جراحی زیبایی دندان ضرورت یا تهدید؟!

سپهرغرب، گروه سلامت: پیش از اقدام، ضرورت‌های ترمیم یا جراحی دندان را درنظر بگیریم.

هم زیبا و هم ضروری است؛ دندان را می‌گویم، این عضو بسیار مهم در زیبایی صورت و سلامت جسم. عضوی که اگر خراب و یا دچار مشکل شود دهان، معده و حتی اعصاب و روان فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بسیار مهم است که شما دندان‌هایی سالم داشته باشید تا هم سلامت جسم و هم زیبایی چهره‌تان تأمین شود؛ این‌گونه است که بسیاری از افراد به هر طریق ممکن به دنبال تقویت سلامت و زیباتر کردن این دانه‌های استخوانی ارزشمند هستند.

البته در ضرورت حفظ و نگهداری سلامت دهان و دندان هیچ شکی نیست، چراکه حیات جسمی هر فردی به تغذیه وابسته است و نخستین راه برقراری ارتباط میان جسم و تغذیه، «دهان و دندان» است.

اما امروز علاوه‌بر نقش اثرگذار دندان‌ها در سلامت بدن، نقش این عضو مهم در زیبایی صورت نیز برجسته شده،‌ تا جایی که حتی رشته پزشکی با این عنوان ایجاد شده‌ است.

افزایش مؤلفه‌های زیبایی در صورت به‌ویژه در زمینه دندان‌ها، سهم بسزایی در افزایش اعتماد به نفس افراد دارد و اساساً حفظ پاکیزگی و زیبایی متناسب در دهان و دندان، موضوع درخور توجهی است؛ اما امروزه با پیشرفت علم و گسترش ابزارها و شیوه‌های زیباتر شدن دندان‌ها، پیامدهای مثبت و منفی این رویکرد نیز افزایش یافته است.

توجه به سلامتی و زیبایی دندان‌ها لازم است، اما اینکه چرا گاهی در این مسیر دچار افراط‌وتفریط می‌شویم و چقدر توجه به این موضوع لازم است تا تعادل و تناسب در زیبایی و سلامت بدن حفظ شود، سؤالاتی است که سعی کردیم در گفت‌وگو با یکی از پزشکان این عرصه به آن دست یابیم.

سارا سهیلی‌فر، دندان‌پزشک، متخصص بیماری‌های دهان و دندان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان در گفت‌وگو با خبرنگار ما به تشریح میزان ضرورت‌ها و چارچوب‌های پرداختن به سلامتی و زیبایی دندان‌ها پرداخته که در ادامه شرح این گفت‌وگو را می‌خوانید:

       به‌عنوان سؤال نخست لطفاً بفرمایید مراجعه به دندان‌پزشک در زمینه بهداشت دهان و دندان و همچنین مسئله زیبایی دندان برای چه افرادی و در چه سنینی لازم است؟

مسئله بهداشت دهان و دندان مثل توجه به دیگر مسائل بهداشتی افراد، ضروری است؛ هر فرد باید در طول شبانه‌روز نسبت به پاکیزه نگاه داشتن دندان‌های خود حساس بوده و این کار را با شست‌وشوی مرتب، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه حاوی فلوراید عملی کند که این اقدامات بدیهی‌ترین و نخستین اقدام هر فرد در حفظ سلامت دهان و دندان است و البته همین امر بدیهی، مانع زرد و بدرنگ شدن دندان‌ها شده و به حفظ زیبایی آن‌ها نیز کمک شایانی می‌کند.

اما آنچه در این راستا با عنوان لزوم مراجعه به دندان‌پزشک مطرح می‌شود، بسته به شرایط افراد متفاوت است؛ اگرچه نکته ثابت در همه افراد این بوده که برای بررسی سطح سلامت دندان‌ها و پیشگیری از بروز مسائل و مشکلات احتمالی، در بازه‌های زمانی مشخص 6 ماهه یا یک‌ساله مراجعه به دندان‌پزشک صورت گیرد. البته گاه در برخی افراد، مراجعات بیشتری در این بازه‌ها مورد نیاز بوده و عمدتاً در مواردی است که فرد دارای بیماری‌های دهان و دندان بوده و یا در شرایط خاصی مثل بارداری و شیردهی قرار دارد که دوره‌های مذکور مستعد پوسیدگی دندان و مشکلاتی از این دست هستند.

همه آنچه گفته شد تحت عنوان «بهداشت عمومی دهان و دندان» یاد می‌شود و توجه به آن‌ها برای عموم افراد ضروری است.

