جولان کشاورزان مهاجر در اراضی کشاورزی لرستان

هجوم کشاورزان غیر بومی به اراضی کشاورزی لرستان ظرف یک دهه اخیر، تخریب منابع آب‌وخاک استان را به‌دنبال داشته و اگر راهکاری برای جلوگیری از ورود کشاورزان مهاجر اندیشیده نشود، بدون شک شاهد از بین رفتن کشاورزی استان در بلندمدت خواهیم بود.

موقعیت جغرافیایی، آب‌وهوای مناسب و خاک حاصلخیز، شرایطی را برای کاشت محصولات مختلف فراهم کرده، به‌طوری که لرستان به‌عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور مطرح است.

اما متأسفانه جولان کشاورزان مهاجر طی سال‌های گذشته به‌عنوان یکی از معضلات کشاورزی استان، نگرانی و انتقاد کارشناسان این حوزه را به‌دنبال داشته و معتقد هستند که کشاورزان غیربومی علاوه بر استفاده بی‌رویه از آب‌وخاک از کودهایی استفاده می‌کنند که عملکرد بسیار بالایی دارند.

ورود بی‌حساب‌وکتاب کشاورزان مهاجر به استان و اجاره اراضی کشاورزی توسط آن‌ها علاوه بر تخریب آب‌وخاک تولید محصولات کشاورزی سالم را نیز با ابهام مواجه کرده است.

کشاورزان مهاجر با حضور در اراضی کشاورزی اقدام به کشت مصولات غیراستراتژیک و آب‌بر مانند سیب‌زمینی و هندوانه کرده‌اند، به‌طوری که سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب از مخازن زیرزمینی در کشت‌های غیرمتعارف مصرف می‌شود.

به‌نظر می‌رسد هجوم کشاورزان مهاجر مرگ تدریجی منابع و از بین رفتن کشاورزی استان را به‌دنبال دارد، آن هم در شرایطی که کشاورزی به‌عنوان منبع درآمد اصلی، بخش قابل‌توجهی از جمعیت لرستان محسوب می‌شود.

* تخریب آب‌وخاک توسط کشاورزان مهاجر

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی خرم‌آباد، اما کشاورزان مهاجر را به دو دسته مفید و غیرمفید تقسیم کرده و می‌گوید: یک‌سری کشاورزان که اراضی کشاورزی را احیا و علم، دانش، تکنولوژی و سرمایه خود را در استان متمرکز کرده، مفید هستند، این افراد علاوه‌بر افزایش بهره‌وری تولید اشتغال‌زایی هم به‌دنبال دارد که می‌توان به مجموعه کشت صفای فجر اشاره کرد.

حسین خدیش عنوان می‌کند: اما در مقابل کشاورز مهاجر تخریب‌گر و غیرمفید هم داریم که موجب نابودی و تخریب آب‌وخاک می‌شوند، آن هم در شرایطی که منابع آبی استان محدود است.

وی ادامه می‌دهد: این کشاورزان با کشت محصولات آب‌بر مانند سیب‌زمینی و هندوانه آب را از سرزمین ما خارج می‌کنند و اما منافع را به استان خود می‌برند، من اطلاع پیدا کرده‌ام در مناطقی مانند فیروزآباد؛ حتی سیب‌زمینی علوفه‌‌ای هم کشت می‌شود.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی عنوان می‌کند: البته در گذشته هم کشاورزان بومی به‌دلیل پایین بودن دانش آب‌وخاک ما را هدر داده‌اند، بنابراین تخریب، تنها مربوط به کشاورزان مهاجر نیست.

خدیش می‌گوید: ما یک برآوردی سال 97، 98 انجام دادیم و متوجه شدیم سه تا چهارهزار هکتاری که به کشت هندوانه اختصاص پیدا کرده بود 70 میلیارد تومان درآمد داشت، در حالیکه 140 میلیارد تومان آب از استان خارج شده بود.

وی با بیان اینکه ما شاهد حضور کشاورزان مهاجر در همه نقاط استان هستیم، عنوان می‌کند: این کشاورزان که با کمبود منابع آب و بالا بودن هزینه تولید در استان خود مواجه هستند با پرداخت اجاره‌بهای اندکی، اقدام به نابودی سرمایه‌های ارزشمند ما می‌کنند.

