8 آبان سال 98 جلسه مهمی با حضور 2500 نفر از تولیدکنندگان، کارآفرینان و فعالان اقتصادی در حضور امام خامنه‌‌ای برگزار گردید که نکات مهمی در باب تحریم و تولید در آن جلسه از سوی مقام معظم رهبری مطرح شد.

شاه‌بیت سخنان رهبری در آن جلسه از این قرار بود که "این تحریم فعلاً خواهد بود؛ این‌که کسی امید ببندد به اینکه حالا یک سال دیگر، دو سال دیگر این تحریم تمام می‌شود، خیال باطل است، این تحریم حالاحالاها هست،کار اساسی مصون‌سازی اقتصاد کشور از آسیب دیدن از تحریم است، باید کاری کرد که ما در مقابل تحریم آسیب‌پذیر نباشیم. تولید بایستی در کشور پیشرفت پیدا کند؛ علاج کار این است. اگر توانستیم با تکیه‌ی بر توان داخلی، تحریم را بی‌اثر بکنیم، آن عامل تحریم‌کننده هم از تحریم دست برمی‌دارد؛ یعنی او هم وقتی فهمید تحریم فایده‌ای ندارد، از تحریم دست برمی‌دارد."

در این بخش به نمونه‌هایی از شکست تحریم در صنعت قطعه‌سازی می‌پردازیم.

با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت 1397 و متعاقباً اعمال مجدد تحریم‌ها علیه صنعت خودروسازی، شاهد بودیم که دو خودروساز بزرگ کشور، در تامین قطعات وارداتی پیشرفته و حساس مورد نیاز، دچار مشکل شدند و نتوانستند تعهدات خود را به‌موقع انجام دهند. همین موضوع، لزوم کاهش وابستگی به واردات و داخلی‌سازی حداکثری در صنعت خودرو را بیش از پیش آشکار کرد و باعث شد تا بخش های مختلف در همکاری با خودروسازی جهت داخلی‌سازی قطعات خاص وارداتی اعلام آمادگی کنند، نتیجه این همکاری این شد که در نهایت توانسنیم در طول دو سال اخیر به دستاوردهای قابل توجهی در داخلی سازی قطعات خودرو دست پیدا کنیم.

تولید قطعاتی مانند ایموبلایزر، ECU و سنسور اکسیژن، صندلی برقی، فرمان برقی، گیربکس 6 سرعته اتومات، مواد پلیمری ، مدولاتور، انژکتور، ایربگ، مالتی‌مدیا، موتورهای DC، انواع سنسور‌های الکتریکی، جلوآمپر دیجیتال، داخلی سازی 90 درصدی محصول پروژه K132 ایران خودرو و 92 درصد از قطعات خودروی شاهین سایپا را می توان بخشی از داخلی سازی موفق صنعت قطعه سازی در چند سال اخیر عنوان کرد.

به سراغ رضا رضایی قطعه ساز با سابقه و مهدی مطلب‌زاده نایب‌رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان ایران رفت که مشروح این گفتگوها را در ادامه می خوانیم:

رضا رضایی به عنوان یک تولیدکننده با سابقه در صنعت قطعه سازی با اشاره به اینکه در دوره برجام شرکت های متعدد خارجی با حضور در بازار ایران می خواستند به منافع زیادی دست پیدا کنند، می گوید: از آن جمله می‌توان به حضور پررنگ دو شرکت فرانسوی پژو و رنو بعد از برجام اشاره کرد. این شرکت ها می خواستند باز ایران را به عنوان یک مصرف کننده محصولات خود قرار داده و با سرمایه‌گذاری‌های ناچیز بتوانند حضور پررنگی در بازار ما داشته باشند البته دولت ما نیز فضا را برای حضور بیشتر آنها فراهم کرده بود.

وی با اعلام اینکه بعد از انتخابات آمریکا حضور ترامپ باعث شد تا تحریم های شدیدتری بر ضد صنایع استراتژیک کشور از جمله صنعت خودرو و قطعه‌سازی اعمال شود و شرکتهای فرانسوی هم ایران را ترک کنند، گفت: با این تحریم ها می خواستند اقتصاد ایران را زمین گیر کنند اما خوشبختانه هوشمندی و توانمندی مدیران در صنعت قطعه باعث شد تا بتوانیم از این شرایط استفاده کرده و به دستاوردهای مثبتی در صنعت قطعه سازی دست پیدا کنیم.

این تولیدکننده قطعه با اعلام اینکه بعد از اعمال تحریم های جدید تمام شرکت های خارجی از ایران رفتند، افزود: در آن مقطع صنعت خودرو با یک شوک عجیب روبرو شد که نتایج آن را می توان در کاهش حجم تولید مشاهده کرد اما خوشبختانه این شوک کوتاه مدت بود و ما توانستیم در  شش ماهه وضعیت را جمع و جور کرده و بتوانیم با تکیه بر به توانمندی داخلی صنعت را به گردش در بیاورید.

