خدمتی که کرونا به نشر کشور کرد

توقف ممنوع است

سپهرغرب - گروه کافه کتاب: مدیر انتشارات جمال گفت: فکر می‌کنم اوضاع نشر پیش و پس از کرونا تغییراتی خواهد داشت. یعنی به سمت بهتر شدن بازار کتاب و عرضه‌ کتاب‌های بهتر و انتخاب‌های هوشمندانه مخاطبان حرکت خواهیم کرد.

در این روزها که کتابفروشی‌ها باز شده‌اند و نشر، لنگ‌لنگان طی طریق می‌کند، مجالی دست داد تا با «علیرضا سبحانی‌نسب» مدیر انتشارات جمال درباره شرایط و روزهای کرونایی و پسا کرونا، همچنین نمایشگاه کتاب گفت‌وگویی داشته باشیم. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفت‌وگو با مدیر نشر جمال است:

کرونا موجب شد ریزش خاصی در صنعت نشر اتفاق افتاد

 بسیاری معتقدند که کرونا برای جامعه ما شوک بزرگ بود. حال برای ناشران و کتابفروشانی که آماده شرایط سخت نبودند، تلخ‌تر بود.

بله، ایام کرونا برای ناشران در حقیقت یک شوک بود؛ مثل حذف یارانه از کاغذ، زمانی‌که یارانه کاغذ حذف شد، ریزش منطقی از ناشران که وابسته به آن بودند، صورت گرفت و این اتفاق مبارکی بود زیرا ریزش ناشران و کتاب‌هایی را که وابسته به این نوع کاغذ بودند، شاهد بودیم. اما با قطع یارانه، آنها به سراغ شغل اول خود رفتند؛ چون شغل دوم برخی از آنها انتشار کتاب بود.

کرونا نیز موجب شد ریزش خاصی در صنعت نشر اتفاق افتاد که امروز البته برای خیلی از ناشرانی که آمادگی مواجهه با روزهای سخت و کرونا را نداشتند، بسیار تلخ و ناگوار شده است. برای روزهای اینگونه متاسفانه هیچکس (ناشران و کتابفروشان و ارشاد) آمادگی لازم را نداشت؛ لذا اتفاق ناگهانی بود و همه را نیز غافلگیر کرد.

 اما استفاده از فضای مجازی بیشتر هم شد و این جزو پیشرفت‌هاست. موافقید؟

در این بین اما رویش‌ها و پیشرفت‌های مبارکی هم داشتیم؛ رویش‌هایی که مربوط به آمدن کتاب به فضای مجازی بود. این مسیر نه تنها در درازمدت به کتاب فیزیکی و نشر ضربه نمی‌زند، بلکه کمک‌کننده نیز خواهد بود.

فکر می‌کنم اوضاع نشر، پیش و پس از کرونا تغییراتی خواهد داشت

 می‌توان نشر را به پیش و پس از کرونا تقسیم کرد؟

بله همین‌طور است. این روزها به ناشران و نویسندگان شوک‌هایی وارد شده که موجب می‌شود نویسندگان متفاوت بنویسند و ناشران کتاب‌های متفاوتی منتشر کنند. آنچه می‌بینیم این است که مثل خیلی از حوادث می‌توان نشر را به پیش و پس از کرونا تقسیم کرد و اثرات آن را دید. مثل احوال نشر پیش از یارانه کاغذ و پس از آن.

 پس از کرونا بهتر می‌شود یا بدتر؟

فکر می‌کنم اوضاع نشر پیش و پس از کرونا تغییراتی خواهد داشت؛ یعنی به سمت بهتر شدن بازار کتاب و عرضه‌ کتاب‌های بهتر و انتخاب‌های هوشمندانه مخاطبان حرکت خواهیم کرد. در کل حس می‌کنم علی‌رغم همه خسارت‌ها بر مولفین، ناشران و پدیدآورندگان این عرصه تحولاتی خواهد داشت و این موضوع نتایج خوب در درازمدت برای صنعت نشر به وجود می‌آورد.

