دریافت وام از بانک‌ها و شرکت در نمایشگاه؛ دو مشکل عمده فعالان چرم

افزایش چندبرابری قیمت مواد اولیه، استادکارها را خانه‌نشین کرده است

سپهرغرب، گروه فرهنگی - سمیرا گمار :

ویلیام جکسون؛ زبان‌شناس آمریکایی در سفری که در سال 1311 هجری شمسی به ایران داشته در بخش پنجم سفرنامه خود، از همدان به‌عنوان انبار ایران سخن به‌میان آورده است.

وی می‌گوید: ازجمله کالاهای بازرگانی، چرم را باید نام برد. همدانیان در ساختن، پرداختن و عمل آوردن پوست گاو، گوسفند و ساختن اشیای مفید و اجناس تجملی شهره‌اند.

صنعت چرم یکی از هنرهای سخت و طاقت‌فرساست و عموماً مردان در این کار بیشتر دخیل هستند. «دباغی»؛ هنر تبدیل کردن پوست فسادپذیر به ماده‌ای طبیعی، زیبا و پایدار است و امروزه در تمامی وسایل زندگی مردم دنیا، وجودش و حضورش غیرقابل‌ اجتناب است.

تا کم‌تر از 30 سال پیش تولید چرم در شهر همدان از رونق بسیاری برخوردار بوده، به‌طوری که چرم همدان و کالاهای چرمی ساخته شده از آن، شهرت جهانی داشت. از سال 1309 شمسی با ایجاد تغییراتی در مسائل مختلف رفته‌رفته از ادامه فعالیت کارگاه‌های دباغی در داخل شهر جلوگیری به‌عمل آمده و این کارگاه‌ها در خارج از شهر، استقرار داده شدند که همین امر فعالیت در این عرصه را محدود کرده است.

با این وصف هنوز کارگاه‌هایی هستند که در همدان مشغول کارند، اگرچه اغلب متأثر از گرانی مواد اولیه تولید آن‌ها کاهش یافته یا تعطیل شده‌اند.

با ذکر این مقدمه کوتاه آنچه در ادامه می‌خوانید: گفت‌وگوی خبرنگار سپهرغرب با پیمان فیضی؛ یکی از فعالان چرم همدان است که کار خود را از نوجوانی آغاز کرده و در اوایل جوانی موفق به اخذ مجوز و دایر کردن یک کارگاه شده است.

*لطفاً به‌عنوان نخستین سؤال خودتان را معرفی کنید:

پیمان فیضی هستم، متولد سال 72 همدان و صاحب کارگاه پرشین که در زمینه تولیدات محصولات چرمی با کیفیت عالی کالا فعالیت می‌کنم. این کار را از نوجوانی و در نزد عموی خود با شاگردی کردن آموختم. از سال 84 تا 90 نزد عمو بودم و در نهایت در سال 91 با گرفتن مجوز کارگاه چرم و دایر کردن آن، کار خود را به‌صورت مستقل ادامه دادم.

*چه محصولاتی تولید می‌کنید؟

همه‌چیز به‌جز کفش! در کارگاه ما انواع کیف‌های زنانه نظیر کیف‌های مجلسی، یک‌طرفه، دوشی، یراق سوارکاری و... تولید می‌شود که همه از چرم طبیعی بوده و کار کردن روی آن‌ها با دستگاه انجام می‌شود.

*در حال حاضر وضعیت بازار چرم چگونه است و شما با چند نفر کار می‌کنید؟

تا قبل از شیوع کرونا وضعیت بازار خوب بود و در کارگاه با هشت نفر نیرو کار می‌کردیم، اما بعد از کرونا تنها با یک نفر کار ادامه دارد، ضمن اینکه خرید محصولات چرمی هم کاهش پیدا کرده و اجناس تولیدشده در انبار هستند. عمده مشکلی که از یکی دو سال قبل وجود داشته و با کرونا اوج گرفته، گران بودن مواد اولیه است که همه وارداتی بوده و همین امر، منجر به افزایش قیمت شده است. صنایع چرمی هم طوری نیست که نیاز روز مردم باشد. پیش از چرم مردم نیازهای مهم‌تری دارند و به آن‌ها می‌پردازند، بنابراین قدرت خرید مردم هم کاهش پیدا کرده و دیگر تمایلی به خرید ندارند؛ البته حق هم دارند. شما درنظر بگیرید که مثلاً یک کیف 70، 80 هزار تومانی 250 هزار تومان شده یا عمده‌فروش‌ها هم که کار چرمی را بالای 200 عدد به سفارش می‌دادند، تعداد سفارشات خود را به 10 عدد کاهش داده‌اند. امیدوارم با بهبود اوضاع خرید محصولات چرمی به حالت قبلی برگردد.

