تالاب بیشه‌دالان، ظرفیتی مطلوب برای رونق اکوتوریسم بروجرد

سپهرغرب، گروه خبر: تالاب بیشه‌دالان که زمانی حدود 913 هکتار بود، به‌مرور زمان دستخوش تغییراتی اعم از تصرفات غیر قانونی، تغییر کاربری و خشک شدن قرار گرفت و این درحالی است که احیای این تالاب می‌تواند در توسعه اکوتوریسم و طبیعت‌گردی شهرستان بروجرد مورد استفاده قرار گرفته و چشم‌اندازی امیدوارکننده ایجاد کند.

این تالاب در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهر بروجرد و در دشت سیلاخور واقع شده که از جنبه‌های مختلفی اعم از زیست‌محیطی، اکوتوریسم و طبیعت‌گردی با توجه به اینکه زیستگاهی برای پرندگان مهاجر در فصولی از سال محسوب می‌شود، دارای اهمیت است؛ علاوه‌بر این همین تالاب از حیث پرورش ماهیان و جنبه کشاورزی می‌تواند مورد توجه باشد، اما جنبه شاخص‌تر آن طبیعت‌گردی و اکوتوریسم است که این‌روزها بیشتر مورد توجه فعالان محیط‌زیست قرار دارد و احیای آن را دنبال می‌کنند.

تالاب بیشه‌دالان بروجرد که در زبان محلی به تالاب بیشه دالونه معروف است، در پی تغییراتی که طی سال‌های گذشته از سر گذرانده، حدود 500 هکتار آن تغییر کاربری یافته و به زمین کشاورزی تبدیل شده و در اطراف تالاب به کشت برنج و محصولات آب‌دوست پرداخته شده است.

بنا بر گفته مسعود فلاح، معاون عمرانی فرمانداری بروجرد، درحال حاضر تنها 80 هکتار این تالاب تحت حفاظت و نگهداری محیط‌زیست قرار دارد، اما جلسات و پیگیری‌های متعددی صورت گرفته و مقرر شده تا مسئولیت حفاظت و نگهداری از آن به‌عنوان اثری کاملاً زیست‌محیطی، به اداره حفاظت محیط‌زیست واگذار شود.

هرچند این ایده از حدود 9 ماه قبل در جلساتی مصوب شد، اما عملاً تاکنون اقدامی در راستای این واگذاری به‌طوری عملی صورت نگرفته است و طی روزهای اخیر در پی برگزاری جلسه دیگری با همین موضوع، مشخص شدن عملی این واگذاری در دستور کار قرار گرفت تا به‌زودی این اقدام صورت گیرد.

بنا بر گفته کارشناسان فعال در حوزه محیط‌زیست با توجه به بارش‌های خوبی که در سال زراعی گذشته صورت گرفته است، با اینکه بخش زیادی از این تالاب احیا شد، اما به‌دلیل بی‌توجهی به جنبه‌های زیست‌محیطی آن صرفاً به جنبه کشاورزی‌اش توجه شد و با کشت محصولات آب‌دوست ازجمله برنج، برخی از کشاورزان آب تالاب را به سمت زمین‌های کشاورزی هدایت و یا از موتورهای پمپاژ استفاده کردند.

تصرفات عدوانی در محدوده بیشه‌دالان و هدایت آب آن به سمت زمین‌های کشاورزی، این تالاب را در معرض تهدید خشک شدن قرار داده، بیشه‌دالان از گذشته زیستگاه پرندگان مهاجری بوده‌ است که برخی ماه‌های سال را در این منطقه می‌گذرانند. علاوه‌بر آن جانوران بومی دیگری از گروه پرندگان، دوزیستان، خزندگان و پستانداران در این منطقه زیست دارند.

به‌هرروی آنچه مسلم و مورد تأیید همگان است اینکه به‌دلیل استفاده بی‌رویه از زمین‌ها و منابع آبی اطراف این آبگیر و نیز واریز فاضلاب روستاهای مجاور به درون آن، تالاب بیشه‌دالان در سال‌های اخیر مورد تهدید جدی قرار گرفته و مساحت آن به 450 هکتار کاهش یافته است.

