در نبود قانومندی و نظارت قوی طی سال‌ها، به‌زودی رخ خواهد داد؛

باغات گنجنامه و عباس‌آباد منطقه 6 شهری همدان!

دیوارکشی باغات در بستر رودخانه/ساخت‌وسازهایی که کوچه‌باغ‌ها را می‌بلعند

سپهرغرب، گروه خبر- طاهره ترابی‎مهوش: اگر این‎روزها سری به کوچه‎باغ‌های عباس‎آباد و گنجنامه بزنید، خواهید دید که بر اثر ساخت‎وسازهای بی‎قاعده و تعرض به حریم رودخانه‎ها و نیز کوچه‎باغ‌ها، دیگر خبری از باغات وسیع نیست و تا چندسال آینده تنفس‌گاه همدان به منطقه 6 شهری بدل خواهد شد.

بیستم شهریورماه بود که معاون قضائی دادگستری کل استان همدان در کارگاه آموزشی بررسی زمینه اجرای قانون حفظ کاربری اراضی زارعی و باغات ویژه قضات و مدیران امور اراضی استان همدان با اشاره به اینکه قانون حفظ کاربری اراضی بر روی کاغذ مانده است، گفت: نزدیک به 450 ویلا با متراژهای بالا در باغات یکی از شهرستان‌های همدان ساخته شده است؛ این ساخت‌وسازها یک‌شبه صورت نمی‌گیرد و عدم نظارت و کنترل در ابتدای کار موجب این رخداد می‌شود. تأسف‌بارتر آنکه این روند را می‌توان در باغات  منطقه گنجنامه و عباس‌آباد همدان نیز مشاهده کرد، بر این اساس با گروه  تحریریه برای انعکاس این واقعیت تلخ در محل حاضر شده و در کوچه‌باغ‌های منطقه گشتی زدیم.

 البته کوچه‌باغ‌هایی که تنها نام کوچه‌باغ را یدک می‌کشند و چیزی کم از معابر شهری به‌جز آسفالت ندارند.

 جالب‌تر اینکه در ورودی برخی از کوچه‌باغ‌ها نه‌تنها امکان بهره‌مندی از فضای بکر طبیعی برای عموم امکان‌پذیر نیست، بلکه دیوارکشی‌های انجام‌شده در باغات آن‌قدر مرتفع است که به‌جز شاخ و برگ درختان سپیدار چیزی قابل مشاهده نیست.

جلوتر که می‌رویم  با رسیدن به محل تقسیم آب با یکی از باغ‌داران قدیمی عباس‌آباد هم‌کلام می‌شویم، وی با ابراز تأسف از شرایط فعلی ساخت‌وسازها و تعرض باغ‌داران به حریم رودخانه، گفت: بسیاری از دیوارکشی‌ها طی دو دهه گذشته انجام شده و حتی برخی از باغ‌داران با توسعه باغات خود در نبود نظارت به عرض کوچه‌باغ‌ها تعرض کرده‌اند.

 وی می‌افزاید: تا چندی پیش در یکی از کوچه‌باغ‌ها منشعب از تقسیم آب نهری زلال جاری بود، اما حالا این نهر با بلوک‌های سیمانی توسط باغ‌دار و توسعه باغ در معبر پوشانده شده و درعین‌حال عرض معبر نیز یقیناً نصف شده است.

 همان‌طور که پیش می‌رویم علاوه‌بر استشمام بوی تعفن و دیدن آلودگی و زباله در رودخانه نیم‌جان زربار (گنجنامه)، شاهد تعرض کامل باغ‌داران به حریم آن نیز بودیم؛ به‌طوری که در برخی نقاط شاید به‌سختی عرض رودخانه به یک متر برسد و حتی در مواردی متعدد بعضی از این متخلفان با تعرض به حریم و حتی بستر رودخانه، دیوار باغ خود را روی سنگ‌های بزرگ که تا چندی پیش به گفته قدیمی‌ها در بستر و حریم رودخانه قرار داشتند، بنا کرده‌اند! به‌طوری که این فعل مجرمانه به‌وضوح قابل مشاهده است.

تأسف‌بارتر اینکه نوع مصالح به‌کار گرفته‌شده برای ساخت‌وسازها نیز هیچ‌گونه هم‌خوانی با فضای باغی و طبیعی ندارد، به‌طوری که در برخی از باغات علاوه‌بر وجود اضافه‌بنا و تخطی از ارتفاع در ساخت‌وساز و استقرار پُل‌های اختصاصی بر روی رودخانه، شاهد استفاده از نماهای رومی و شهری در ساختمان‌ها بودیم؛ ساخت‌وساز، حجم و نوع نما در برخی از کوچه‌باغ‌ها هیچ‌گونه تفاوتی با معابر شهری نداشت و با اغماض و تسامح می‌توان گفت در بهترین حالت به‌لحاظ سرسبزی چیزی شبیه معابر شهرک مدرس همدان بود.