رضایی با تاکید بر اینکه صنعت قطعه سازی به لحاظ مدیریت و به کارگیری مهارت و استراتژی مناسب توانست بی تعهدی شرکت های فرانسوی را جبران و خود قطعات مورد نیاز خودروها را تامین کند، گفت: متأسفانه بعد از برجام بخش زیادی از شرکای ما اروپایی بودند که تنظیم قراردادهای همکاری و نقض قراردادها صنعت قطعه سازی را با چالش های زیادی رو به رو ساخت.

*اجبار فرانسوی ها به خرید قطعه از شرکت‌های خودشان/ به ما اجازه تولید نمی‌دادند

وی به استراتژی مهم صنعت قطعه‌سازی در آن مقطع اشاره کرد و گفت: در شرایط تحریم ما دو استراتژی به کار گرفتیم نخست آنکه با تکیه بر توانمندی خود تولید قطعات را با برخی از شرکت‌های هندی، ترکیه و چین آغاز و بعد از طی همکاری کوتاه مدت ، مرحله داخلی سازی قطعات را آغاز کردیم.  این در حالی است که در زمان حضور شرکت‌های فرانسوی ما مجبور بودیم قطعات را از شرکتهایی که آنها می‌گویند تامین کنیم و به نوعی ما نمی‌توانستیم دخالتی در تولید آنها داشته باشیم. استراتژی دوم هم این بود که با همکاری نسبی دولت و شرکت‌های دانش‌بنیان، سرمایه‌گذاری در بخش نهضت ساخت داخل انجام شد.

 این قطعه ساز تصریح کرد: به عنوان نمونه ما در تولید صندلی خودرو مشکل داشتیم به نحوی که بخشی از قطعات موتوری و الکترونیکی آن را نمی توانستیم تولید کنیم و همه وارداتی بودند. اما امروز توانستیم با به کارگیری دانش فنی داخلی بخشی از این قطعات را داخلی سازی کنیم . دستاوردهای علمی در بخش قطعه نشان میدهد امروز به راحتی می توانیم خودروهایی مجهز به صندلی های برقی و مدرن تولید کنیم . 

وی با اعلام اینکه در قطعات موتوری نیز با داخلی سازی ها مانع از خروج ارز از کشور شده ایم، گفت:  با اعمال تحریم ها فضا برای داخلی سازی بیشتر فراهم شده است. در برخی از مواد پلیمری که در خودروهای پژو و رنو مورد استفاده قرار می‌گرفت و واردات انجام می شد، با همکاری دانشگاه و شرکت‌های پتروشیمی توانستیم این مواد را در داخل تولید نماییم. 

*صندلی ال90 را نمی‌توانستیم تولید کنیم

رضایی افزود: در مجموع 26 کیلو پلیمر در هر خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد که با اعمال مواد افزودنی حالت آنها تغییر و در بخش های مختلف خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.

این تولیدکننده قطعه با اعلام اینکه تا چند سال پیش ما صندلی ال 90 را نمی توانستیم تولید کنیم، گفت: پلی اورتان (PUR)، تفلون (PTFE)، پیک (PEEK) و پلی آمید (PA) بدلیل خواص ویژه، در قسمت های مختلف خودرو مورد استفاده قرار می گیرد. پیشتر این مواد از محل واردات تأمین می شد اما پلیمرهای مهندسی شده در کشور با همکاری شرکت‌های پتروشیمی تولید شد و ما حتی در صورت حمایت می توانیم در آینده صادرکننده این مواد نیز باشیم.

وی با بیان اینکه در تولید سپر و داشبورد برخی از خودروها مواد اولیه پلیمری استفاده می شود، اضافه کرد: داخلی سازی مواد اولیه در طول دو سال اخیر با وجود تحریم ها سرعت بیشتری پیدا کرده و ما چاره ای جز تولید و داخلی سازی نداریم و در این مسیر دولت هم باید کمک های لازم را انجام دهد.

*داخلی‌سازی برخی از قطعات خودرو اصلاً صرفه اقتصادی ندارد

وی با تأکید بر اینکه برخی از قطعات خودرو همچنان وارداتی است گفت : تولید برخی از قطعات دانش فنی بالایی نمی‌خواهد و ما از آن جهت مشکلی نداریم اما تولید و سرمایه‌گذاری آنها با توجه به میزان نیاز داخل صرفه اقتصادی ندارد.

 رضایی با بیان اینکه در حال حاضر مالتی مدیا، رادیو پخش، جلو آمپر و سایر قطعات ساده که قبلاً امکان تولید در داخل نداشت توسط تولیدکننده داخلی ساخته می شود، تصریح کرد: در خانواده پژو حدود 90 درصد، در خانواده سمند و پراید بیش از 95 درصد داخلی سازی صورت گرفته است و علاوه بر این در محصولات مونتاژی نیز مانند محصولات کرمان موتور 20 تا 30 درصد داخلی سازی ها انجام شده است.

