تیشه به ریشه تمدن 8 هزار ساله

بزرگ‌ترین محوطه تاریخی غرب کشور قربانی یک روگذر

سپهرغرب، گروه خبر: پروژه روگذر اسلام‌آباد غرب مخالفان بسیاری دارد. اخیراً وزارت میراث فرهنگی هم در نامه‌ای از استانداری کرمانشاه خواسته است که مانع احداث این روگذر شود.

پروژه روگذر میدان امام خمینی (ره) در شهرستان اسلام‌آباد غرب این‌روزها نقل تمام محافل فرهنگی و رسانه‌ای استان کرمانشاه شده است. احداث یک روگذر ساده ‌روی میدان قدیمی این شهرستان که در نزدیکی تپه باستانی چُغاگاوانه قرار دارد، از حالت فنی خارج و کاملاً جنجالی شده است؛ مخالف هم کم ندارد. بسیاری از کارشناسان فرهنگی، تاریخی، سیاسی و عمرانی با احداث این روگذر مخالفت هستند و هر کدام یک بخش از آن را به نقد کشیده‌اند.

      ماجرا از کجا شروع شد؟

احداث روگذر روی میدان امام خمینی (ره) شهرستان اسلام‌آباد غرب به دو سال پیش برمی‌گردد و از مهرماه سال 97 احداث آن جدی شد. برخی از مسئولان محلی بر این باور هستند که برای حل ترافیک منتهی به میدان مرکزی این شهرستان باید یک روگذر احداث شود تا از این طریق رفت‌وآمد تسهیل یابد. هرچند طرح در ابتدا یک «زیرگذر» بود و بعد به دلایل فنی بدل به روگذر کوتاهی شد که مسئولان شهری این شهرستان آن را طرح ملی می‌خوانند.

شهردار و اعضای شورای این شهر شاید تنها موافقان جدی طرح در سطح شهرستان باشند، آن‌ها مدعی هستند که تمامی مجوزهای لازم برای احداث این طرح را گرفته‌‌اند و طی نامه‌نگاری با میراث فرهنگی و چند نهاد دیگر، منع قانونی برای پروژه وجود ندارد. البته در این خصوص آن‌ها خلاف واقع نمی‌گویند و در دوره مدیرکل سابق میراث فرهنگی استان کرمانشاه ضمن تذکر نکاتی احداث این پُل در محدوده تپه تاریخی چغاگاوانه بلامانع عنوان شده و شورای ترافیک شهرستان و استان نیز اجرای این طرح را تصویب کرده‌اند.

از سوی دیگر آن‌ها مدعی هستند که درصورت توقف پروژه باید هشت میلیارد تومان خسارت به پیمانکار پرداخت کنند. این ادعا درحالی طرح می‌شود که بنا بر اعلام شهردار این شهرستان، بودجه یک سال اسلام‌آباد غرب فقط پنج میلیارد تومان است؛ درواقع مدیران شهری این شهرستان بیش از یک‌ونیم برابر بودجه خود را صرف تعهد اجرای کار کرده‌اند که کمی سؤال‌برانگیز شده است.

      مخالفین چه کسانی هستند؟

از سوی دیگر مردم و سمن‌های این شهرستان با اجرای طرح مخالفت کرده‌اند و با صدور نامه‌ها و بیانیه‌های متعددی خطاب به استاندار کرمانشاه، از وی خواسته‌اند که با اجرای این طرح مخالفت کند.

همچنین مدیرکل میراث فرهنگی استان و وزارت میراث فرهنگی کشور با اجرای طرح به‌شدت مخالف هستند و اجرای آن را خلاف قانون می‌دانند.

امید قادری، مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمانشاه طی جلسه‌ای که در همین خصوص در سالن جلسات فرمانداری شهرستان اسلام‌آباد غرب برگزار شد، عنوان کرد: حتی اگر مجوزی برای این طرح صادر شده، اشتباه بوده و ما اینجاییم که جلوی اشتباهات را بگیریم؛ احداث این طرح باعث می‌شود که ما نتوانیم محور ساسانی کرمانشاه را ثبت جهانی کنیم.