کارشناسان محیط‌زیست بر این باورند که جلوگیری از تخریب بیش‌ازپیش تالاب و برخورد قاطع با متخلفان در سایه بهره‌گیری از همکاری مردم در صیانت از این تالاب، در برهه کنونی می‌تواند به‌عنوان بهترین راهکار پیش رو باشد؛ همچنین می‌توان در راستای احیای تالاب بیشه‌دالان به تخریب زهکش‌ها پرداخت.

اما نکته قابل توجه این است که همیشه فعالیت در مواردی که چند دستگاه اجرایی در آن مسئول هستند، هنگامی ‌که منافع سازمان‌ها در تعارض باهم قرار گیرد، مشکل‌ساز می‌شود و این عدم هماهنگی‌ها باعث می‌شود تا به نتیجه مورد انتظار نرسید.

حال برای رفع مشکلات تالاب بیشه‌دالان که بنا بر گفته مهرداد فتحی بیرانوند، مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست لرستان در چهار بخش کشاورزی، اکولوژیک، اجتماعی و مدیریتی خلاصه می‌شود، یکی از راهکارها واگذاری این اثر زیست‌محیطی به محیط‌زیست است که قبل از هر چیزی در فرآیند احیای این تالاب، دادن اطمینان خاطر به مردم است که منافع ساکنان محلی در اولویت ما قرار دارد.

در همین راستا شیرزاد نجفی، مدیرکل منابع طبیعی لرستان با اعلام آمادگی جهت واگذاری اراضی تالاب بیشه‌دالان به سازمان حفاظت محیط‌زیست، گفت: با عنایت به وجود برنامه‌های مدیریتی جهت حفاظت بهتر تالاب‌ها به‌عنوان یک اکوسیستم منحصربه‌فرد در سازمان حفاظت محیط‌زیست، اراضی این تالاب پس از درخواست و انجام مراحل، به اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان واگذار می‌شود.

      تأکید فرماندار بروجرد بر سرعت عمل در واگذاری تالاب بیشه‌دالان به محیط‌زیست

معاون استاندار لرستان و فرماندار بروجرد نیز گفت: مراحل قانونی و بررسی‌های فنی به‌منظور واگذاری مدیریت و حفاظت تالاب بیشه‌دالان این شهرستان به اداره محیط‌زیست باید در هفته آینده انجام شود.

عبدالرحیم رحیمی بیان کرد: با توجه به مصوبه چند ماه پیش باید انتقال و واگذاری مدیریت و حفاظت تالاب بیشه‌دالان به محیط‌زیست انجام می‌شد، اما تاکنون هیچ اتفاقی صورت نگرفته است؛ بنابراین ظرف یک هفته آینده باید تمامی مسائل مرتبط، برنامه‌ریزی و مشکلات که در این تغییر مدیریت بین دو اداره حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی وجود دارد، برطرف و روند واگذاری آن انجام شود.

      تالاب بیشه‌دالان و نقش محوری آن در گردشگری و بوم‌گردی

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست لرستان نیز گفت: بیشه‌دالان یکی از مهم‌ترین تالاب‌های کوهستانی در لرستان و غرب کشور است که ازلحاظ اقتصادی، گردشگری، تأمین آب کشاورزی، جلوگیری از سیلاب و تثبیت ریزگردها برای بروجرد می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد.

مهرداد فتحی بیرانوند بیان کرد: بعد از بررسی‌ها و برگزاری جلسات متعدد به این نتیجه رسیدیم که حفاظت، نگهداری و احیای تالاب بیشه‌دالان در حوزه اختیارات محیط‌زیست قرار گیرد و مصوبه‌ای مبنی بر واگذاری این مدیریت نیز تصویب شد.

