عمو فیتیله‌ای نـگران از خوراک‌ مسمـومِ ماهـواره برای کودکان ایرانی

سپهرغرب، گروه فرهنگی: علی فروتن معروف به عمو فیتیله‌ای تلویزیون این روزها بیشتر نگرانِ کودکان است، چون شبکه‌های ماهواره‌ای به دنبال نابودی فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی کودکان‌اند.

چند وقتی است که تلویزیون از برندهای ماندگارش در حوزه کودک فاصله گرفته اما به تعبیر منتقدین و پیشکسوتان این عرصه، کار شگرف و ماندگاری هم ارائه نداده است. یکی از این کاراکترهای ماندگار، "فیتیله‌ای‌ها" هستند که کودک دیروز را به یاد آن کارهای استودیویی جذاب می‌اندازد. کاری که صبح‌ها از شبکه دو سیما پخش می‌شد و مخصوص کودکان بود. علی فروتن، محمد مسلمی و حمید گلی که برنامه با قدمت و پرطرفداری را از خود به جای گذاشتند.

بعد از این برنامه استودیویی جذاب، فیتیله‌ای‌ها وارد عرصه ساخت سریال شدند و مدتی قبل "دوقلوها" روی آنتن بود اما نتوانست آن توفیقات را تکرار کند. کاراکترهایی که خانه اول‌شان را تلویزیون می‌دانند و در جریان گپ و گفت دغدغه‌شان را مطرح کردند که نگرانِ فرهنگ آینده این سرزمین‌اند. وقت بچه‌های این سرزمین به درستی پُر شود، دست از این گوشی و شبکه‌های ماهواره‌ای با محتوای پوچ بردارند. علی فروتن یکی از این عمو فیتیله‌ای‌ها است که وقتی درباره بچه‌های محروم صحبت می‌کرد بغض تمام وجودش را می‌گرفت.

او گفت: باید این سؤال را از مدیران داشته باشید که چرا بچه‌ها را از تماشای برنامه‌های کودک محروم کرده‌اند؟ انگار برای تلویزیون مهم نیست که برنامه‌ کودک داشته باشد و خوراک مناسب به آینده‌سازان جامعه‌اش بدهد. واقعاً نگرانم و احساس خطر می‌کنم وقتی می‌بینم کودک ما به سمت ماهواره و محتواهای بی‌کاربرد گوشی‌های تلفن همراه می‌رود. باید به فکر بچه‌ها باشیم که فضای مجازی و ماهواره‌ای، به دنبال نابودی این فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی کودکان‌اند.

به سراغ علی فروتن عمو فیتیله‌ای تلویزیون رفتیم و با او لحظاتی درباره مشکلات کودک در تلویزیون به گپ و گفت نشستیم؛ مشروح این گپ و گفت را در ادامه بخوانید:

علی فروتن درباره کمرنگ شدن حضور فیتیله‌ای‌ها در تلویزیون گفت: سریال "دوقلوها" را در شرایطی به پایان رساندیم که در اوج قرار داشت و از این اتفاق خوشحالم. چون ادامه این روند، ما را دچار بحران‌های مالی و مهمتر محتوایی می‌کرد. بسیاری از مدیران علاقه‌مندند مجدداً فیتیله‌ای‌ها دور هم جمع شوند و برنامه داشته باشند. اولاً خیلی پیگیری نکردند و ثانیاً محدودیت‌هایی که برای برنامه ایجاد می‌کنند آن حالی که برای بچه‌ها و پدران و مادران‌شان ساختیم را از بین می‌برد. موضوع دیگر متن‌ها هم آن متن‌های با قوت و قدرتِ گذشته نیست که جا برای کار مؤثر داشته باشد.