دردناک‌تر اینکه هرچه پیش می‌رفتیم عمق فاجعه بیشتر مشخص می‌شد، از تردد خودروهای حمل مصالح غول‌پیکر گرفته تا دیوارکشی‌های بتونی حداقل سه متری در دل کوه که به گفته باغ‌داران قدیمی تا چندسال پیش این دیوار نبوده است.

این درحالی است که بارها و بارها در شمارگان مختلف این رسانه از دستگاه‌های مرتبط همچون شهرداری و نیز امور اراضی جهاد کشاورزی خواهان نظارت بیشتر شدیم و هربار این عزیزان با پا ک کردن صورت‌مسئله به ارائه گزارش عملکرد بسنده کردند؛ بااین‌وجود بازهم بر آن شدیم تا درخصوص ساخت‌وسازهای غیر مجاز با محمدعلی گلشن مدیر پیشگیری و رفع تخلفات شهری و نیز سرهنگ جواد کرمی فرمانده یگان حفاظت امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان  گفت‌وگوهایی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:   

فرمانده یگان حفاظت امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان  با بیان آنکه این نهاد درخصوص کلیه ساخت‌وسازها در باغات چند نقطه بحرانی و حساس احصا کرده است، گفت: باغات عباس‌آباد و گنجنامه، حیدره، دره‌مرادبیگ، رباط شورین و جاده سد اکباتان، آبشینه و غیره ازجمله مناطق احصاشده جهت کنترل ساخت‌وسازها هستند.

سرهنگ جواد کرمی با تأکید بر آنکه احصای این مناطق به جهت کنترل ساخت‌وسازها به دلایل مختلف همچون افزایش آپارتمان‌نشینی، افزایش قیمت زمین و مسکن و نیز بروز بیماری کرونا و در پی آن تمایل برای دوری از زندگی شهری مدنظر است، اذعان کرد: متأسفانه بنا به مطالب عنوان‌شده طی یک سال گذشته تفکیک باغات به قطعات کوچک و نیز دیوارکشی و ساخت‌وساز در باغات رونق یافته است.

وی با بیان اینکه ساخت‌وسازهای موجود را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد، افزود:  بخش نخست باغاتی را شامل می‌شود که درحال حاضر خواهان گرفتن مجوز برای دیوارکشی هستند، بنابراین به این قبیل باغات به‌هیچ‌عنوان بنا به قوانین و ضوابط مجوز دیوارکشی داده نمی‌شود و تنها با تشکیل پرونده در کمیسیون مربوطه اجازه فنس‌کشی آن‌هم با رعایت شرایط خاص داده می‌شود.

سرهنگ کرمی با بیان اینکه در بخش دیگری از باغات شاهد آن هستیم که ساخت‌وساز و دیوارکشی‌ها متعلق به چند دهه گذشته است و درحال حاضر خواهان تجدید آن هستند، اذعان کرد: در این باغات نیز پس از تعیین قدمت ابنیه و دیوارکشی‌ها و تشکیل پرونده، ارائه پروانه از طریق شهرداری انجام می‌پذیرد.

وی با تأکید بر آنکه در این قبیل باغات دیوارکشی می‌بایست یک‌ونیم متر با استفاده از مصالح و مابقی با استفاده از فنس باشد، اظهار کرد: تعیین نوع نما و مسائلی ازاین‌دست از آنجایی که پروانه توسط شهرداری صادر می‌شود، در حیطه کاری آن‌ها است.

فرمانده یگان حفاظت امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان ادامه داد: بخش سوم شامل ساخت‌وسازهای غیر مجاز می‌شود که نه برای گرفتن مجوز اقدام کرده و نه قصد تجدید بنای ابنیه قبلی را دارند؛ بنابراین درخصوص ساخت‌وساز انجام‌شده توسط اداره پیشگیری از تخلفات شهرداری و نیز گشت حفاظت امور اراضی جهاد کشاورزی مورد پیگرد قرار می‌گیرند و ساخت‌وساز انجام‌شده تخریب و یا به دادگاه معرفی خواهد شد.  

 وی با بیان اینکه درحال حاضر پرونده‌های بی‌شماری درخصوص ساخت‌وسازهای غیر مجاز در مناطق حساس تشکیل شده است، اذعان کرد: البته این کنترل و نظارت در باغات عباس‌آباد و گنجنامه به‌صورت حساس‌تری از سوی مدیریت پیشگیری از تخلفات شهرداری طی چندماه اخیر دنبال می‌شود و یقیناً شاهد کاهش تخلف در این زمینه بوده‌ایم.

سرهنگ کرمی با تأکید بر اینکه منکر وجود ساخت‌وساز در باغات نیستیم، عنوان کرد: اما یقیناً می‌توان گفت میزان ساخت‌وساز در باغات عباس‌آباد و گنجنامه نسبت به دیگر نقاط به‎لحاظ عملکرد کنترلی و نظارتی به‎ویژه از سوی شهرداری کمتر است.