در این جلسه‌ مقرر شد که ادامه احداث طرح منوط به نظر پژوهشگاه باستان‌شناسی وزارت میراث فرهنگی شود. پس از چند روز و حضور کارشناسان آن پژوهشگاه، وزارت میراث فرهنگی به‌صراحت مخالفت خود را با این طرح اعلام کرد و از استاندار کرمانشاه خواست که مانع اجرای طرح عمرانی مذکور شود.

مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمانشاه درخصوص نامه ارسالی وزارتخانه متبوع خود گفت: مرکز پژوهش‌های باستان‌شناسی وزارت میراث فرهنگی با اجرای این طرح مخالفت کرده است.

وی افزود: براساس اعلام نظر این مرکز، طرح یادشده در محدوده تپه باستانی «چغاگاوانه» قرار می‌گیرد.

قادری گفت: مرکز پژوهش‌های باستان‌شناسی عالی‌ترین مرجع کارشناسی درخصوص آثار باستانی در کشور است.

اخیراً هم نامه مخالفت این وزارتخانه خطاب به استانداری به‌دست رسیده است. در این نامه آمده: «با توجه به گزارش رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی که براساس سه فصل عملیات باستان‌شناسی به سرپرستی آقای دکتر کامیار عبدی طی سال‌های 77-79 که نتایج آن در قالب چندین‌مقاله در سطح ملی و بین‌المللی انتشار یافته، تپه «چغاگاوانه» بزرگ‌ترین محوطه پیش‌ازتاریخ حوزه زاگرس و غرب کشور است و توالی فرهنگ از دوره نوسنگی تا اشکانی با قدمت هشت هزار سال ارائه کرده و از منظر علمی یکی از محوطه‌های کلیدی غرب کشور در حوزه مطالعات باستان‌شناسی پیش‌ازتاریخ شرق باستان به‌شمار می‌رود.

با عنایت به قوانین مذکور جهت حفاظت و صیانت از اثر فرهنگی تاریخی یادشده، این معاونت طی نامه‌ای به اداره کل استان کرمانشاه خواستار توقف هرگونه عملیات عمرانی تا تطبیق عرصه و حریم تپه چغاگاوانه شد؛ همچنین مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه طی مکاتباتی با شهرداری و فرمانداری شهرستان، انجام هرگونه عملیات عمرانی را منوط به گزارش نهایی و تصمیم پژوهشکده باستان‌شناسی و گرفتن مجوز از این معاونت دانست که درخواست مذکور از سوی شهرداری و فرمانداری شهرستان اسلام‌آباد غرب تاکنون بی‌پاسخ مانده که براساس آخرین گزارش از بازدید میدانی رئیس پژوهشگاه و پژوهشکده باستان‌شناسی از محوطه مذکور بر انجام عملیات عمرانی در عرصه تپه چغاگاوانه و با عنایت به موارد مطروحه، مقتضی است در اسرع وقت دستور توقف عملیات عمرانی را صادر فرمایید.»

این نامه نشان‌دهنده آن است که بالاترین مقام تصمیم‌گیر درخصوص آثار باستانی با احداث روگذر مخالفت کرده است؛ اما همچنان شهردار و اعضای شورای شهر این شهرستان اصرار دارند که پروژه به هر قیمتی اجرا شود.

مقرر شده که نشستی توسط کارشناسان و باستان‌شناسان برجسته کشور در دانشگاه پیام نور شهرستان اسلام‌آباد غرب نیز برگزار شود تا اهمیت ملی و تاریخی این تپه بیش‌ازپیش به مردم شناسانده شود. در هر صورت، محدوده میدان امام خمینی (ره) توسط کارکنان شهرداری حصارکشی شده و بیل مکانیکی هم برای گودبرداری آماده است.

در تازه‌ترین مصاحبه استاندار کرمانشاه، بازوند مدعی شده که می‌توان با رعایت قوانین این پروژه را آغاز کرد؛ این اظهارات درحالی مطرح می‌شود که وزارت میراث فرهنگی براساس مستندات قانونی، هرگونه حفاری در محوطه تپه باستانی چغاگاوانه را غیر قانونی می‌داند.

حال باید دید که استانداری کرمانشاه نسبت به دستور مقام بالادست در حوزه میراث فرهنگی کشور چه واکنشی نشان می‌دهد؛ طبق مفاد نامه ارسال‌شده، فرمانداری و شهرداری اسلام‌آباد غرب پاسخی به نامه‌های میراث فرهنگی نداده‌اند.