چگونه در تدریس آنلاین تعامل برقرار کنیم؟

این روزها شیوع بیماری کرونا ارزش آموزش‌ آنلاین را برجسته کرده است. بسیاری از کارشناسان آموزش‌ و ‌پرورش معتقدند که دسترسی آسان، عدم رفت‌وآمد به مدرسه، همیاری بیشتر دانش‌آموزان و امکان مرور مجدد مطالب از مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت تدریس آنلاین و عدم تعامل اجتماعی معلم و دانش‌آموز و فراهم نبودن بسترهای الکترونیکی بزرگ‌ترین معایب این طرح است اما با توجه به تفاوت‌های تدریس آنلاین با تدریس حضوری درزمینه ارتباط، تعامل، بازخورد، یادگیری، یاددهی، ارزشیابی و... می‌توان با استفاده از مهارت‌های ضروری ارتباطی تا حد زیادی موانع و مشکلات تدریس آنلاین را برطرف کرد.

*مهارت‌های ضروری ارتباطی برای دانش‌آموزان و معلمان در کلاس آنلاین

اگرچه ممکن است بازدهی کلاس آنلاین پایین‌تر از کلاس حضوری باشد اما با یکسری مهارت‌های ضروری می‌توان تمرکز و قدرت یادگیری در کلاس حضوری را به محیط آنلاین منتقل کرد؛ این مهارت‌ها عبارت‌اند ‌از:

*گوش دادن

گوش دادن یکی از مهم‌ترین جنبه‌های ارتباطی است که در کلاس‌های آنلاین باید موردتوجه قرار گیرد. معلمان برای افزایش سطح تمرکز یادگیری دانش‌آموزان باید سعی کنند رویکرد یادگیری دانش‌آموز محور را اعمال کرده و از آموزش مقدماتی دور شوند. معلمی که با انجام کارگروهی، روش پرسش‌گری، حل مسئله و دوری از روش کهنه سخنرانی در تدریس، دانش‌آموزان را در فرایند یادگیری مشارکت می‌دهد، بدون شک به نتایج سودمندی دست می‌یابد؛ بنابراین، با واردکردن دانش‌آموزان در بحث، به آنها انگیزه دهید تا به صحبت‌های همکلاسی‌های خود گوش فرا دهند و از طرف دیگر، فراموش نکنید که خودتان نیز به صحبت‌های دانش‌آموزانتان گوش دهید چرا که از این طریق متوجه سطح یادگیری، فهم و درک آنها خواهید شد و همچنین خواهید فهمید که آیا روش تدریس برای دانش‌آموزانتان مناسب است یا باید به فکر تغییر روش باشید.

*تعامل و دوستی

ارتباط مؤثر معلم با دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین عوامل یادگیری در آنهاست. ارتباط مؤثر و دوستی با دانش‌آموزان حتی در کلاس‌های آنلاین نیز مهم است. در این روش معلمان می‌توانند برای تقویت ارتباط با دانش‌آموزان، کلاس خود را با احوال‌پرسی شروع کرده و نظرشان درباره نحوه آموزش و میزان یادگیری دروس ارائه‌شده را جویا شوند؛ مثلاً بعد از هر درسی از دانش‌آموزان سؤال کنید که درس را به‌خوبی یاد گرفتند یا نه؟! با این روش، خواهید دید که دانش‌آموزان با مشارکت و انگیزه بیشتری کلاس‌های آنلاین را دنبال می‌کنند.

*اعتمادبه‌نفس

این تصور که با کلاس آنلاین نمی‌توانید مباحث را به دانش‌آموزان تفهیم کنید و یا دانش‌آموزان چیزی متوجه نخواهند شد، کاملا اشتباه است. درست است که در کلاس آنلاین ممکن است مشکلاتی مانند قطعی یا کندی اینترنت، حضور اعضای خانواده و... وجود داشته باشد اما اعتمادبه‌نفس داشته باشید و اجازه ندهید عوامل خارجی حواس شما را پرت کند. در مورد دانش‌آموزان هم نیز همین مسئله وجود دارد، به دانش‌آموزان خود انگیزه دهید که به اشتباهاتی که مرتکب می‌شوند، اهمیتی ندهند.