بسیاری از کسب و کارها با شیوع کرونا به فکر روش‌های نوین عرضه، آموزش، فروش و بازاریابی افتادند

 نه تنها صنعت نشر مهیا نبود، بلکه کل جامعه تحت تاثیر کرونا قرار گرفت. برای عبور صنعت نشر از این وضعیت باید چه کرد؟

کرونا کل سیستم بازرگانی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران را تغییر داد. چه بسا سایر کشورها هم همین وضع را داشته باشند. بسیاری از کسب و کارها به فکر روش‌های نوین عرضه، آموزش، فروش و بازاریابی افتادند و کسانی که یا هوشمندانه یا غیرهوشمندانه در سال‌های اخیر وارد دیجیتال‌مارکتینگ شده بودند، بهره‌های خوبی را بردند که نوش جانشان.

 عده‌ای می‌گویند در همین وضعیت برخی‌ها درآمد میلیارد داشته‌اند. درست است؟

کسانی را داشتیم که از درآمد میلیونی اینترنتی به درآمد میلیاردی رسیدند و کرونا سکوی پرتابی برای آنها بود. سایت‌های اینترنتی کتاب هم برخی اوقات فروششان در این روزها به صد برابر رسیده بود. این خبر نویددهنده آن است که افرادی که آمادگی داشتند بهره‌مند شدند.

کرونا خانواده نشر را یک گام به جلو پیش می‌برد

 آثار کرونا ماندگار است یا نه؟

کرونا آمد و هنوز هم ماندگار است، ولی روزی تمام خواهد شد و آثاری که بر جای می‌گذارد، روی چرخه نشر می‌ماند. خانواده نشر از این آثار متاثر خواهند شد و آنها را یک گام به جلو پیش می‌برد. اغلب اینگونه است تا به ضرورت 100 درصدی نرسیم الزاماتی که نیاز داریم، محقق نمی‌‌کنیم. کرونا این اتفاق را رقم زد و ناشران و مولفان به ندای تغییر کرونایی گوش دادند و تغییر آغاز شد.

 چشم‌انداز پس از کرونا برای نشر چگونه است؟

چشم‌انداز پس از کرونا را برای نشر بهتر می‌بینم. این حرف به معنای خوشحالی من از حضور کرونا نیست، نه، جامعه ما این گونه است که تا کرونا ما را مجبور نمی‌کرد، دست به تغییرات مهم نمی‌زدیم و به روز نمی‌شدیم.

ما اغلب خود را با تغییر روند تغییرات روز جهانی همراه نمی‌کنیم. حادثه‌هایی داریم که جهان را به اضطرار و اجبار به تغییرات صددرصدی می‌رساند. کرونا یکی از آن اتفاقات بود. بسیار افراد جانشان را از دست دادند، اما به فرهنگ‌های بهداشتی نزدیک‌تر شدیم.

همه ناشران آمادگی و سازوکار نمایشگاه کتاب مجازی را ندارند

 برسیم به موضوع نمایشگاه کتاب تهران. با برگزاری نمایشگاه به شکل مجازی موافقید؟

اینکه عده‌ای مطرح می‌کنند که ما می‌توانیم در فضای مجازی نمایشگاه را برگزار کنیم به این مسئله که قبلاً آن را برگزار کردیم، باز می‌گردد. ما قبلاً از طریق کتابفروشی‌ها و خانه کتاب، فروش مجازی داشتیم، اما باید توجه داشت که همه ناشران آمادگی و سازوکار این کار را ندارند، ضمن اینکه ساز و کار روشنی هم در این راستا وجود ندارد. از سوی دیگر اگر ناشران بخواهند تجمیعی حضور داشته باشند نقشه دقیق هر یک مشخص نیست.هر وقت کرونا صفر شد، می‌توانیم نمایشگاه کتاب را برگزار کنیم