*مواد اولیه کار شما وارداتی است؟!

بله؛ ما مواد اولیه را از تهران می‌آوریم که همه آن خارجی است، نه‌تنها ما بلکه مواد اولیه همه چرم ایران وارداتی است. پیش از این چسب را حلبی 150 هزار تومان می‌خریدیم و الان همان چسب را باید 600 هزار تومان بخریم. همه این موارد روی قیمت تمام شده محصول اثر می‌گذارد و مشتری استقبال نمی کند.

*در همدان چند کارگاه تولید چرم داریم؟

در همدان 15 کارگاه، چرم فعالیت می‌کنند که پنج کارگاه‌، تولیدشان جزئی و خرد بوده و 10 کارگاه هم تولید عمده دارند که البته در این ایام به‌دلیل شیوع کرونا و گرانی مواد اولیه، تعدادی از آن‌ها تعطیل شده‌اند. کسانی هم که این کار را رها کرده‌اند، دست‌کم 10 سال در این رشته به‌ویژه تولید کیف استادکار بود‌ه‌اند، اما چون فروش ندارند، مجبور شده‌اند کارگاه خود را تعطیل کنند.

*نمایشگاه چطور؟ به فروش و معرفی محصولاتتان کمکی نمی‌کند؟

سال 95 شرکت در نمایشگاه تهران رایگان بود و ما فقط هزینه اسکان پرداخت می‌کردیم، اما امسال زنگ زده‌اند که اگر می‌خواهید در نمایشگاه شرکت کنید، برای غرفه باید متری 800 هزار تومان پول پرداخت کنید که در یک حساب اجمالی با هزینه خورد و خوراک و اسکان برای ما 13 میلیون تومان تمام می‌شود! با این اوصاف فروش و سود ما با وضعیت آشفته بازار فعلی در طول چهار روز چقدر باید باشد تا 13 میلیون هم هزینه کنیم؟ پس عملاً این امکان وجود نداشته و شرکت در نمایشگاه منتفی شده و فروش و معرفی محصولات از این طریق امکان‌پذیر نیست.

*میراث فرهنگی در این زمینه نمی‌تواند تسهیلاتی برای شما فراهم کند؟

میراث فرهنگی مقدمات کار را در بسیاری از موارد فراهم می‌کند، اما دستگاه‌های دیگر سنگ‌اندازی می‌کنند. مثلاً در مورد بیمه افرادی که در صنعت چرم فعالیت می‌کنند، الان پنج‌سال است که سازمان تأمین اجتماعی می‌گوید سایت باز نمی‌شود و کسی را بیمه نمی‌کنند، در حالیکه قبلاً شاغلان در این کار بیمه داشتند. در مورد نمایشگاه میراث فرهنگی اطلاع‌رسانی می‌کند، اما شرایط نمایشگاه‌ها همان‌طور بود که عرض کردم. در مورد وام هم میراث فرهنگی ما را به بانک‌های عامل معرفی می‌کند، اما بانک‌ها واقعاً سنگ‌اندازی کرده و مصوبه وام میراث را به دلایل و بهانه‌های مختلف رد می‌کنند. من از سال 96 درخواست وام خود را داده بودم، اردیبهشت‌ماه سال جاری به بانک کارآفرینی امید معرفی شدم و همه مدارک را هم تحویل دادم، اما می‌گویند 100 میلیون تومان با توجه به اینکه جوانی، زیاد است و تو نمی‌توانی برگردانی و آن را به 50 میلیون تومان کاهش داده‌اند، اما خبر دارم از همکاران ما بوده‌اند کسانی که مدرک صوری برده یا رشوه داده‌اند و وام گرفته‌اند. قبلاً این‌طور بود که صنعتگر وام می‌گرفت ولو با سود 18 درصد، اما کارگاه خود را احیا می‌کرد. الان وام‌ها کم شده کاری نمی‌توان با این گرانی کرد. 6 میلیون وام کرونا هم به ما دادند که پول پنج‌ حلب چسب بود و در واقع توهین به فعالان این رشته محسوب می‌شد! واقعاً با این گرانی چه کار می‌شود کرد؟ احیا و استمرار این کار به وام‌های بالای 150 میلیون تومان نیاز دارد. کار ما هم با کم‌تر از 150 میلیون تومان راه نمی‌افتد. البته من از اردیبهشت‌ماه درخواست برای 300 میلیون تومان وام داده‌ام و قرار است میراث موافقت یا مخالفت خود را اعلام کند که هنوز این کار را نکرده است.