این تولیدکننده صنعت قطعه سازی با اعلام اینکه پیش از این ای اسی یو خودرو هم از محل واردات تأمین می شد، اظهارداشت: در حال حاضر 75 درصد این قطعه ساخت داخل شده که یک دستاورد مهم برای صنعت قطعه سازی کشور به شمار می‌آید.

*مقصر اصلی خودروهای ناقص تحریم‌های داخلی است

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به صحبت‌های شما صنعت قطعه سازی امروز توانمندی زیادی در تولید انواع قطعات حتی قطعات "های تک" الکترونیکی دارد اما چرا همچنان معضل خودروهای ناقص در انبار شرکت ها به دلیل نقض قطعه وجود دارد ؟ گفت: ما نمی توانیم 100 درصد یک خودرو را تولید کنیم اما سهم قطعات وارداتی را می توانیم به حداقل ممکن برسانیم. مشکل خودروهای ناقص در کف کارخانه ها را باید تحریم های داخلی عنوان کرد. امور ارزی بانک مرکزی و ایرادات گمرک در ترخیص کالا باعث شده است تولید کننده که به هر سختی مواد اولیه را به گمرکات رسانده اما بعد از دو یا سه ماه نتواند آنها را ترخیص کند. ما برای برخی از قطعات نیازمند واردات هستیم و دولت باید در این رابطه مساعدت لازم را انجام دهد.

*زمزمه گشایش‌های بین‌المللی  و نگرانی تولیدکنندگان/ با صادرات نفت به‌جای واردات کالای مشابه داخل علم و تکنولوژی بیاورید

رضایی با انتقاد از اینکه مسئولان به جای شعار دادن در حمایت از تولیدکننده داخلی باید در عمل قوانین دست و پاگیر پیش روی تولیدکنندگان را از بین ببرند،  تصریح کرد: رشد تولید و عمق ساخت قطعات در دو سال اخیر قابل مقایسه با 20 تا 30 سال گذشته نیست، ما در شرایط سخت تحریم توانستیم تولید داخل را انجام دهیم اما این نگرانی نیز وجود دارد که با تغییر ریاست جمهوری در آمریکا و زمزمه گشایش های بین المللی مشکلات گذشته تکرار شود.

وی اضافه کرد: اگر گشایشی می خواهد به وجود آید اولاً نباید تمام تصمیم ها را موکول به آن کنیم، دوم در صورت افزایش صادارت نفت نباید تمام آن را به واردات کالا اختصاص دهیم بلکه در همکارهای جدید دانش و تکنولوژی را وارد کشور کنیم. امروز تولید‌کننده داخلی به هر سختی دانش و تکنولوژی لازم را برای تولید به دست آورده و برای توسعه بیشتر نیازمند علم روز است. دولت باید این نکته را مورد توجه قرار دهد که اگر در آینده گشایش هایی در سطح بین‌المللی به وجود می‌آید ملاک را انتقال دانش فنی گذاشته و از افزایش واردات در ازای صادرات نفت ممانعت کند. 

*طلب 40هزارمیلیاردتومانی زنجیره تأمین از خودروسازان

مهدی مطلب‌زاده نایب‌رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان ایران هم در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم ابتدا درباره برخی مشکلات پیش روی تولیدکنندگان در روند ساخت داخل قطعات گفت: در حال حاضر زنجیره تأمین قطعه 40 هزار میلیارد تومان از خودروسازان طلب دارد. اگر این طلب پرداخت می‌شد به طور حتم نقدینگی کافی در اختیار صنعت قطعه‌سازی قرار میگرفت و آنها می‌توانستند سرمایه‌گذاری بیشتری را در حوزه ساخت داخل انجام دهند.

وی با انتقاد از اینکه می گویند تسهیلات با نرخ 18 درصد در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهیم، افزود: در سیستم بانکی ما باید در ازای دریافت تسهیلات، 20 درصد آن را در بانک بلوکه کنیم که در نهایت سود بازپرداخت این تسهیلات برای تولیدکننده 24 تا 25 درصد می شود.

نایب‌رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان ایران با اعلام اینکه از طرف دیگر در تامین مواد اولیه داخلی نیز ما باید آنها را با نرخ روز از تولید کننده داخل خریداری کنیم، تصریح کرد: در برخی مواقع خرید مواد از تامین کننده داخلی گران تر از تامین کنندگان خارجی است.