       در چه مواردی علاوه‌بر اقدامات ترمیمی و محافظت‌کننده، روش‌های دیگری نظیر جراحی برای حفظ سلامت و زیبایی دندان لازم است؟

جراحی عملی تهاجمی است که گاه در مورد دهان و دندان ضرورت پیدا می‌کند، مثل جراحی دندان عقل در مواردی که نمی‌توان بدون جراحی دندان عقل ناکارآمد و آسیب‌زا را از لثه خارج کرد؛ اما درحال حاضر برخی جراحی‌های غیر ضروری مانند جراحی لثه، جراحی به‌منظور بالا بردن تاج دندان و یا تراش دادن دندان‌ها نیز به‌عنوان جراحی زیبایی دهان و دندان انجام می‌شود که در برخی موارد افزایش زیبایی را در صورت فرد به همراه دارد. اما در مواردی نیز پیامدها و عوارضی را به دنبال می‌آورد که می‌توان برای حفظ سلامتی از انجام آن‌ها صرف ‌نظر کرد.

به‌طور کلی به غیر از پُر کردن و ترمیم پوسیدگی دندان و ریشه آن، کشیدن در موارد لازم و اعمالی نظیر جرم‌گیری یا ارتودنسی، در مورد هر اقدام دیگری در ظاهر فک و دندان باید با متخصصین امر مشاوره کرد و مسئله را مورد بررسی قرار داد.

       به غیر از اقدامات ترمیمی و درمانی، چه اقدامات دیگری در حوزه دندان صورت می‌گیرد؟

جراحی افزایش طول تاج، بستن فاصله دندان، تاج گذاشتن روی دندان، بلیچینگ، باندینگ (پیوند) دندان، کرادینگ، کاشت نگین دندانی، اصلاح خطوط لثه با دندانپزشکی زیبایی، ایمپلنت و لمینت از دیگر اقداماتی است که با هدف افزایش زیبایی در دهان و دندان صورت می‌گیرد؛ فارغ از پیامدهای مثبت یا منفی که هریک از این اعمال می‌تواند برای هر فرد به همراه داشته باشد، دو اصل میزان تأثیرگذاری و توانمندی دندان‌پزشک در انجام این کار همواره باید مد نظر قرار گیرد تا شخص را به عوارض منفی و پشیمانی از انجام کار دچار نکند.

اقدامات فوق که با هدف افزایش زیبایی در فرد انجام می‌شود، بدون آسیب و ضرر برای همه افراد است؟

قطعاً هیچ‌یک از اقدامات زیبایی را نمی‌توان برای عموم افراد بدون ضرر و آسیب عنوان کرد، برخی از این اقدامات جهت پوشاندن معایبی نظیر برجسته بودن لثه در هنگام خنده برای فرد ضروری به نظر می‌رسد و در روابط اجتماعی وی و بالا بردن اعتماد به نفس در او، تأثیر بسزایی دارد؛ بنابراین فرآیند لیفت لثه را فقط به این منظور انجام می‌دهند که در خنده آن‌ها میزان لثه قابل دید، کاهش یابد.

اما برخی دیگر از این اقدامات با وجود هزینه‌های سنگین، چندان ضروری نبوده و حتی آسیب‌هایی درازمدت به همراه دارد.

به‌عنوان مثال افزایش طول لثه زمانی ضرورت پیدا می‌کند که فضای بیرونی کافی از دندان برای ثابت نگه داشتن تاج در دسترس نباشد. دندان‌هایی که شکسته و یا به‌خاطر پوسیدگی دندان تحت تأثیر قرار گرفته باشند، می‌توانند از ثابت ماندن تاج‌هایی که بر رویشان استفاده می‌شود، جلوگیری کنند.

در این فرآیند میزان بافت لثه کاهش یافته و استخوان زیرین نیز تا حد مورد نیاز به عقب رانده می‌شود و درنتیجه فضای بیشتری از دندان‌های مورد نظر در دسترس قرار خواهد گرفت. مناسب بودن میزان تاج دندان بیرون‌زده از لثه یکی از عوامل مثبت در زمینه داشتن بهداشت دهان و دندان بهتر و راحتی افراد است.

       بیشترین اعمال زیبایی دندان که برای آن‌ها اقدام می‌شود کدام است و عمدتاً در بین چه افرادی طرفدار دارد؟

البته درحال حاضر اعمال زیبایی منحصر به اشخاص و یا قشر خاصی نیست، اما می‌توان گفت اقبال مردم به‌ویژه در بین قشر متوسط رو به بالا و مرفه جامعه در چندسال اخیر به این قبیل اقدامات بیشتر شده است که در بین برخی اشخاص مانند هنرپیشه‌ها، مجریان تلویزیون، خواننده‌ها و افرادی که بیشتر در معرض دید و ارتباط با مردم هستند، استقبال بیشتری داشته است.