 راهکار جبرانی برای نمایشگاه چیست؟

قطعا برگزاری نمایشگاه به شکل مجازی راهکار درست نیست. شاید افرادی که معتقد بودند نمایشگاه کتاب فاجعه فرهنگی است، الان خوشحال باشند. برخی معتقد بودند اگر نمایشگاه کتاب حذف شود، کتابفروشی‌ها رونق می‌گیرند و 120 میلیاردی که در نمایشگاه به فروش می‌رسید، می‌تواند طی یک سال میان کتابفروشی‌ها توزیع شود. شاید این عده الان خوشحال باشند، اما در عین حال بستگی به این دارد که چه اتفاقاتی در جهان و ایران نسبت به کرونا رخ دهد. اگر اتفاقات خوبی رقم خورد و به مرز صفر در کرونا رسیدیم، می‌توانیم نمایشگاه را برگزار کنیم، اما اگر اتفاق خوبی در زمینه کرونا شاهد نباشیم امسال نمایشگاه کتاب را نخواهیم داشت؛ چون یکی از بزرگ‌ترین اجتماعات فرهنگی در ایران نمایشگاه کتاب تهران است.

 قطعا برگزاری بدون برنامه و تدبیر پیامدهایی خواهد داشت.

چنانچه در این شرایط نمایشگاه را برگزار کنیم و مردم به نمایشگاه بیایند ابتلا به اوج خود می‌رسد و اگر نیایند با شکست مواجه خواهیم شد. ما باید حوصله کنیم.

نمایشگاه کتاب 99 را از ذهنم پاک کردم

 نمایشگاه کتاب را در سال 99 اجرایی می‌دانید یا نه؟

بنده نمایشگاه را از نظر اقتصادی اجرایی می‌دانم، اما برگزاری آن را در ذهن خودم برای سال 99 حذف کردم. اگر قرار باشد نمایشگاه برگزار شود، برای حضور تمهیدی خواهیم داشت و شرکت می‌کنیم.

ما پیش از این و اواخر سال گذشته به لحاظ مالی روی برگزاری نمایشگاه حساب باز کرده بودیم اما این حساب غلط از آب در آمد و پایان سال این محاسبه را از مسیر کار خارج خواهیم کرد؛ چرا که به نظرم نمایشگاه کتاب نخواهیم داشت و ناشران نیز نباید برای برگزاری نمایشگاه کتاب در سال 99 از ارشاد توقع داشته باشند.

عرضه 10 کتاب جدید تا پایان اردیبهشت

 شما در روزهای کرونا چگونه تدبیر کردید؟ کتاب‌هایی را آماده دارید یا نه؟

نشر باید زنده باشد. در این ایام به فعالیت‌هایی با کارمندان، نویسندگان و پدیدآورندگان از طریق فضای مجازی رسیدیم. بنابراین در این روزها که چاپخانه‌ها به مرور باز می‌شوند آثارمان را که طی این روزها از طریق فضای مجازی با همکاران خود هماهنگ کرده بودیم روانه چاپخانه می‌کنیم که تا پایان اردیبهشت ماه منتشر شود.

 پس تعداد زیادی کتاب مهیا شده؟

ما طی این مدت 10 اثر جدید تولید و آماده کرده‌ایم که تا پایان اردیبهشت منتشر می‌شود. البته آرام آرام آنها را عرضه می‌کنیم. حرکت ما این روزها آرام‌تر از گذشته است.

توقف در نشر ممنوع است

 پس کرونا نتوانست شما را دلسرد کند!

اگر قرار باشد نشر پویا داشته باشیم، ناگزیر باید همواره کار کنیم. کرونا باعث دلسردی نشد و طبق فرمایش رهبر انقلاب «توقف ممنوع» است. برای نشر هم توقف ممنوع است، ولی گاهی لازم است سرعت کم یا زیاد شود، امیدواریم با همین تعداد کم بتوانیم درخواست‌های مخاطبان را پیرامون عرضه کتاب‌های جدید محقق کنیم.