درک عدالت در سایه اقتدار قوه قضائیه

هفته قوه قضائیه که با سالگرد شهادت آیت‌الله بهشتی و یارانش مزین شده، یکی از نقاط عطف مهم برای یادآوری هدفی بزرگ از اهداف نظام مقدس در جهت تحقق‌بخشی محوری به قانون اساسی است؛ در این قانون مترقی و منطبق بر فطرت پاک انسان‌ها که برگرفته از کتاب الهی و جاودان است، قوه قضائیه قوه‌ای مستقل بوده که پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسئول تحقق‌بخشی به عدالت تعریف‌شده است و وظیفه دارد حقوق عامه را احیا کرده، عدل را گسترش داده و علاوه‌بر نظارت بر حُسن اجرای قوانین، اقدام برای پیشگیری از وقوع جرائم و اصلاح مجرمین، جرم را کشف و مجرمین را مجازات کند.

مقام معظم رهبری در چند سخنرانی به‌خصوص بیانات اخیر خویش با تکیه بر هدف مهم ضرورت عدالت‌گستری در جامعه اسلامی و کشور، نارضایتی خویش را از سرعت و گستره عدالت در چند دهه اخیر در مقایسه با اهداف مکتب سعادت‌آفرین اسلام اعلام و خواهان توجه خاص آحاد مردم به‌ویژه مسئولین ذی‌ربط به این مطالبه به‌حق شدند؛ گرچه نسیم معطر و دلربای این هدف با تحقق انقلاب اسلامی رو به عینیت گذاشته و به‌خصوص در دو سال اخیر با انتصاب حضرت آیت‌الله رئیسی سرعت بیشتری یافته است، اما به قول ریاست قوه قضائیه باید طوری این مهم محقق شود که برای قاطبه مردم و اقشار ایران اسلامی قابل درک باشد.

مطالبه عدالت و وصول به آن مقوله‌ای است که گذشته از لزوم وجود تشکیلاتی منسجم، سالم و چابک در قالب تشکیلات قضائی، نیازمند هم‌سویی و همکاری آحاد مردم نیز هست؛ اگر حساسیت و همراهی لازم برای عدالت در اطراف و اکناف لایه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی نباشد، خوشبینانه قسمتی از کار معطل می‌ماند، به همین جهت گذشته از ضرورت امر به معروف و نهی از منکر، اطلاع‌رسانی از سوی مردم مانند موضوع سوت‌زنی برای کشف جرم که از وظایف این قوه است، می‌تواند علاوه‌بر پیشگیری از وقوع برخی جرائم، در حجم و سرعت برخورد نیز بسیار مؤثر باشد. درواقع برای وصول به جامعه عدالت‌محور چاره‌ای جز تلاش همگانی نیست.

یکی دیگر از لوازم گسترش عدالت حمایت عمومی یا حداقل پشتیبانی قاطبه مردم از پیاده‌کننده آن است؛ البته بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد گذشته از معدودی که همواره با انگیزه‌های مختلف آیه یأس می‌خوانند، اقدام‌های ریاست قوه قضائیه و سیاست‌های اعلامی که بخشی از آن درحال تحقق است، موجب افزایش اعتماد شده و مورد حمایت و استقبال قرار گرفته؛ به‌هرحال در اجرای عدالت و قانون افرادی ممکن است در کوتاه‌مدت متضرر شوند، به‌خصوص در بخش‌هایی از جامعه ما که قانون‌گریزی آنان را فربه کرده و طبعاً نمی‌توانند با شیرینی از اجرای مقررات استقبال کنند یا شاید بتوان درباره آنان گفت که حق به مذاق آنان مزه تلخی دارد، گرچه در بلندمدت رعایت قوانین و تمکین در قبال اجرای عدالت برای همه نافع است، به‌ویژه در نگاهی الهی، مکتبی در ابعاد دنیوی اخروی در بدترین وضع، توفیقی اجباری ارزیابی می‌شود.

نباید نادیده گرفت که در روند تاریخ موقعیت‌هایی را شاهد بوده‌ایم که جمعی چشمگیر خواهان اجرای عدالت عمومی بوده‌اند، اما در عرصه تحقق، تاب و تحمل پیاده شدن آن را نداشته تا اندازه‌ای که بعضی از آنان ابراز ندامت از مطالبه خود کرده‌اند؛ امیدواریم برای کسب سعادت دنیوی و اخروی و پاسداشت ارزش خون شهیدانی چون دکتر بهشتی که امام خمینی (ره) او را معادل یک ملت دانسته و مظلومیت این شهید را وافر برشمردند، ما ازجمله مدعیان صادق و عامل عدالت‌خواهی باشیم. اِن‌شاءالله.