در بین همه اعمال زیبایی که برای دهان و دندان انجام می‌شود، کامپوزیت و لمینت کردن دندان‌ها طرفداران بیشتری را به خود اختصاص داده است، زیرا علاوه‌بر سفید و یک‌دست کردن دندان‌ها، به داشتن لبخند زیبا و چهره‌ای جذاب‌تر در افراد کمک کرده و همچنین در برخی موارد در حفظ سلامتی و ممانعت از پوسیدگی دندان‌ها نیز تأثیر دارد.

البته کامپوزیت و به‌ویژه لمینت کردن دندان‌ها جزء اقدامات پُرهزینه برای افراد به‌شمار می‌روند و با وجود آنکه در سال‌های اخیر بسیاری از مردم به طرق مختلف برای زیباتر کردن چهره خود اقدام می‌کنند، اما این اقدامات برای همه افراد متقاضی قابل دریافت نیست و بسته به توان مالی اقدام‌کنندگان آن، متفاوت هستند؛ گرچه با اطمینان می‌توان گفت غالب افرادی که به کامپوزیت و لمینت کردن دندان‌ها اقدام می‌کنند، از اقشار جوان و نسبتاً مرفه جامعه هستند.

       با این وصف آیا می‌توان این اعمال زیبایی را کم‌خطر و کم‌آسیب‌ترین اعمال زیبایی برشمرد؟

اعمال زیبایی با همه تأثیرات مثبت خالی از فشار و اقدامات ناخوشایند نیستند، به‌عنوان مثال برای لمینت کردن دندان گاه مجبور خواهیم بود یک یا چند دندان را در برخی نواحی تراش دهیم که طبیعتاً برای فرد متقاضی چندان خوشایند نخواهد بود.

درهرحال توصیه ما به افراد این است که در راستای افزایش زیبایی دندان و صورت، از اعمال غیر تهاجمی استفاده کنند و درصورت اقدام به اعمال تهاجمی که نیاز به جراحی و یا حذف بخشی از دندان، لثه و غیره دارد، آمادگی روحی و توان جسمی خود را بر آن منطبق کنند.

البته در موضوع کامپوزیت و لمینت، این همه ماجرا نیست و گاهی استفاده از مواد نامرغوب یا تبحر پایین پزشکی که این کار را انجام می‌دهد نیز می‌تواند بر نارضایتی فرد اثر بگذارد، کما اینکه طی چندسال اخیر شاهد آن هستیم که برخی افراد پس از انجام این اعمال، از رنگ سفید و گچی بودن آن که به‌نوعی غیر طبیعی به نظر می‌رسد و یا تغییر در اندازه‌های دندان‌‍‌ها و یا به‌هم‌فشردگی آن‌ها گلایه‌مند هستند و گاه حتی اقدام به بازگرداندن دندان‌ها به شرایط سابق می‌کنند که طبیعتاً اثرات جسمی و مالی متعددی به دنبال دارد.

به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر اقبال مردم به‌ویژه نسل جوان به اعمال زیبایی بیشتر شده و بهتر و زیباتر دیده شدن یکی از دغدغه‌های افراد است؛ البته حس زیبایی‌دوستی به‌طور ذاتی در بین همه افراد وجود دارد، اما وقتی این حس دچار افراط و زیاده‌روی شود، مصائب و مشکلاتی برای فرد به همراه خواهد داشت.

زیبا بودن خوب است، اما زیباترین در بین مخلوقات خداوند وجود ندارد؛ زیرا زیبایی امری نسبی است و اگر به دنبال آن هستیم که زیباترین فرد در بین انسان‌های اطراف خود باشیم، شاید هیچ‌وقت به این عطش نتوان با آب شور اعمال زیبایی پاسخ داد. زیرا همواره فناوری راه‌های تازه و البته تجربه‌نشده‌ای را به ما نشان می‌دهد که اگر تن به این دریای بیکران دهیم، باید تا دوردست‌ها با آن همراه شویم. پس بهتر آن است که بعد از حفظ سلامتی خود، به اعمال زیبایی آن‌هم بعد از مشورت با متخصصین امر و بررسی تجارب مثبت و یا منفی افرادی که پیش از ما به این اعمال دست زده‌اند، اقدام کنیم.