سقوط بیش از 40 گردوتکان از ابتدای امسال در تویسرکان؛

فیتیله نارنجی، آفت عمر گردوتکانان تویسرکانی

 هرسال با آغاز فصل برداشت گردو، مشتریان این مغز پُرخاصیت منتظر عرضه گردوی تازه در بازار هستند و گردوکاران و گردوتکانان نیز شوق برداشت محصول پُربارتر و عایدی بیشتر را دارند، اما در این میان این‌همه شور و شوق و خوشحالی، موضوع تأسف‌بار آمارهای تکان‌دهنده صدمات و فوتی‌های ناشی از سقوط گردوتکانان نیز وجود دارد که خانواده‌های بسیاری را داغدار و بی‌سرپرست می‌کند.

تویسرکان شهر طلای سبز هرساله در تب‌وتاب برداشت گردوی تازه و مشتری‌پسند از باغات گردو است، اما خانواده برخی گردوتکانان، داغدار سرپرست خانوار خود به‌دلیل بی‌توجهی مسئولان و عدم ارائه آموزش‌ها در این خصوص هستند؛ هرسال آمارهایی از فوت کارگران باغ‌های گردو ارائه می‌شود که در تویسرکان قابل توجه بوده و هست.

29 شهریورماه سال جاری رئیس مرکز اورژانس تویسرکان تعداد مصدومان گردوتکانی در این شهرستان را طی چند روز اخیر 40 نفر عنوان کرد و این مهم را یادآور شد که در میان افراد مصدوم‌شده به‌علت سقوط از درختان گردو، 36 مورد آسیب اندامی، دو مورد قطع نخاع و دو مورد فوتی دیده بوده است.

و ارائه این آمار درحالی بود که 30 شهریورماه نیز مدیر حوادث دانشگاه علوم پزشکی ابن‌سینا همدان عنوان کرد: از ابتدای سال 73 نفر بر اثر حادثه گردوتکانی مصدوم شده‌اند و قطع به یقین آمار حوادث با توجه به فصل گردوتکانی روزانه درحال تغییر است، تاکنون سه مورد حادثه‌ها منجر به فوت بوده و پنج نفر از این تعداد از ناحیه نخاع دچار آسیب شده‌اند.

این آمارهای هولناک هرسال تکرار می‌شود و متأسفانه چاره‌ای برای جلوگیری از تکرار این حوادث و آمارها اندیشیده نشده است.

اینکه چرا با وجود تکرار هرساله این موضوع هنوز هم ریشه‌یابی و اقدام مؤثری در این رابطه نشده است و چیستی دلایل وقوع این حوادث عنوان نمی‌شود، موضوعی است که آن را از نگاه گردوکاران تویسرکانی بررسی کردیم و در این خصوص با یک گردوکار این شهرستان به گفت‌و‌گو نشستیم.

حسن صلح‌میرزایی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما ضمن اشاره به تجربه 40 ساله در امور باغداری و دوره‌های آموزشی گذرانده در این خصوص، اظهار کرد: با توجه به شغلم، در این حوزه تحصیلات خود را در رشته مهندسی ترویج کشاورزی پایدار ادامه دادم.

وی به مواجهه باغداران با تنش سرمایی از سال 94- 95 در استان همدان و عوارض و آسیب‌های آن به باغات اشاره کرد و گفت: تعدادی از باغداران سم‌پاشی جزئی انجام دادند، اما عوارض آن به‌طور کامل از بین نرفته و هنوز بر باغات استان و به ویژه شهرستان تویسرکان حاکم است.

این گردوکار تویسرکانی بیان کرد: این عارضه قارچی با عنوان فارسی فیتیله نارنجی بر اثر تنش‌های اقلیمی روی درختان ظاهر می‌شود و با درگیر کردن درخت، بیشتر روی شاخه‌ها مانور داده و تا زمانی که آوند فعال باشد، شاخه از کار نمی‌افتد.