*سود 50هزارمیلیاردتومانی دلالان از اختلاف قیمتی خودروها از کارخانه تا بازار

مطلب زاده اضافه کرد: در سال 98 مابه التفاوت قیمت کارخانه تا بازار خودرو باعث شد تا 50 هزار میلیارد تومان در اختیار دلالان و سوداگران بازار خودرو قرار گیرد.

*داخلی‌سازی آلیاژهای سنسور خودروها/ گیربکس 6دنده‌ای تولید کرده‌ایم

وی در ادامه این گفتگو درباره موفقیت های صنعت قطعه سازی در مقابله با تحریم با اعلام اینکه برخی از آلیاژهای سنسور خودروها ساخت داخل شده است، گفت: با تولید گیربکس 6 دنده ای هم از آلایندگی جلوگیری کرده و هم کاهش سوخت را محقق کردیم. پیش از این تولید این محصول با واردات مواد اولیه خارجی گران بود اما با داخلی سازی صرف جویی ارزی بالایی را بدست آورده ایم. علاوه بر این چاشنی انفجار ایربگ ها هم در کشور داخلی سازی شده است.

*341میلیون یورو صرفه‌جویی ارزی با ساخت 154 قطعه خودرو

نایب‌رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان ایران با اشاره به اینکه در 4 میز نهضت ساخت داخل در صنعت قطعه سازی حدود 154 قطعه با همکاری 125 سازنده داخلی سازی شده و 341 میلیون یورو کاهش ارزی داشته است، افزود: در میز 5 نهضت ساخت داخل هم صرفه جویی 42 میلیون یورویی در صنعت قطعه تعریف شده است . این دستاوردها در صنعت قطعه نشان می دهد در صورت حمایت دولت روند توسعه این صنعت با سرعت بیشتری انجام خواهد شد. مطابق بررسی ها ما حتی توان تأمین قطعات برای تولید سالانه 2 تا 2.5 میلیون دستگاه خودرو را هم داریم، به شرط آنکه نقدینگی کافی در اختیار داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه میزان ارزبری با اجرای هشت میز داخلی سازی قطعات خودرو نصف خواهد شد، گفت: البته برای لوازم یدکی داخلی سازی صرفه اقتصادی ندارد؛ چراکه برخی از قطعات کند مصرف هستند، علاوه بر این تعداد خودروهای وارداتی و تنوع آن‌ها بالا است. به همین دلیل است که می‌گوییم اگر سیاست‌ گذاری درست انجام نشود انواع مدل‌های خودرو وارد کشور می‌شود و از آن به بعد وابستگی به قطعات و لوازم خودرو نیز افزایش می‌یابد.

مطلب زاده با بیان اینکه اکثر مشکلات صنعت قطعه سازی کشور تحریم های داخلی است، اظهار داشت: وضعیت ما با تحریم های خارجی مشخص بوده و مسیر دور زدن آنها را یاد گرفته ایم اما مهم سنگ اندازی ها در داخل کشور برای تولیدکنندگان است. ما هر روز با یک قانون جدید روبه رو هستیم.

*10 درخواست تولیدکنندگان قطعه برای کمک به سرعت نهضت ساخت داخل

وی  به درخواست 10 گانه تولیدکنندگان قطعه برای رشد و توسعه این بخش اشاره کرد و گفت: نهضت ساخت داخل نیازمند مشوق هایی است. در بخش مشوق‌های دولتی نیاز به اختصاص تسهیلات بلندمدت برای سرمایه ثابت و تسهیلات کوتاه‌مدت برای تامین سرمایه در گردش با بهره پایین، تخصیص بخشی از منابع صندوق توسعه ملی برای واردات تجهیزات و ماشین‌آلات به‌جای واردات کالای مصرفی، تدوین مقررات معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی، حمایت رسانه‌ای و تبلیغاتی در مقابل هجمه‌های فضای رسانه‌ای کشور، تکریم و حفاظت از مالکیت معنوی و حمایت قضایی و قانونی و همچنین جلوگیری از واردات قطعاتی که ساخت داخل دارند است.

مطلب زاده تصریح کرد: در بخش مشوق‌های مربوط به خودروسازان نیز نیازمند خرید با قیمت تمام‌شده معادل واردات در ابتدای کار و کاهش قیمت بلندمدت و خرید نقدی قطعات تحویلی برای دوره حداقل یک‌ساله، عقد قرارداد عادلانه و تضمین خرید برای مدت بازگشت سرمایه و مشارکت خودروساز در ریسک سرمایه‌گذاری ثابت پروژه‌ها هستیم. بنابراین در صورتی که مشوق‌های مذکور اعمال نشوند روند داخلی‌سازی قطعات خودرو به کندی انجام خواهد شد. چراکه قطعه‌سازان با توجه به توانایی، کاهش ارزبری و حجم بالای اشتغال‌زایی که دارند، امید دارند با همکاری خودروسازان و دولت مشکلات صنعت را برطرف کنند.