      تأمین منافع مردم اولویت ما در احیای تالاب بیشه‌دالان

وی با اشاره به ضرورت احیای تالاب‌بیشه دالان و خروج آن از تصرفات غیر قانونی، اضافه کرد: تأمین منافع مردم و جامعه محلی اولویت ما در احیای تالاب بیشه‌دالان است و آن‌ها باید به این اطمینان برسند که اقدامات حفاظت محیط‌زیست در مورد احیای تالاب هیچ تعارض و منافاتی با منافع مردم ندارد.

فتحی بیرانوند افزود: اگر مردم به این باور برسند که محیط‌زیست حامی منافع آن‌هاست، در برنامه‌های حفاظت از محیط‌زیست نیز مشارکت و همراهی بیشتری خواهند داشت و تجربه نشان داده است اگر مردم در کنار محیط‌زیست نباشند، محیط‌زیست هم هیچ‌گاه حفظ و احیا نخواهد شد.

وی یادآور شد: اگر تالاب بیشه‌دالان بروجرد احیا شود و به آن شاخص‌های مورد نظر برسد، در مسیر قانونی می‌توان اعتبارات ملی و استانی خوبی جذب کند.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست لرستان گفت: پاسگاه محیط‌بانی بیشه‌دالان تقریباً آماده شده است و این امیدواری وجود دارد که در ایام دهه فجر امسال افتتاح شود.

      آمادگی منابع طبیعی لرستان برای واگذاری تالاب بیشه‌دالان به محیط‌زیست

در همین خصوص احمد ساتیاروند، معاون مدیرکل منابع طبیعی لرستان گفت: آمادگی تغییر و تحول در مدیریت حفاظت از تالاب بیشه‌دالان در منابع طبیعی استان وجود دارد تا این تالاب با حریم و محدوده مشخص‌شده، پلاکش در اختیار محیط‌زیست قرار گیرد.

به گفته وی پلاک محدوده بیشه‌دالان با لحاظ کسر 116 از 913 هکتار، یعنی با محدوده تقریباً 700 هکتار طی هفته آینده از منابع طبیعی به محیط‌زیست انتقال داده می‌شود.

با توجه به اینکه در سال‌های اخیر بخش‌هایی از تالاب بیشه‌دالان مورد تصرف غیر قانونی، تغییر کاربری و یا زیر کشت رفته، اکنون مسئله احیای تالاب با مصوب کردن اینکه حفاظت از آن وظیفه‌ای زیست‌محیطی بوده، به اداره محیط‌زیست واگذار شده است.

از زمانی که این تصمیم در آخرین جلسه‌ای به همین منظور در فرمانداری بروجرد گرفته شد، حدود 9 ماه می‌گذرد و طی روزهای اخیر به‌طور مجدد موضوع احیای بیشه‌دالان و مشخص شدن محدوده آن مورد توجه قرار گرفته است تا با واگذاری آن به محیط‌زیست، به این تالاب به‌عنوان اثری کاملاً زیست‌محیطی توجه بیشتری معطوف شود که بتواند در زمینه‌های مختلف اعم از طبیعت‌گردی و اکوتوریسم به‌عنوان یک چشم‌انداز در توسعه صنعت گردشگری این شهرستان، اثرگذار باشد.

تالاب‌های استان لرستان ازجمله 11 تالاب در پلدختر و تالاب بیشه‌دالان در بروجرد، محلی برای پذیرش پرندگان مهاجر در فصل‌های مختلف سال هستند که ظرفیت خوبی برای رونق صنعت گردشگری در حیطه اکوتوریسم در لرستان به‌شمار می‌روند.

اکوتوریسم، بوم‌گردشگری یا طبیعت‌گردی، گونه‌ای از گردشگری است که در آن گردشگران برای دیدار از مناطق طبیعی بکر و دست‌نخورده جهان سفر می‌کنند؛ سفری مسئولانه به مناطقی طبیعی که علاوه‌‍بر اینکه حافظ محیط‌زیست بوده و باعث بهبود کیفیت زندگی مردم محلی هستند، حداقل آسیب را به طبیعت و فرهنگ منطقه وارد می‌کنند، بسیاری از کشورها بخش هنگفتی از درآمد خود را از بوم‌گردشگران خارجی تأمین می‌کنند.