صلح‌میرزایی با بیان اینکه ممکن است غیر فعال شدن شاخه چندین‌سال طول بکشد، افزود: به مراتب شاخه دیگر تحمل وزن حتی دو کیلو را نیز نخواهد داشت، چه برسد به وزن گردوتکان و اگر گردوتکان توجیه شود با زدن یک ضربه چوب، این شاخه از درخت جدا می‌شود.

وی با تأکید بر آنکه گلایه من در مورد این تهدید برای گردوتکانان از مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان است، تصریح کرد: آیا تا به حال مرکز تحقیقات از سال 94- 95 یک‌بار باغات را بازدید و بررسی کرده‌اند.

این گردوکار تویسرکانی با بیان آنکه همان سال‌ها عنوان کردم درصورت عدم کنترل این قارچ هرسال و هرروز درگیری باغات بیشتر خواهد شد، ادامه داد: مسئله این است که نمی‌خواهند یک کارشناس برای بازدید و بررسی به باغات اعزام کنند.

صلح‌میرزایی با اشاره به قربانیان گردوتکانی به‌دلیل شیوع قارچ فیتیله نارنجی، خاطرنشان کرد: از ابتدای امسال تاکنون بیش از 40 نفر از گردوتکانان به این دلیل از درخت سقوط کرده و مواردی از فوتی و قطع نخاع داشته‌ایم و این سؤال مطرح است که چه کسی پاسخگو بوده و مسئولان چطور به‌راحتی از کنار این موضوع می‌گذرند؟

وی با بیان آنکه این آمار درحالی است که تازه ابتدای کار برداشت هستیم، یادآور شد: چرا یک ماه قبل از فصل برداشت کلاس‌های آموزشی در این خصوص برگزار نمی‌شود؟ بنده حاضر هستم تمام کلاس‌های آموزشی را رایگان برگزار کرده و همه این مسائل را برای گردوکار و باغدار توجیه خواهم کرد، اما میزبانی این دوره‌ها را باید جهاد کشاورزی انجام دهد.

این گردوکار تویسرکانی اظهار کرد: جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات باید برای جلوگیری از تلفات بیشتر گردوتکانان پای کار بیاید و گردوکار و کارگر را با برگزاری دوره‌های آموزشی توجیه کنند؛ طبق تحقیقات شخصی 95 درصد سقوط گردوتکانان از درخت درگیر شاخه‌های دچار قارچ فیتیله نارنجی بوده است.

صلح‌میرزایی با طرح این سؤال که چرا فقط اسم پایلوت اجرای طرح‌ها و شهر جهانی گردو را یدک می‌کشیم و توجهی به ایمنی گردوتکانان و این مسائل نیست، گفت: مسئولان لطفی به این شهر کرده و کلاس‌های آموزشی برای گردوتکان و باغداران برگزار کنند تا این‌همه خانواده بی‌سرپرست و داغدار نشوند.

وی با تأکید بر اینکه یک ماه قبل از برداشت به تعاونی‌های روستاها اعلام و دوره‌های آموزشی برگزار کنند، بیان کرد: برگزاری این دوره‌های یک یا دوروزه کار سنگینی نیست، چرا مرکز تحقیقات به این موضوع ورود نکرده و کارشناسان خود را به باغات اعزام نمی‌کند؟

این گردوکار تویسرکانی افزود: اطلاعیه‌ای به تعاونی گردوکاران داده‌ام، اما باغدار روستایی به جایی وصل نیست و سواد ندارد و لازم به برگزاری کلاس‌ها و ارائه آموزش‌ها و نشان دادن شاخه‌های دچار قارچ است؛ حتی باید آموزش‌ها از طریق صداوسیما نیز ارائه شود.

صلح‌میرزایی با بیان اینکه تاکنون هیچ‌گونه ایمنی برای گردوتکانان در شهرستان تویسرکان شاهد نیستیم، تصریح کرد: سازمان‌ها ازجمله جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و غیره باید برای تحقق ایمنی گردوتکانان ورود کنند.