* تأکید بر ارائه مشاوره توسط کارشناسان مراکز خدماتی

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی می‌گوید: موضوع مهاجرت کشاورزان و سرمایه‌گذاری مختص به تمام دنیا است، اما قوانین برای کشاورزان مهاجر باید به‌گونه‌ای باشد که شخص سرمایه‌گذار تنها به منافع خود فکرنکند، بلکه منافع جایی را هم که در آن مشغول تولید است، مدنظر داشته باشد.

خدیش ادامه می‌دهد: اما برای مهاجرت کشاورزان از استانی به استان دیگر قوانین مدونی در کشور ما وجود ندارد، نکته دیگر به عدم آگاهی کشاورزان ما مربوط است که با وجود آب فراوان، اراضی خود را برای کشت محصولی مانند برنج اجاره می‌دهند.

خدیش ارائه مشاوره، برنامه منسجم و آگاهانه توسط کارشناسان مراکز خدمات کشاورزی به کشاورزان استان را از راهکارهایی عنوان می‌کند که می‌تواند باعث شود که اراضی کشاورزی را مجانی در اختیار کشاورزان مهاجر قرار ندهند، نکته دیگر اینکه زمین‌های خود را با حفظ بهره‌وری اجاره بدهند.

* قانونی برای جلوگیری از ورود کشاورزان مهاجر نیست

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی لرستان با بیان اینکه دنیای امروز اقتصادی و رقابتی است، عنوان می‌کند: کشاورزی نیز از این امر مستثنی نیست و باید اقتصادی و درآمدزا باشد، از همین رو برخی کشاورزان در اقصی نقاط کشور که از توان بالایی برخوردار بوده در استان‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند.

چنگیز ابراهیمی می‌گوید: کشاورزان مهاجر تنها مختص به لرستان نیست، بلکه به تمام کشور مربوط می‌شود و نمی‌توان از ورود آن‌ها جلوگیری کرد، زیرا قانون مصوب و مدونی در این رابطه وجود ندارد، زمانی هم که به دادگاه معرفی می‌شوند، به‌دلیل اینکه فعالیت آن‌ها تولیدی است، نتیجه‌‌ای در بر ندارد.

وی می‌افزاید: یکی از علل رغبت کشاورزان مهاجر به استان این است که کشاورزان ما تنبل هستند، از طرفی به‌دلیل خرد بودن اراضی کشاورزی و بالا بودن هزینه تولید، کشت محصولی مانند گندم برای آن‌ها به‌صرفه نیست، بنابراین اقدام به اجاره اراضی خود با نرخ 15 تا 20 میلیون می‌کنند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی لرستان بیان می‌کند: این در حالی است که کشاورزان غیربومی کلان فکر کرده و با انبار محصولات تولیدشده آن‌ها را در زمان مقرر به قیمت گران عرضه می‌کنند.

* پاسخ به نگرانی‌ها در مورد سالم بودن محصولات کشاورزی

ابراهیمی در مورد هدررفت منابع آب استان توسط کشاورزان مهاجر توضیح می‌دهد: درخصوص منابع آب سطحی مشکلی چندانی وجود ندارد، عمده مشکل ما مربوط به منابع آب‌های زیرزمینی، چاه عمیق و نیمه‌عمیق است.

وی در مورد برخی اظهارنظر و نگرانی‌ها مبنی‌بر ناسالم بودن محصولات تولید شده توسط کشاورزان مهاجر نیز می‌گوید: نه اینطور نیست که همه محصولات تولیدشده سالم نباشند، ما از همه تولیدات نمونه‌برداری می‌کنیم و در موارد اندکی شاهد وجود عناصر سنگینی بوده‌ایم.

* ابهام در مورد ابلاغ قانون کشت

ابراهیمی با بیان اینکه در راستای جلوگیری از تخریب منابع تلاش زیادی کرده‌‌ایم، عنوان می‌کند: سازمان جهادکشاورزی جلسات متعددی در راستای تغییر الگوی کشت و روی آوردن کشاورزان بومی و مهاجر به کشت‌های اقتصادی و استراتژیک، تغییر زمان کشت و آبیاری نوین تشکیل داده است.

بنا بر گزارش خبرگزاری فارس، ابراهیمی می‌گوید: صحبت‌هایی درخصوص ابلاغ قوانین و مقررات مربوط به اصلاح و الگوی کشت در پاییز مطرح است، اما آیا این قانون پشتوانه اجرایی قوی و محکمی دارد یا خیر؟ پاسخ مشخصی وجود ندارد، زیرا درصورتی که این قانون پشتوانه اجرایی قوی نداشته باشد، همچنان این روند وجود دارد.