وی در خصوص گرفتن آنتن زنده از فیتیله‌ای‌ها، افزود: کیفیت برنامه و جذابیت را موقعی از فیتیله‌ای‌ها گرفتند که برنامه‌مان از حالت "زنده" به تولیدی و ضبطی تبدیل شد. فیتیله در زمانی که برنامه زنده داشت تأثیر بسزایی بر روی مخاطب می‌گذاشت. چون ما برای خوراک مسموم ماهواره، پادزهری را طراحی می‌کردیم که از آن مطالب زیرپوستی شبکه‌های خارجی جلوگیری کند و به کودکان ما القاء نشود. اما وقتی برنامه تولیدی می‌شود و آن ظرفیت و قابلیت به روز بودن را از ما می‌گیرد. چون آن‌ها به روز و آنلاین در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان‌شان خوراک به روزی می‌دهند.

عمو فیتیله‌ای بچه‌ها درباره توجه کشورهای مختلف به کودکان و غفلتِ برنامه‌سازان حوزه کودکِ تلویزیون، تأکید کرد: کشورهای مختلف هزینه و وقت زیادی را صرف می‌کنند تا همه‌چیز در اختیار کودکان قرار بگیرد و حتی ابتدایی‌ترین امکان هم فراهم شود. بهترین برنامه‌ها را طراحی می‌کنند تا بچه‌ها را جذبِ هدف‌گذاری‌هایشان کنند. ما اینجا برنامه می‌سازیم نه زیبایی بصری دارد از نظر رنگ‌آمیزی و موسیقیایی، نکته جذب‌کننده‌ای برای مخاطب کودک نمی‌گذارد. این اتفاقات در حالی می‌افتد که بسیاری از کاربلدهای این حوزه گوشه خانه نشسته‌اند و یا دعوت به کار می‌شوند آنقدر نبایدها و ممنوعیت‌های بر سر راه تولید برنامه‌شان قرار می‌دهند که خودش عطایش را به لقایش می‌بخشد.

وی در خصوص گرفتن آنتن زنده از فیتیله‌ای‌ها، افزود: کیفیت برنامه و جذابیت را موقعی از فیتیله‌ای‌ها گرفتند که برنامه‌مان از حالت "زنده" به تولیدی و ضبطی تبدیل شد. فیتیله در زمانی که برنامه زنده داشت تأثیر بسزایی بر روی مخاطب می‌گذاشت. چون ما برای خوراک مسموم ماهواره، پادزهری را طراحی می‌کردیم که از آن مطالب زیرپوستی شبکه‌های خارجی جلوگیری کند و به کودکان ما القاء نشود. اما وقتی برنامه تولیدی می‌شود و آن ظرفیت و قابلیت به روز بودن را از ما می‌گیرد. چون آن‌ها به روز و آنلاین در شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان‌شان خوراک به روزی می‌دهند.

عمو فیتیله‌ای بچه‌ها درباره توجه کشورهای مختلف به کودکان و غفلتِ برنامه‌سازان حوزه کودکِ تلویزیون، تأکید کرد: کشورهای مختلف هزینه و وقت زیادی را صرف می‌کنند تا همه‌چیز در اختیار کودکان قرار بگیرد و حتی ابتدایی‌ترین امکان هم فراهم شود. بهترین برنامه‌ها را طراحی می‌کنند تا بچه‌ها را جذبِ هدف‌گذاری‌هایشان کنند. ما اینجا برنامه می‌سازیم نه زیبایی بصری دارد از نظر رنگ‌آمیزی و موسیقیایی، نکته جذب‌کننده‌ای برای مخاطب کودک نمی‌گذارد. این اتفاقات در حالی می‌افتد که بسیاری از کاربلدهای این حوزه گوشه خانه نشسته‌اند و یا دعوت به کار می‌شوند آنقدر نبایدها و ممنوعیت‌های بر سر راه تولید برنامه‌شان قرار می‌دهند که خودش عطایش را به لقایش می‌بخشد.