وی با تأکید بر اینکه امسال نیز درگیر تنش گرمایی بودیم، ادامه داد: بازهم آسیب‌هایی در آینده برای گردوکاران و گردوتکانان خواهیم داشت که باید مدیریت شده و در پایان فصل از تغذیه‌هایی برای فعال شدن درخت استفاده شود؛ اگر همچنان با بی‌توجهی و بی‌اطلاعی پیش برویم، آسیب‌ها ادامه خواهد داشت.

این گردوکار تویسرکانی خاطرنشان کرد: گردوکاران بهره‌مند از درختان تنومند و پُربار، گردوتکانان خود را بیمه می‌کنند، اما قبل از بحث بیمه باید بر رفع نواقص ازجمله عارضه‌ها تمرکز شود؛ پس از ارائه آموزش‌ها باید باغدار ملزم به بیمه کارگران شود.

صلح‌میرزایی با بیان اینکه هنوز گردوکاران تولیدکننده عمده گردو وارد کارزار گردوتکانی نشده‌اند، یادآور شد: این میزان تلفات تنها مربوط به گردوکاران جزء است و درصورت ارائه آموزش‌های لازم می‌شود از تلفات بیشتر گردوتکانان جلوگیری کرد.

در گذشته تنها راه گردو تکاندن، روش سنتی و بالا رفتن از درخت بود، اما اکنون با پیشرفت علم و روی کار آمدن روش‌های نوین هنوز هم برخی کشاورزان از این روش‌ها استقبال نکرده و همچنان گردوتکانی سنتی را دنبال می‌کنند که با توجه به بالا رفتن سن درختان و ارتفاع آن‌ها و آسیب‌ برخی درختان از انواع آفت‌ها، مخاطراتی را برای آن‌ها به دنبال داشته و در مواردی منجر به مرگ و یا صدمات جبران‌ناپذیری می‌شود.

برخی گردوتکانان به دلایل مختلفی ازجمله عدم رعایت ایمنی کار، قربانی این شغل سخت می‌شوند و فراهم آوردن ایمنی کار برای کارگران موضوع مهمی است که باید گردوکاران به آن توجه کنند، اما گردوکار تویسرکانی عامل مهم در سقوط کارگران از درخت را گرفتاری درختان گردو به قارچ فیتیله نارنجی و تحلیل رفتن شاخه‌ها عنوان می‌کند؛ این صدمات به‌دلیل سالم بودن ظاهر درخت و عدم اطلاع و آگاهی کافی گردوتکان در این خصوص و مواجهه با شاخه از بین رفته از درون بوده و وقتی گردوتکان وزن خود را روی این شاخه می‌اندازد، شاخه شکسته شده و منجر به سقوط فرد و به دنبال آن آسیب‌های جبران‌ناپذیر و حتی فوت وی می‌شود.

اگر مهم‌ترین عامل سقوط گردوکاران از درخت شاخه‌های پوسیده دچار قارچ فیتیله نارنجی است، عدم ارائه آموزش‌های لازم در این خصوص به گردوکاران و گردوتکانان از سوی جهاد کشاورزی استان و مرکز تحقیقات قصوری نابخشودنی است که جان افراد را به بازیچه گرفته و چه‌بسا فراهم کردن ایمنی کار نیز نتواند تضمینی برای سلامت آن‌ها باشد؛ اما در هر صورت تأمین ایمنی نیروی کار مهم‌ترین موضوع در مشاغل مختلف بوده و شرایط را برای نیروی کار و کارفرما امن و مطمئن می‌کند.

اما آنچه برای گردوکاران و حفظ جان و سلامتی آن‌ها با توجه به فرسودگی شاخه‌ها و ناامن بودن برخی درختان به‌واسطه دچار شدن به قارچ فیتیله نارنجی مهم است، بحث ارائه آموزش‌های لازم در این خصوص از سوی جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و کارشناسان مربوطه بوده که تاکنون محقق نشده و باید به این مهم ورود کنند تا شاهد تلفات کمتری در فصل برداشت گردو به‌ویژه در شهرستان تویسرکان باشیم.