*صادرات هم دارید؟

سال 97 به سلیمانیه عراق صادرات داشتیم، اما الان آن هم تعطیل شده، ولی فروش محصولات چرم همدان به استان‌های دیگر همچنان ادامه دارد. بخشی از صنایع چرم اصفهان، شیراز، کرمان، یزد، کاشان، قم و تهران را تأمین می‌کنیم. خوشبختانه صنعت چرم با سابقه 550 ساله، مخصوص همدان است و بسیاری از شهرهایی که استادکار ندارند، از چرم همدان استفاده می‌کنند؛ البته اگر روند تعطیلی کارگاه‌ها اجازه کار کردن بدهد.

*واردات و کالاهای مشابه خارجی، شغل شما را تهدید نمی‌کند؟

به‌لطف‌ خدا کاری که ما تولید می‌کنیم، نمونه مشابه خارجی و وارداتی ندارد، به‌جز کمربند که در انحصار یک شرکت ترکیه‌ای در تهران است و از وقتی این شرکت تولید دارد، هیچ‌کس از کارهای داخلی استقبال نمی‌کند، چون کیفیت کار آن‌ها خیلی‌خوب است و چرم خوبی دارد؛ یعنی چرم آن‌ها درجه‌یک بوده و چرم ما درجه‌سه، وگرنه برش کمربند و طرح آن که کاری ندارد. عمده تولید ما همان‌طور که عرض کردم، کیف است که آن هم مشابه خارجی ندارد که کار ما را تحت‌الشعاع قرار دهد.

البته ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که خوبی کار ما این است که می‌توان با طراحی و تنوع در مدل‌های جدید، بازار را در دست داشت و الان ما طراحی همه محصولات را خودمان انجام می‌دهیم.

اگر در صنعت چرم نوآوری نداشته باشی، نمی‌توانی کار کنی. درواقع باید بتوانی کار جدیدی را ارائه دهی تا در بازار حرفی برای گفتن داشته باشی، وگرنه اینکه بخواهی از روی دست بقیه تقلید کنی، مشتری نخواهی داشت. اگر کسی در این رشته بخواهد کار دیگران را کپی کند، برایش صرف نمی‌کند و باید زیر قیمت بازار جنس خود را بفروشد. البته این را هم بگویم که این کار چون جزء صنایع‌دستی است، با سرمایه کم هم می‌توان کار را شروع کرد. خیلی‌ها را جذب می‌کند؛ البته تا یکی‌دوسال پیش و قبل از این گرانی‌ها، الان که بازار خراب شده است.

*نظر شما درباره خوشه چرم و تجمیع کارگاه‌ها چیست؟

سال 96 اصناف اعلام کرد که یونیدو طرحی ارائه کرده مبنی‌بر اینکه صنعتگران چرم در یک کارگاه جمع شوند. همه استادکارهای همدان به مشهد رفتند تا خوشه چرم، آن‌ها را ببیند. آنجا از دباغی گرفته تا بقیه قسمت‌های تولید محصول چرمی در یک کارگاه انجام می‌شد و هر کس در یک بخش کاری را انجام می‌داد، اما در همدان استادکارها با هم سازگاری نداشتند و هفت تا هشت میلیارد تومانی که از طرف یونیدو به این کار اختصاص داده بودند، منتفی شد.

*ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، با آرزوی توفیق برای جناب‌عالی، اگر به‌عنوان کلام پایانی نکته‌ای هست بفرمایید:

ممنون از شما؛ در حال حاضر دریافت وام و شرکت در نمایشگاه با هزینه‌های بالایی که دارد، دو مشکل عمده فعالان صنعت چرم محسوب می‌شود که امیدوارم حل شود.