هرچه برای خود می‌پسندی، برای همسایه نیز بپسند

معجزه عینک مخاطب در معاشرت با همسایگان را جدی بگیرید

سپهرغرب، گروه - عطیه صفی‌زاده : دین مقدس اسلام، برنامه‌ای جامع و کامل برای سعادت بشر در دنیا و آخرت دارد که جنبه‌ها و نیازمندی‌های فردی و اجتماعی، جسمی و روحی او را در نظر دارد و در مورد همسایه‌داری نیز رهنمودهای سودمندی بیان کرده است.

خداوند در قرآن کریم در برشماری مجموعه‌ای از حقوق اسلامی مسلمانان در قبال یکدیگر، نیکی به چند گروه ازجمله همسایگان را به بندگانش سفارش می‌کند و می‌فرماید: وَ الْجارِ ذِی‌الْقُرْبی وَ الْجارِ الْجُنُبِ. (نساء: 36) و به همسایه نزدیک و همسایه دور احسان کن. در تفسیر «دور» و «نزدیک» در آیه بالا، چند احتمال داده شده است، ولی به‌نظر می‌رسد منظور همان دوری و نزدیکی مکانی باشد. ازآنجاکه کلمه همسایه، در عرف عامیانه مفهوم محدودی دارد و تنها همسایگان نزدیک را دربرمی گیرد، شاید برای توجه دادن به وسعت مفهوم آن ازنظر اسلام، راهی جز این نبوده است که نامی از همسایگان دور نیز به‌صراحت برده شود.

پیامبر اسلام شیوه رفتار همسایگان با یکدیگر را در تأمین سعادت و آسایش انسان‌ها مؤثر می‌دانست و به یارانش سفارش می‌کرد در جایی مسکن گزینند که بتوانند از نعمت وجود همسایگان شایسته‌تری بهره‌مند شوند. این بیان هنگامی تقویت می‌شود که نظر اسلام را درباره حد همسایگی بدانیم. شخصی می‌گوید از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم: فدایت شوم، حد همسایگی تا کجاست؟ فرمود: «اَرْبَعین دارا مِن کُلِّ جانب؛ چهل خانه از هر طرف».

متأسفانه در دنیای ماشینی امروز روابط عاطفی و انسانی مردم با یکدیگر چنان به ضعف و خاموشی گراییده که همسایه‌های نزدیک نیز کوچک‌ترین خبری از حال همدیگر ندارند و حتی گاهی پس از چندین سال سکونت در یک محل، هنوز نام یکدیگر را نمی‌دانند. اسلام این رویه را به‌شدت نکوهش می‌کند و سفارش‌های اولیای بزرگوار اسلام دراین‌باره، موجب شگفتی است.

پیچیدگی روزافزون مناسبات اجتماعی، تنوع ارتباطات بین فردی و گسترة شبکه‌های اطلاع‌رسانی درون و برون خانوادگی، ضرورت بازنگری به اهمیت و روش‌های مؤثر برقراری و استمرار رابطه مفید، مؤثر و متقابل خانواده‌ها با همسایه‌ها را مضاعف می‌سازد.

گرچه دیوارهای خانه‌ها انسان‌ها را از هم جدا می‌کند و هر کس وارد محدوده خانه و زندگی خویش می‌شود اما زندگی اجتماعی، افراد جامعه را به‌صورت اعضای یک «خانواده» درمی‌آورد که پیوسته با هم در ارتباط، رفت‌وآمد، برخورد و تعاون‌اند و نیازهای متقابل به یکدیگر دارند. ازاین رو، سایه هرکدام از دو همسایه، باید آرام‌بخش دیگری باشد و هر یک زیر سایه همسایه خود، احساس امنیت، آسودگی و اعتماد کنند. این چیزی است که دستورهای معاشرتی و اخلاقی اسلام بر آن تأکید فراوان دارد. از باب اهمیت این موضوع سپهرغرب به چگونگی تعامل همسایه‌ها پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

مشاور خانواده و مدرس مهارت‌های زندگی ضمن اشاره به اهمیت مقام و شأن همسایه خوب در دین مقدس اسلام، مطرح کرد: اسلام همسایه را مانند اعضای خانواده دانسته و آن‌ها را در ارث هم سهیم کرده است.