فروتن درباره بازگشت عمو فیتیله‌ای‌ها به تلویزیون، تصریح کرد: فعلاً نمی‌توانم قول بدهم به واسطه اینکه درگیر پروژه‌ای برای کتب درسی بچه‌های دوره ابتدایی‌ هستیم. بحث نمایشی کردن این کتاب‌ها را داریم که البته فعلاً نمی‌توانم جزئیات بیشتری از این پروژه بگویم. تلویزیون دعوت کرده اما پیگیری‌ها سست بوده است، یعنی باید برای این خواستن هزینه کنند و وقت بگذارند. نه اینکه بگویند اسپانسر بیاورند! امروز متأسفانه هرکسی تخصص هم نداشته باشد و بتواند پول برنامه و کاری را تأمین کند می‌تواند وارد این میدان شود؛ انگار که از تخصص خبری نیست.

این عمو فیتیله‌ای تلویزیون درباره شبکه کودک گفت: در این سال‌های اخیر کار جدید و شگرفی در حوزه کودک ندیدم، حتی برای کودکان، شبکه هم درنظر گرفته‌اند اما آن تولید محتوایی که باید باشد، اتفاق نیفتاد. چون افراد متخصص و کاربلد حضور ندارند. من نگران این رویه‌ام، زیرا تلویزیون‌های خارجی به صورت تخصصی هدف‌گذاری کرده‌اند و بچه‌های ما را با بمبارانی از اندیشه‌های دور از فرهنگ و سبک زندگی‌مان تنها گذاشته‌اند. کسانی که دست‌اندرکارند از این بمباران و خوراک‌های مسموم خبر دارند، اما انگار چشم‌شان را می‌بندند و نگران آینده فرهنگ ما نیستند.

او در واکنش به شایعاتی که مطرح شد شما را شبکه‌های خارجی مثل بی‌بی‌سی دعوت کرده‌اند که به زودی جلوی دوربین بیگانه قرار می‌گیرید، گفت: این شایعات چیز جدیدی نیست، البته به ما شبکه‌هایی که در حوزه خلیج فارس تولید محتوا می‌کنند پیشنهاد دادند کار کنیم که منافاتی با سیاست‌های نظام ما نداشت اما مخاطب ما ایرانی است و من در این مملکت بزرگ شدم و کار یاد گرفتم و مدیون این مردمم.

فروتن در پاسخ به این سؤال که گاهی برخی از برنامه‌های تلویزیونی برای کودک ساخته می‌شود اما دیالوگ‌ها و موقعیت‌هایی به کار می‌برند که ربطی به کودک ندارد، خاطرنشان کرد: کودک امروز با 10 سال پیش و حتی دو سال پیش فرق دارد، آنقدر توانایی و گیرایی بالایی دارد اما از این طرف باید در تولید محتوا و طراحی سناریو و فیلمنامه از کارشناسی که روانشناسی کودک می‌داند و تحصیلات‌شان در این زمینه است، استفاده کنیم که متأسفانه عمدتاً این اتفاق نمی‌افتد. همیشه به سراغ ارزان‌ترین راه‌ها می‌رویم و در این مسیر کارنابلدها انتخاب می‌شوند مخصوصاً در حوزه بهره‌گیری از نویسندگان مجرب آنطور که باید و شاید عمل نکردیم.

فروتن در پاسخ به این سؤال که گاهی برخی از برنامه‌های تلویزیونی برای کودک ساخته می‌شود اما دیالوگ‌ها و موقعیت‌هایی به کار می‌برند که ربطی به کودک ندارد، خاطرنشان کرد: کودک امروز با 10 سال پیش و حتی دو سال پیش فرق دارد، آنقدر توانایی و گیرایی بالایی دارد اما از این طرف باید در تولید محتوا و طراحی سناریو و فیلمنامه از کارشناسی که روانشناسی کودک می‌داند و تحصیلات‌شان در این زمینه است، استفاده کنیم که متأسفانه عمدتاً این اتفاق نمی‌افتد. همیشه به سراغ ارزان‌ترین راه‌ها می‌رویم و در این مسیر کارنابلدها انتخاب می‌شوند مخصوصاً در حوزه بهره‌گیری از نویسندگان مجرب آن‌طور که باید و شاید عمل نکردیم.