وی درمورد تعرض برخی باغ‎داران به معابر و کوچه‌باغ و در موارد متعددی به حریم و بستر رودخانه گفت: درخصوص تعرض به حریم و بستر رودخانه آب منطقه‌ای می‌بایست وارد مسئله شود، اما برای تعرض به راه‌های اصلی اداره کل راهداری و حمل‌ونقل عمومی می‌بایست به تضییع حقوق شهروندان معترض شود؛ علاوه‎بر این در بحث راه‌های فرعی نیز باغ‎داران خود می‌توانند به مراجع قضائی مراجعه و اقامه دعوی کنند.

سرپرست مدیریت پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری همدان نیز در واکنش به گلایه‌مندی‌های عنوان‌شده درخصوص گسترش ساخت‌وسازها در باغات گنجنامه و عباس‌آباد گفت: آنچه مسلم بوده اینکه نظارت بر ساخت‌وسازهای باغات حریم شهر برعهده دو دستگاه شهرداری و جهاد کشاورزی است.

محمدعلی گلشن با تأکید بر این وظیفه مشترک و آنکه هیچ‌یک از دو ارگان عنوان‌شده نمی‌توانند وظیفه را از خود ساقط کنند، تصریح کرد: بر این اساس در پی وظیفه محوله بر دوش شهرداری گشت‌های 24 ساعته پلیس ساختمان، موتوری و خودرویی و نیز کانکس جلوگیری از حمل مصالح برای ساخت‌وسازهای غیر مجاز در محل حاضر هستند و درصورت رؤیت کوچک‌ترین تخلفی با متخلفان برخورد و مصالح ساختمانی ضبط و فرد متخلف به کمیسیون ماده 100 معرفی می‌شود.

وی افزود: بر این اساس تنها باغ‎داران مجوزدار روزانه می‌توانند از ساعت هشت تا 13 اقدام به حمل زباله برای ساخت‌وساز در باغات داشته باشند و حتی خارج از ساعت امکان حمل مصالح برای این قبیل افراد نیز امکان‌پذیر نیست.

گلشن درخصوص وجود خودروهای حمل مصالح در کوچه‌باغ‌های عباس‌آباد نیز گفت: بسیاری از این خودروها درحال تردد به تویسرکان، شهرستانه و غیره هستند.

وی افزود: البته درخصوص خودروهای حمل مصالح در کوچه‌باغ‌ها نیز باید بگویم از آنجایی که کیوسک حمل مصالح در مسیر مستقر است، یقیناً مجوزدار بودن خودرو مدنظر بوده و امکان دارد خودرو درحال حمل مصالح برای باغات مجوزدار جهت ساخت‌وساز باشد.

سرپرست مدیریت پیشگیری و رفع تخلفات شهری شهرداری همدان در مورد نمای نامتعارف نیز ابراز کرد: شهرداری در حوزه شهرسازی دارای ضوابط خاصی است که نمای ساختمانی در باغات را نیز شامل می‌شود.

گلشن افزود: بر این اساس عمده ساخت‌وسازهای مجوزدار دارای مهندس ناظر بوده، بنابراین می‌بایست کوچک‌ترین تخلف از سوی ناظر به شهرداری اعلام شود تا شهرداری نسبت به تعطیلی کارگاه ساختمانی اقدام کند.

مع‌الوصف؛ با توصیفاتی که ابتدای متن از وضعیت ساخت‌وسازها در باغات گنجنامه و عباس‌آباد آمد، متأسفانه باید بگویم با وجود مطالب عنوان‌شده از سوی دستگاه‌های مرتبط با حفظ اراضی باغی، گویی بخش اعظمی از ضوابط و قوانین عنوان‌شده مخصوصاً در حوزه وظایف ذاتی منابع طبیعی در حوزه حدنگاری و جهاد کشاورزی در بخش ساخت‌وسازها کارآیی لازم را ندارد و تعجب‌انگیزتر اینکه منابع طبیعی کوچک‌ترین عکس‌العملی نسبت به تعرض به منابع  ملی از خود نشان نمی‌دهد. به‌طوری که فرد تخلف را انجام می‌دهد و سپس در بدترین شرایط درصورت انتقال پرونده به کمیسیون ماده 100 با پرداخت جریمه، سودی کلان به جیب می‌زند؛ بنابراین انتظار می‌رود مدیران به‌جای اینکه تنها به استقرار نیروهای نظارتی بر باغات مباهات کنند، بر میزان کارآمدی آن‌ها در پیشگیری از تخلفات نیز دقت داشته باشند. البته ذکر این نکته ضروری است که طی چندماه اخیر به گفته بسیاری از باغ‌داران فضای ظهور و بروز نیروهای مدیریت و پیشگیری از تخلفات شهرداری همدان در باغات منطقه بیش‌ازپیش بوده است، اما آنچه از مشاهدات برمی‌آید اینکه با وجود قانون و ضوابط، باغات گنجنامه و عباس‌آباد طی یک دهه آینده منطقه 6 شهری همدان محسوب خواهند شد!