*نکاتی که در تدریس آنلاین باید توجه کرد:

آموزش آنلاین مانند روش‌های سنتی قوانینی دارد که برای بهتر شدن تدریس آنلاین لازم است این اصول را رعایت کرد:

1- از همان ابتدا ابهامات و انتظاراتتان را روشن کنید

قطعاً یکسری ابهامات از طرف دانش‌آموزان و یکسری انتظارات از طرف معلم وجود دارد که در همان ابتدا باید روشن

شود. دانش‌آموزان اغلب نگران نحوه برگزاری امتحان، زمان برگزاری کلاس آنلاین، نحوه پرسش و پاسخ و... هستند و در مقابل معلمان انتظار دارند دانش‌آموزان در چنین شرایطی با معلم همکاری کرده و با مشارکت و گوش دادن به صحبت‌های او، مباحث درسی را متوجه شوند؛ بنابراین بهتر است معلم از همان ابتدا نکات مهم را بیان کرده و از دانش‌آموزان سؤالات و ابهاماتشان را بپرسد. همچنین برای ارتباط بهتر معلم با دانش‌آموز و ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان، معلمان می‌توانند با اعلام زمان مشخصی از دانش‌آموزان بخواهند تا به صورت شخصی هر سؤال درسی دارند بپرسند و جواب آن را دریافت نمایند.

2- تدریس خود را ضبط کنید

در کنار لایو، تماس تصویری و یا فرستادن ویس، تدریس خود را ضبط کرده و برای دانش‌آموزان ارسال کنید؛ این کار از

دو جهت مهم است: یک، اگر دانش‌آموزی بیمار باشد یا در اتصال به اینترنت دچار مشکل شود، با این روش تدریس آنلاین را از دست نخواهد داد. دوم، اگر دانش‌آموزی نیاز به تمرین و تکرار بیشتری داشته باشد یا متوجه برخی مباحث نشود، با دیدن مجدد ویدئو می‌تواند رفع اشکال کند.

3- فیلم‌ها را کوتاه ضبط کنید

ویدئوهای طولانی‌تر از 15 دقیقه به‌کندی دانلود شده و می‌تواند باعث بی‌حوصلگی دانش‌آموزان شود؛ بنابراین سعی کنید نکات مهم را در چند ویدئوی 2-3 دقیقه‌ای ضبط کنید.

4- شرایط لازم برای برگزاری کلاس را فراهم کنید

برای بازخورد بهتر تدریس آنلاین ذهنتان را از نگرانی‌ها دور کرده و محیط مناسب برای آموزش را فراهم کنید؛ اطمینان از وصل شدن به اینترنت، محیط به‌دور از سر و صدای بچه و دیگر اعضای خانواده، گذاشتن آب یا خوراکی کنار دست، بیرون کشیدن پریز تلفن، خاموش کردن تلویزیون و... ازجمله عواملی هستند که باید به آنها توجه داشت.

5- لباس مناسب بپوشید

طبق آیین‌نامه اجرایی مدارس که در دستور کار مدیران است به‌صراحت آمده که دانش‌آموزان موظف‌اند با لباس رسمی (لباس فرم سال گذشته) در کلاس‌های آنلاین شرکت کرده و ارتباط رسمی را حفظ کنند اما علاوه بر دانش‌آموزان، معلمان هم باید به پوشیدن لباس مناسب توجه داشته باشند زیرا نوع پوشش معلم بر فعالیت و ذهن دانش‌آموزان تأثیر بسزایی دارد و از سوی دیگر وجهه و شأن معلم را تحت تأثیر مستقیم قرار می‌دهد. معلمی که ژولیده و بی‌توجه به‌ظاهر (با لباس خانگی) در کلاس آنلاین حاضر می‌شود، نه‌تنها نمی‌تواند الگوی خوبی برای دانش‌آموزان باشد بلکه موجب عدم توجه، ایجاد نارضایتی و بی‌حوصلگی دانش‌آموزان خواهد شد.

6- تعامل برقرار کنید

در صورت امکان از طریق ارسال پیام یا تماس تلفنی با دانش‌آموزان خود تعامل برقرار کنید تا ببینید اوضاع چگونه پیش می‌رود. برای ارزیابی از روش تدریس خود می‌توانید از طریق شبکه‌های اجتماعی نظرسنجی کنید. همچنین برای ارزیابی درک مطالب توسط دانش‌آموزان می‌توانید از آزمون‌های اختصاصی استفاده کنید.