نیاز امروز جامعه رسانه

این‌روزها که در آستانه 17 مردادماه روز خبرنگار قرار داریم، خوب است نگاهی جدید به نیاز روز جامعه رسانه داشته باشیم. مخاطب برای رسانه‌ها همچون خریدار برای تولیدکننده است. این خریدار با خریدارهای سال‌های پیش از این بسیار متفاوت شده است؛ آگاهی و حساسیت مخاطب قابل مقایسه با سال‌های قبل نیست. مخاطبین امروز با تعدد رسانه‌ها و تنوع ابزار اطلاع‌رسانی مواجه هستند؛ بنابراین در این میان جنگ روایت‌ها مطرح می‌شود. یعنی هر رسانه‌ای که سریع‌ترین، بهترین و درست‌ترین روایت را ارائه کند، می‌تواند بر مخاطب خود اثر بگذارد. در این زمانه متأسفانه برخی رسانه‌ها هم به‌وجود آمده‌اند که صداقت رسانه را نادیده می‌گیرند و بیشتر از اینکه به دنبال آگاه‌سازی مخاطب خود باشند، به دنبال تأمین منافع اقتصادی یا سیاسی حامیان خود هستند که این پدیده تقریباً نوظهور موجبات بی‌اعتمادی به رسانه‌ها را به‌وجود آورده است و مانند گذشته مردم نمی‌توانند به همه رسانه‌ها اعتماد کنند.

چراکه این‌گونه رسانه‌ها یا حقیقت را نمی‌گویند یا تمام حقیقت را نمی‌گویند؛ بنابراین بحث جدید به‌وجودآمده موضوع سواد رسانه‌ای است. یعنی مخاطبین که خریداران معنوی تولیدات رسانه‌ها هستند، باید به بلوغ فکری و آگاهی کامل برسند تا هر خبری را نپذیرند و هر تحلیلی را منشأ و مبنای تصمیم خود قرار ندهند و خود رسانه‌ها بهترین مسیر برای ارتقای سواد رسانه‌ای بین مخاطبین هستند. اگر تا دیروز رسانه‌ها اخبار را منتشر می‌کردند و در کنار اخبار تحلیل‌های کارشناسی نیز ارائه می‌کردند، امروز باید مخاطبین خود را به سلاح سواد رسانه‌ای مسلح کنند و این مهارت را در بین آحاد جامعه توسعه دهند. یکی از محصولات کار رسانه‌ها در عصر حاضر، منتخبان مردم در انتخابات گوناگون است. بدین معنی که حاصل کار و خروجی عملکرد رسانه‌ها طی هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها می‌شود باور عمومی نسبت به یک طرز تفکر یا دیدگاه سیاسی یک حزب و کاندیدا و این رأی‌دهندگان هستند که متأثر از تولیدات رسانه‌ها باید از بین گزینه‌های متعدد پیش رو انتخاب کنند و آینده را بسازند و باید پذیرفت که امروز را عملیات رسانه‌ای رسانه‌ها ساخته‌اند و یقیناً این رسانه‌ها هستند که بر فردای جامعه اثر معنادار خواهند داشت. با توجه به تعدد و تکثر رسانه‌ها و دیدگاه حاکم بر آنان، نیاز امروز جامعه رسانه‌ای، ارتقای سواد رسانه‌ای است.

مخاطبین و مردم باید بدانند که برخی رسانه‌ها برای تأمین منافع جریانات سیاسی و اقتصادی شکل گرفته‌اند و شاید برای تحصیل منافع آنان؛ حتی ممکن است مرتکب خلاف واقع گویی هم بشوند. پس هر خبر و تحلیلی را باور نکنند، مگر از منبع مطلع باشند و آن منبع مورد اعتماد باشد. امروزه که فضای مجازی به‌عنوان یک ابررسانه در اختیار همه افراد هست و به‌نوعی هر کاربر تلفن همراه می‌تواند بدون آموزش و بدون نظارت در نقش یک خبرنگار نقش بازی کند، پس سواد رسانه‌ای برای مخاطبین از نان شب هم واجب‌تر است. در غیر این صورت خدای‌ناکرده باید شاهد انحراف سیاسی، اخلاقی، فکری و مذهبی خیلی‌ها باشیم و در آینده دستاورد هزاران‌ساله علمای مذهبی، اخلاقی و علمی را بربادرفته شاهد باشیم. تشکیک در باورها، تردید در اسناد موثق، توهین به مقدسات و ایجاد باور‌های غلط حاصل برخی رسانه‌های غیر متعهد امروزی است که صلاح خنثی‌سازی آن ارتقای سواد رسانه‌ای در بین آحاد جامعه می‌تواند باشد.