رضا بازرگان ضمن بیان آنکه هر فردی در طول روز بیشتر از سایر بستگان و آشنایان خود با همسایه‌ها در ارتباط است، افزود: در این دو سال که پاندمی کرونا بر جامعه سایه انداخته است، این موضوع قابل مشاهده و لمس بود که علیرغم عدم ارتباط افراد با بستگان درجه‌یک و دو اکثر افراد روزانه با همسایه خود ارتباط هرچند کوتاه داشتند.

وی ضمن بیان آنکه پاندمی کرونا باعث شد جایگاه و ارزش همسایه نزد مردم بیشتر شناخته شود، تصریح کرد: در زمانی که به دلیل شیوع کرونا مردم مجبور شدند در خانه بمانند اهمیت ارتباط با همسایه‌ها بیشتر از گذشته مشخص و این ارتباط هرچند کوتاه موجب دلگرمی اکثر افراد شده است.

مشاور خانواده و مدرس مهارت‌های زندگی با اشاره به افزایش زندگی آپارتمان‌نشینی در عصر حاضر، خاطرنشان کرد: قطعاً در طول زندگی همسایه را خودمان انتخاب نمی‌کنیم و به‌صورت غیر ارادی و انتخابی در کنار ما در واحد مسکونی زندگی می‌کنند.

  سه سین معاشرت با همسایه در عصر حاضر

بازرگان ضمن بیان آنکه در علوم ارتباطات ارتباط با همسایه‌ها با عبارت سه سین مطرح می‌شود، اظهار کرد: یکی از سین‌های مطرح شده عبارت است از ستیز به معنی اینکه در برخور‌د با همسایه‌ها فقط نظر و سلیقه خود را اعمال کنیم و کاری با ناراحت و یا اذیت شدن آن‌ها نداشته باشیم.

وی افزود: به طور مثال بسیاری از همسایه‌ها عادت و علاقه دارند تا دیر وقت بیدار بمانند، از حیوانات خانگی نگهداری کنند و یا با گرفتن مهمانی‌های مستمر همسایه‌های خود را اذیت کنند که این امر می‌تواند باعث بروز مشکلات و اختلافات متعددی شود.

مشاور خانواده و مدرس مهارت‌های زندگی ضمن اشاره به سین سازش در خصوص ارتباط با همسایگان، تصریح کرد: این سین برخلاف سین قبلی به موضوع نادیده گرفتن علایق و سلایق خود در امور همسایه‌ها اشاره دارد و فرد در این سین تلاش می‌کند تا هرطور شده همسایه‌های خود را راضی و خوشنود کند.

بازرگان ضمن بیان آنکه نحوه تعامل در سین دوم فقط به نفع همسایه‌ها است، عنوان کرد: انسانی که در هر رابطه‌ای خودش را فدا می‌کند اولین دشمن خودش محسوب می‌شود که این نوع ارتباط در تعامل با همسایه‌ها توصیه نمی‌شود.

وی ضمن بیان آنکه بهترین نوع تعامل با همسایه‌ها در سین سوم که به نام سین سازگاری نام‌گذاری شده است، عنوان کرد: لازم است تا در دنیای همسایگی ضمن توجه به علاقه و سلایق خود، به علایق دیگران هم احترام بگذاریم.

این مدرس مهارت‌های زندگی ضمن بیان آنکه در ارتباط با همسایه‌ها لازم است صبور باشیم، اظهار کرد: برای مثال اگر همسایه ما تصمیم به گرفتن تولد برای اعضای خانواده خود می‌کند صبوری به خرج دهیم و موجب بهم خوردن مهمانی آن‌ها نشویم.

بازرگان ضمن اشاره به تغییر سبک زندگی در سال‌های اخیر، عنوان کرد: در سال‌های اخیر شاهد افزایش نگهداری حیوانات خانگی توسط مردم هستیم و در این خصوص اگر در مجتمع مسکونی زندگی می‌کنیم باید سطح رضایت اهالی ساختمان در این خصوص را بررسی کنیم.

