از مسجدمحوری تا مسجدگریزی زیر ذره‌بین «بدون توقف»

مساجد جدای رفع احتیاجات معنوی فرآیندهایی داشتند که گاهی به رفع نیازهای مادی نیز منجر می‌شد

مسجد مهمترین پایگاه تمدنی در جهان اسلام است که در گذشته دارای کارکردهای مهم فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بوده است، این کارکردها قطعا بیشتر از آنچه امروز شاهد آن هستیم بوده اما به دلیل مواجهه جامعه اسلامی با مسائل جدیدی همچون فرهنگ مدرنیته به مرور زمان به فراموشی سپرده شده است.

در واقع ورود مدرنیته باعث شده تا مراکز تخصصی برای رفع یکایک نیازهای مادی ایجاد شود و به مرور کارکردهای پیشین مسجد از بین برود و به همان نسبت نیز نقش مساجد در زندگی آحاد جامعه کمرنگ شد و همین موضوع سال‌هاست که محل بحث کارشناسان دینی و جامعه‌شناسان قرار گرفته که آیا باید همچون گذشته کارکردهای مسجد را به آن بازگرداند یا اینکه مسجد را صرفا به عنوان محل عبادت شناخت و برای اقامه نماز از آن استفاده کرد.

برنامه بدون توقف در آخرین گفتمان خود به سراغ این چالش که به گفته کارشناسان یکی از دغدغه‌های مسؤلان دینی و اجتماعی بعد از انقلاب است رفته تا با صراحت و به دور از الفاظی‌های رایج به تحلیل کارکردهای مسجد و باید و نبایدهای آن بپردازد.

در این قسمت بدون توقف نیز همچون برنامه‌های گذشته مخالفان و موافقان رو در رو قرار گرفته و این بار یک به یک کارکردهای گذشته مسجد را برشمرده و پس از آن لزوم یا عدم لزوم آن در مساجد امروز مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و جالب اینجاست که در این میان ناگفته‌هایی مطرح می‌شود که برای مخاطبان جالب توجه است.

از مسائل مهم مطرح شده در این برنامه تعریف کارکردهای جدید بنا به اقتضائات امروز برای مساجد است تا هم مساجد همچنان نقش خود را به عنوان محور جامعه اسلامی حفظ کنند و هم اینکه به هدف اصلی مساجد که همان عبادت و تقویت معنویت در جامعه است لطمه‌ای وارد نشود.

در واقع این گروه معتقدند مساجد جدای رفع احتیاجات معنوی فرآیندهایی داشتند که گاهی به رفع نیازهای مادی نیز منجر می‌شد، همانند تشویق خیرین برای رفع احتیاجات مردم محله، ریش‌سفیدی و حکمیت و رفع اختلافات خانوادگی و اجتماعی و نظیر آنها که لااقل می‌توان در مقیاس محلی از آنها استفاده کرد.

اما مخالفان این نظریه در برنامه بدون توقف اعتقاد دارند که در حال حاضر سعی می‌شود تا به هر نحوی شده با ایجاد کلاس‌های متنوع، کانون‌ها و برنامه‌های مختلف که بعضا برگزاری آنها ربطی هم به مسجد ندارد افراد به ویژه نوجوان‌ها و جوان‌ها به فضای مسجد کشیده شوند و به نوعی پای آنها به مسجد باز شود اما نتیجتا این برنامه‌ها فقط فضای فیزیکی مساجد را شلوغ کرده و صرفا باعث تقویت روحیه معنوی و تشویق آنها به حضور در برنامه‌های اصلی مسجد از جمله اقامه نماز نمی‌شود و در واقع این برنامه‌ها هدف اصلی مساجد را نیز تحت‌الشعاع قرار داده و گاهی حتی به تقدس مساجد لطمه وارد کرده و فقط هزینه اضافی برای کشور در بردارد که می‌توان این هزینه‌ها را در جای مناسب‌تری برای تعریف اهداف اصلی مسجد به کار برد.

آنچه اهمیت دارد این است که فارغ از بحث‌های مطرح شده و دیدگاه‌های مختلف برنامه بدون توقف با طرح بحث مسجدمحوری سعی کرده تا به نوعی غبار مهجوریت را از این موضوع پاک کرده تا با نگاه عمیق‌تر ثابت کند که پرداختن به حوزه مسجد تنها مختص ماه و روزهای خاصی از سال آن هم فقط در حرف و به ظاهر نیست و در هر وقت و زمان باید گریزی زد به مهمّاتی که در زرق و برق و گرفتاری‌های امروز کمتر وقتی برای فکر کردن به آن‌ها پیدا می‌کنیم.