شهر «نابینادوست» چگونه است؟

سپهرغرب، گروه شهر: توجه به عنصر فراگیری، همه‌جانبه بودن و ارائه راهکارهای هوشمندانه در طراحی شهرها از ایجاد انزوا در میان گروه‌های خاص جلوگیری می‌کند و منجر به افزایش احساس استقلال در میان آن‌ها می‌شود.

برای افرادی با نیازهای خاص همچون کم‌شنوایان و کم‌بینایان، نخستین گام جهت سکونت در یک جامعه امکان تردد بدون خطر است. راه رفتن بی‌خطر در پیاده‌روها، عبور راحت از خیابان‌های متقاطع، سوار شدن آسان به وسایل حمل‌ونقل عمومی، همچنین ایجاد فضاهای عمومی که نیازهای متنوع بازدیدکنندگان را به‌منظور توانمندسازی آن‌ها درنظر می‌گیرد و افراد را به بیرون آمدن از خانه ترغیب می‌کند، عناصر کلیدی برای ایجاد استقلال و تحرک برای آن‌ها به حساب می‌آید که در ادامه با بعضی از ابزارها و فناوری‌های به‌کاررفته به‌منظور تحقق این هدف آشنا می‌شویم.

1- پیاده‌روهای بدون مانع

وجود کالسکه بچه یا چرخ‌های خرید در پیاده‌رو، زباله‌های ریخته‌شده روی زمین، افراد درحال دویدن، اشخاصی که درحال صحبت با تلفن همراه و یادداشت‌برداری هستند و مواردی از این قبیل حرکت را برای افراد کم‌بینا بسیار دشوار می‌کند، چراکه آن‌ها نمی‌توانند موانع و زباله‌های موجود بر سر راه خود را تشخیص دهند. در بسیاری از مناطق شهرداری‌ها درتلاش هستند که از افزودن ستون‌های جدید در میان پیاده‌روها خودداری کنند. بعضی از شهرها نیز درختان خیابانی را با فاصله از پیاده‌روها می‌کارند و بدین‌ترتیب با ارائه رویکردی یکپارچه سعی در کمک به تمامی ساکنان یک جامعه دارند.

2- راهنماهای قابل دسترس برای عابران پیاده

یکی از شیوه‌های کمک به توان‌خواهان برای تردد در شهرها، استفاده از راهنماهای عبورومرور برای عابران پیاده است که با استفاده از پیام‌های کلامی و ارتعاشات، اطلاعات خیابان و زمان مناسب برای عبور را در اختیار عابران پیاده قرار می‌دهد؛ بنابراین افراد کم‌بینا نه‌تنها متوجه روشن بودن علائم عبورومرور می‌شوند، بلکه دقیقاً می‌فهمند که از کدام مسیر باید بروند. فشردن دکمه حرکت یک راهنمای صوتی شنونده را به‌طور کامل با منطقه‌ای که در آن قرار گرفته است، آشنا می‌کند و پس از روشن شدن آن دکمه با ارتعاشات اندک و فلش‌های رنگی، مسیر عبور را به یک فرد کم‌بینا نشان می‌دهد. چنین پیشرفتی منجر به ایجاد تغییرات بسیاری در زندگی توان‌خواهان شده است.

3- اتوبوسی برای همگان

بعضی از شهرهای جهان اقدام به ایجاد یک سیستم حمل‌ونقلی جدید در خیابان‌های خود کرده‌اند که به‌صورت شبانه‌روزی خدمات ارائه می‌دهد و برای صندلی‌های چرخ‌دار، دوچرخه‌ها، کالسکه کودک و هر وسیله‌ای که دارای چرخ باشد، مناسب است. ایستگاه‌های این سیستم متناسب با توان‌خواهان طراحی و در آن‌ها دکمه‌های تماس فشاری تعبیه شده؛ وجود هدفون در کنار دکمه کاربران را قادر می‌کند تا مکالمه‌ای آرام‌تر و خصوصی‌تر داشته باشند، صفحه نمایش روی کیوسک ایستگاه‌ها نیز لمسی است.

4- استفاده از خط بریل در نشانه‌ها

در ماساچوست وجود نشانه‌های برجسته و یک سیم راهنما با مهره‌های مختلف که محل نصب علائم و نیمکت‌ها را مشخص می‌کند، افراد کم‌بینا را قادر می‌دارد تا بدون هیچ کمکی قدم بزنند. پیاده‌روی این قسمت شهر دارای 10 نمایشگر است که کلمات را هم به‌صورت بصری و هم بریل نشان می‌دهد. این پیاده‌رو همچنین دارای یک باغ لمسی است که شامل دیوارهای سنگی برای بالا رفتن افراد و دو قایق جهت نشستن مردم است. این باغ فرصتی برای تجربه ماهی‌گیری یا گوش دادن به جریان آب را در اختیار توان‌خواهان قرار می‌دهد و نیز فرصت مناسبی برای تردد بدون کمک در اختیار کم‌بینایان هست.

5- سنگ‌فرش‌های برجسته و پیاده‌روهای عریض

افراد کم یا ناشنوا برای تردد به پیاده‌روهایی با حدود سه متر عرض نیاز دارند. علاوه‌بر این طراحی خاص سنگ‌فرش‌ها، موسوم به «گنبدهای کوتاه» یا «سنگفرش‌های لمسی» که شامل کاشی‌های مربعی برجسته‌ای برای مشخص کردن ورودی خیابان‌ها است، برای مبتلایان به اختلالات بینایی از اهمیت بسزایی برخوردار بوده؛ بنابراین استفاده از علائم راهنما در پیاده‌روها افراد توان‌خواه را قادر می‌کند بدون نگرانی به تردد در شهر بپردازند.