وی ضمن بیان اینکه در سبک زندگی و تعامل با همسایه‌ها لازم است از عینک و نگاه یکدیگر به مسائل نگاه کنیم، اظهار کرد: در تعامل با همسایه‌ها می‌بایست درک متقابل را جایگزین خودخواهی کرده و در امور زندگی با یکدیگر هم‌دردی و هم‌فکری کنیم.

مشاور خانواده و مدرس مهارت‌های زندگی بیان کرد: درک متقابل و بررسی موضوعات از نگاه دیگران یکی از مهم ترین مهارت‌های لازم است که افراد باید در برخورد با اعضای محل سکونت خود بیاموزند.

  هرچه برای خود می‌پسندی برای همسایه نیز بپسند

بازرگان تصریح کرد: لازم است تمام اموری که باعث اذیت و آزار خود ما می‌شود را در اصول رفتاری با همسایگان رعایت کنیم برای مثال اگر از مزاحمت‌های صوتی در نیمه‌شب ناراحت می‌شویم باید خودمان هم آن را رعایت کنیم.

وی ضمن بیان اینکه اختلاف و دعوای همسایه‌ها از مسائل و مزاحمت‌های کوچک آغاز می‌شود، عنوان کرد: لازم است ضمن تربیت درست و اصولی فرزند‌ها در خانواده اصول زندگی و ارتباط با همسایه‌ها را به آن‌ها بیاموزیم و آرامش در مجتمع‌های مسکونی را به همسایه‌های خود تقدیم کنیم.

  از مهارت گفت وگو در معاشرت با همسایه‌ها غافل نشوید

این مشاور خانواده با ابراز اینکه یکی از ضرورت‌های برقراری ارتباط اصولی، فرا گرفتن راه و روش گفت‌وگو است، خاطرنشان کرد: در این راستا می‌توان با برقراری جلسات دورهمی ماهانه با همسایه‌ در مجتمع مسکونی مشکلات، انتقادات و یا نظرات خود را بیان کنیم.

بازرگان عنوان کرد: برگزاری دورهمی سبب رفع کودرت و سوء تفاهم، عدم قضاوت‌ها، هم‌دلی و همراهی بیشتر با یکدیگر می‌شود.

وی ضمن بیان آنکه برگزاری جلسات دوره‌ای باعث می‌شود بسیاری از مشکلات و مزاحمت‌های خواسته و ناخواسته بین همسایه‌ها حل شود، عنوان کرد: لازم است هنگام برخورد با همسایه‌های مزاحم از افراد ریش سفید و مسن ساختمان بخواهیم تا با آن‌ها صحبت کند.

مشاور خانواده و مدرس مهارت‌های زندگی ضمن تأکید بر لزوم آموزش مهارت زندگی در دوران کودکی، اظهار کرد: لازم است که آموزش مهارت‌های زندگی را در سبد آموزشی مدارس قرار دهیم.

حال با توجه به آنچه گفته شد همسایه‌ها در سبک ایرانی و اسلامی حقوق زیادی نسبت به یکدیگر دارند و اسلام هم ارزش بسیاری زیادی بر همسایه‌ها قائل شده تا جایی که آن‌ها را در ارث شریک دانسته و این موضوع نشان‌دهنده آن است که نگاه اسلام به همسایه همانند اعضای خانواده است.

از طرفی با توجه به تغییر سبک زندگی و رواج فردگرایی، بسیاری از افراد جامعه حتی همسایه دیواربه‌دیوار خود را نمی‌شناسند و از اهل او خبری نداشته که این موضوع مورد نکوهش اسلام قرار گرفته است در صورتی‌که همسایه‌ها با یکدیگر ارتباط خوبی داشته باشند بسیاری از آسیب‌ها و مشکلاتی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم دیگر به‌وجود نخواهد آمد.

از طرف دیگر لازم است تا در برخورد با همسایه‌های خود فقط علایق خود را مد نظر نگیریم و به حقوق و علایق دیگر همسایه‌ها هم اهمیت دهیم.

با توجه به رواج نگهداری حیوانات در منازل مسکونی لازم است در ابتدا بررسی کنیم که آیا این موضوع مورد رضایت اعضای آپارتمان محل سکونت ما هست یا خیر.

از طرف دیگر لزوم امانت‌داری موضوعی است که همسایه‌ها باید با توجه به ارتباط نزدیک با یکدیگر آن را رعایت کنند.