آشنایی با رسوم کردها در ماه رمضان

از ریسه کلوچه تا کیسه نمک

سپهرغرب، گروه گردشگری: کردنشینان آیین و رسوم بسیار متنوع و خاصی برای ماه مبارک رمضان دارند و بر آن پایبندند. راه‌اندازی مراسم آشتی‌کنان برای رفع کدورت‌ها، پخت نان‌های محلی برای آمدن برکت و انجام دید و بازدیدهای فطر از جمله این آیین‌هاست.

     برپایی مراسم آشتی کنان

از رسوم بسیار پسندیده و ارزشمند کردها به ویژه مردم سنندج، برپایی مراسم آشتی‌کنان است. مرسوم است چند روز پیش از آغاز ماه مبارک، کسانی از محله که با یکدیگر ناسازگاری و کدورت دارند به خانه ریش سفید و بزرگ محل دعوت می‌شوند تا با واسطه‌گری او و اهالی، با هم آشتی کنند و کدورت‌ها کنار گذاشته شود.

     مرحبا خوانی و الوداع گویی

در آخرین شب ماه شعبان، فردی از معتمدین محل به بام می‌رود تا بعد از رویت ماه، خبر از آمدن رمضان دهد. او با خواندن دعایی به نام مرحبا مرحبا این کار را انجام می‌دهد. مردم کرد تا نیمه ماه، دعای مرحبا را بر زبان دارند و پس از گذشتن ماه از نیمه، دعایی با نام الوداع جایگزین آن می‌شود که خبر از نزدیک شدن به پایان ماه و غم آن را می‌دهد.

     دعاخوانی، سحری‌خوانی یا پاشیو به وقت سحر

دعاخوانی همان مراسمی است که بسیاری از اقوام ایرانی با نام سحری‌خوانی انجام می‌دهند. برخی از مردم کرد آن را با نام سحری‌خوانی می‌شناسند. مراسم سحری خوانی با اجرای چندین موسیقی مخصوص در این ماه مبارک در مناطق مختلف انجام می‌شود که به آن موسیقی سحرخوانی می‌گویند. از میان این موسیقی‌ها و نواها که برای بیدار کردن مردم بکار می‌رفت، آواز مرحبا و الوداع از همه مشهورتر است. از میان کردنشینان، مردم بیجار این آیین را با جدیت به پا می‌دارند. طبق سنت دیرینه، یکی از ریش‌سفیدان محله هنگام سحر بر بام خانه ادعیه می‌خواند و اهالی را برای سحر بیدار می‌کند. این رسم در قدیم در برخی مناطق با نام «پاشیو» معروف بود که در آن نوازندگانی با نواختن دهل، نقاره یا طبل، خبر از رسیدن سحر می‌دادند.

     ریسه کلوچه و کیسه نمک

یکی از رسوم جالب کامیاران کردستان، پخت کلوچه‌های بندانگشتی برای آویختن به کیسه نمک است. با شروع ماه رمضان، زنان کامیاران کلوچه‌هایی بسیار کوچک و یک شکل می‌پزند و آنها را به نخ می‌کشند. ریسه کلوچه را به کیسه نمکی که قرار است در خوراک ماه رمضان از آن استفاده شود می‌بندد تا خیر و برکت به اموال‌شان برسد.

     آویختن نان «کولیره»

از آیین‌های مهم مردم کرد در ماه رمضان پخت انواع نان‌های سنتی است که به اعتقاد آنها به سفره افطار و سحر برکت می‌دهد. کولیره، برساق، ماودو، کاروان ناشی، کولیره چوره، ناوتاوایی و داندوگ از جمله نان‌هایی هستند که در این ماه طبخ می‌شوند.

مردم بانه در شب بیست و هفتم نان کولیره می‌پزند تا در این روز، با کولیره و ماست روزه خود را باز کرده‌ باشند. در این میان، خانواده‌های توانمند با پخت کولیره بیشتر، آنها را همراه ماست و خرما به مسجد می‌برند و میان مردم محل و افراد نیازمند توزیع می‌کنند. همچنین چند کولیره را به نخ می‌کشند و در کیسه برنج یا آرد خود می‌کنند تا برکت به مال‌شان برسد.

مرد دهگلان نان «کولیره ناسکه» را در آخرین روز از ماه شعبان می‌پزند تا به عنوان هدیه رسیدن ماه رمضان به یکدیگر بدهند. آنها نخستین سحری کولیره ناسکه میل می‌کنند تا قوت و توانایی روزه گرفتن را پیدا کنند.

از دیگر رسوم ماه رمضان می‌توان به پخت غذای نذری در عید فطر اشاره کرد. این رسم که از آن با نام «چیشتی مجیور» یاد می‌کنند بیشتر در میان مردم دیواندره رواج دارد. در روز عید فطر هر یک از اهالی غذایی را تهیه می‌کنند و به مسجد می‌روند. تمام غذاها ترکیب می‌شوند و هرکس با نیت تبرک و گرفتن ثواب از ماه رمضان، مقداری از آن غذا را برمی‌دارد.

     انجام آداب فطر

عید فطر در میان مردم کرد شباهت زیادی به نوروز دارد. در این روز، مردم بعد از خواندن نماز فطر، به دیدار یکدیگر می‌روند و از هم طلب حلالیت می‌کنند. دید و بازدیدهای عید فطر تا سه روز ادامه دارد. مردم سروآباد در کنار همه این آداب، رسم بر پوشیدن رخت و لباس نو دارند. در این روز پیر و جوان، فقیر و غنی، همگی جامه نو می‌کنند و به بازدید دوستان و عزیزان می‌روند. همچنین، مردم شهرها و به ویژه روستاها به صورت دسته جمعی به قبرستان رفته و برای شادی روح مردگان خود و به ویژه تازه فوت شده‌ها فاتحه می‌خوانند و برای سلامتی بازماندگان دعا می‌کنند.