با فضاهای خالی شهر چه کنیم

طراحان شهری در سراسر قاره اروپا در تلاش برای یافتن راه‌هایی هستند تا از فضاها و سازه‌های خالی شهر بیشترین بهره را ببرند که در این راستا، بسیاری از آن‌ها موفق عمل کرده و از طریق احیای چنین فضاهایی، زمینه را برای اشتغال مردم و فعالیت مراکز تجاری فراهم آورده‌اند.

 در گوشه و کنار جهان زمین‌ها، فضاهای خالی و سازه‌های مخروبه‌ای به چشم می‌خورد که بدون استفاده باقی مانده و این در حالی است که افزایش جمعیت باعث کمبود فضا در بسیاری از شهرهای جهان شده است. در چند سال اخیر، احیای فضاهای مرده شهری به جنبشی عظیم در میان برنامه‌ریزان و معماران شهری تبدیل شده و همین امر بر زیست‌پذیری بیشتر شهرها افزوده است. استفاده از زمین‌های خالی، ساختمان‌های متروکه، مکان‌های بدون استفاده شهری، فضاهای تک کاربردی و تبدیل آن‌ها به مراکز تجاری، فضاهای سبز، ساختمان‌های مسکونی و پیاده‌راه‌ها از مهم‌ترین اقدامات برنامه‌ریزان شهری در بسیاری از نقاط دنیا برای احیای فضاهای مرده شهری به حساب می‌آید.

استفاده از فعالیت‌های فرهنگی برای احیا فضاهای مرده

پس از بسته شدن کارخانه کشتی‌سازی در منطقه بندری شهر کان در کشور فرانسه، روح زندگی در منطقه از بین رفت و به تدریج از ساکنان آن کاسته شد. اما پس از چند سال، مقامات رسمی کان تصمیم گرفتند روح تازه‌ای به این منطقه ببخشند و اقتصاد را در آن رونق بخشند. برای این کار، اولین کار "بازاریابی قلمرویی" بود که در آن مردم دست کم به مکان‌های امن بندر بازمی‌گشتند. برنامه‌ریزان شهر در مرحله بعد رویدادهای فرهنگی و هنری متعددی نظیر پیاده‌روی‌های خانوادگی، بازار روز دوچرخه‌سواری‌های دسته جمعی، قایق‌سواری و بازدید از مکان‌های دیدنی با همراهی راهنماهای گردشگری برگزار کردند. خوشبختانه هر روز بر اشتیاق مردم به فعالیت در مکان‌های احیا شده افزوده می‌شد که همین امر بازسازی مکان‌های عمومی و ورونق اقتصادی دوباره منطقه را در پی داشت.

ایجاد یک سازمان برای انتقال خانواده‌ها و کارآفرینان به سازه‌های بدون استفاده

شهردار برمن، از بزرگ‌ترین بنادر کشور آلمان، یک سازمان غیردولتی احداث کرد که در آن مالکان با کارآفرینان برای استفاده دوباره از اموال خالی و بدون استفاده خود با هم ارتباط برقرار می‌کنند. کارکنان این سازمان به طور خلاقانه و با صرف کمترین هزینه، مکان‌ها و سازه‌های بدون استفاده شهر را از نو طراحی می‌کنند و در اختیار مالکان قرار می‌دهند. مالکان نیز مطابق میل خود این اموال را به عنوان ساختمان‌هایی برای سکونت در اختیار خانواده‌های کم‌درآمد قرار می‌دهند یا آن‌ها را به فضاهایی برای فعالیت استارتاپ‌ها تبدیل می‌کنند.

حمایت از پروژه‌های فرهنگی موقت با اسکان در ساختمان‌های خالی

پس از رکود اقتصادی بزرگی که در سال ۲۰۰۸ در کلانشهر ریگا، پایتخت لتونی اتفاق افتاد، صدها مجتمع مسکونی عظیم در شهر خالی از سکنه شد و این در حالی بود که بخش فرهنگی شهر برای افزایش فعالیت‌های خود فضای زیادی لازم داشت. در آن زمان، پروژه‌های موقت زیادی در مناطق مختلف شهر اجرا شد که حتی مالکان نیز از آن‌ها بی‌خبر بودند. اما بسیاری از فعالان اهل ریگا، طی برگزاری جلسات متعدد با شهردار، او را متقاعد کردند از سازه‌ها و مکان‌های متروکه برای برگزاری رویدادهای فرهنگی مختلف بهره گیرد. مالکان شخصی با اشتیاق تمام از این ایده استقبال کردند و اموال خود را برای برگزاری رویدادهای مختلف فرهنگی، با قیمت مناسب در اختیار شهردار قرار دادند.

تشویق دانشجویان به نوسازی خانه‌های اجتماعی و یادگیری مهارت‌های جدید

مقامات رسمی پورتو، دومین شهر بزرگ کشور پرتغال، یک مدرسه تابستانی برای آموزش معماری دایر کردند که در آن افراد علاقمند می‌توانستند با حضور در کلاس‌های مختلف، طراحی و عمران شهری بیاموزند تا با کمک مالکان و مقامات محلی به نوسازی خانه‌ها، مراکز فرهنگی و فضاهای عمومی بپردازند. شرکت کنندگان در این کلاس‌های تابستانی، به طور نظری معماری پایدار را فرا می‌گرفتند و سپس به ایده‌های خود برای نوسازی مکان‌های مرده جامه عمل می‌پوشاندند. در یکی از تابستان‌های سال‌های گذشته، یک گروه دانشجو بین المللی متشکل از ۴۰ نفر، یکی از بزرگ‌ترین اموال مرده شهر را که مالک آن توانایی بازسازی ساختمان را نداشت، به مجتمع عظیمی برای سکونت خانواده‌های کم درآمد تبدیل کردند. همکاری نزدیک بین مقامات شهری، مالک و دانشجویان قبل از آغاز پروژه فوق و در حین و پس از نوسازی آن ضروری بود و همین امر دستاورد بزرگی را برای تیم به ارمغان آورد.