ارائه آماری درباره کتاب‌خوانی مردم

سپهرغرب، گروه کافه کتاب: دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: گزارشی از پیمایش صورت‌گرفته درباره نحوه گذران اوقات فراغت مردم و پاسخ این جامعه آماری نشان می‌دهد که 45.8درصد مردم کتاب می‌خوانند و 52 درصد آن‌ها می‌گویند که کتاب نمی‌خوانند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این‌که حوزه هنر یکی از مهم‌ترین حوزه‌های تمدن‌سازی، تأمین رضایت عمومی و گذران اوقات فراغت مردم است، گفت: اگر در این حوزه موفق شویم، برنامه‌های فرهنگی بُعد تحمیلی پیدا نمی‌کند، بلکه در فضای زندگی مردمی رضایت عمومی ایجاد می‌کند.

سعیدرضا عاملی با اشاره به این‌که برخلاف این‌که برخی تصور می‌کنند تجدد باعث از بین رفتن سنت می‌شود، رابطه‌ای بین سنت و تجدد وجود دارد، اظهار کرد: در نگاه جامعه‌شناختی تأکید شده که اتفاقاً سنت در دوره تجدد برجسته می‌شود و شاید قبل از به وجود آمدن تجدد چیز دیگری غیر از سنت اجتماعی نبود و جامعه مدرن اگرچه تغییرات زیاد و در بسیاری از موارد مخربی را در زندگی انسان به وجود آورده است ولی معنای آن از بین رفتن سنت‌های پیشینی نیست. سنت در آینه تجدد برجستگی بیشتری پیدا کرده و به نوعی زوایای نوستالژیک بازگشت به سنت تحت تأثیر تجدد تقویت شده است.

وی سپس گفت: هنر پست‌مدرن جای هنر سنتی را تنگ نمی‌کند و یا موسیقی پاپ جای موسیقی سنتی را پر نمی‌کند و تمایلات به آن‌ها وجود دارد.

وی با بیان این‌که گذران اوقاف فراغت حجم زیادی از ساعت زندگی را در طول روز می‌گیرد، گفت: نتایج موج سوم پیمایش سبک زندگی توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات جدیداً منتشر شده که حاوی نکات مهمی است. در این مطالعه 15 هزار و 606 نفر جامعه نمونه آن‌ها بوده است و می‌توان از داخل آن تفکیک استانی استخراج کرد. باید توجه داشت تحقیق نمونه‌گیری هرچند روایتی معنادار دارد ولی جای سرشماری را نمی‌گیرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: طبق گزارش‌ها از نمونه‌گیری انجام‌شده در ساعات غیرتعطیلی کسانی که یک ساعت وقت آزاد دارند 11.5درصد هستند، کسانی که دو ساعت وقت آزاد دارند 15.5درصد، کسانی که سه‌ساعت وقت آزاد دارند 17درصد، کسانی که چهارساعت وقت آزاد دارند 4.5درصد و کسانی که بیش از چهار ساعت وقت آزاد دارند 36.3درصد جامعه ما را تشکیل می‌دهند. پس ما از یک جامعه بزرگ با وقت آزاد بالای چهار ساعت، آن هم در روزهای کاری هفته، هستیم.

عاملی با بیان این‌که وقت آزاد مردم با رسانه ملی، ماهواره، رفتن به کافی‌شاپ، قهوه‌خانه، رفتن به گالری‌های کتاب و هنر پر می‌شود، گفت: بعضی از مطالعات امیدوارکننده است و آمار اعلام‌شده‌ای داریم که می‌گوید متوسط اختصاص ساعت به خواندن کتاب در جامعه ایران یک‌ربع است ولی این پیمایش نشان می‌دهد کسانی که تا نیم‌ساعت وقت صرف کتاب خواندن می‌کنند 2.7درصد و کسانی که یک ساعت مطالعه دارند 7.8درصد هستند، 6.7درصد اعلام می‌کنند که بیش از پنج ساعت کتاب می‌خوانند و این نشان می‌دهد جامعه ایران تغییر می‌کند.

وی همچنین تصریح کرد: البته نوع کتاب‌هایی که می‌خوانند هم قابل توجه است که رمان حرف اول را می‌زند و 19.2درصد در سطح ملی به خواندن کتاب‌های رمان و قصه علاقه دارند، چون کتاب‌های راحتی هم هست و 9.9 درصد کتاب‌های دینی و 7.4درصد نیز ادبیات می‌خوانند.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان این‌که در این پیمایش از افراد سؤال می‌شود که آن‌ها کتاب مطالعه می‌کنند، گفت: در پاسخ به این سوال 45.8درصد اعلام می‌کنند که «ما کتاب می‌خوانیم» و 52درصد اعلام می‌کنند که کتاب نمی‌خوانند. حال ما با جامعه کتابخوان و جامعه‌ای که کتاب نمی‌خوانند کار داریم و باید بدانیم با هر کدام با چه منطق و نوع کنشی مواجه شویم.

عاملی تأکید کرد: برخلاف تصور برخی افراد که فکر می‌کنند تلویزیون‌های ماهواره‌ای تنها مرجع و مهم‌ترین مرجع زندگی افراد است، آمارها این را نشان نمی‌دهد چرا که در این پیمایش نشان داده می‌شود که درصد مخاطب رسانه ملی افزایش داشته است و همچنین به طور متوسط افراد گفته‌اند که سه‌ساعت رسانه ملی را تماشا می‌کنند.

وی گفت: وقتی به آمارهای مرتبط با هنر نگاه می‌کنیم تقریباً 70درصد اعلام کرده‏‌اند که موسیقی گوش می‌دهند، 22درصد اعلام کرده‌اند که فیلم‌های ایرانی می‌بینند و 19.8 درصد اعلام کرده‌اند که سریال‌های خانگی را که فروخته می‌شود می‌بینند؛ البته این آمار در تلویزیون اینترنتی متفاوت است که 50درصد استفاده می‌کنند و باید داده‌کاوی انجام گیرد. باید توجه داشت که طبق آخرین آمارها، 80 درصد جامعه ایران یعنی جمعیتی بالغ بر 67 میلیون نفر از اینترنت استفاده می‌کنند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر اهمیت محوری و تعیین‌کننده حجاب گفت: نکته بعدی این‌که بی‌حجابی و کم‌حجابی شاخصی برای ما شده که آیا جامعه مذهبی است یا خیر؟ ولی شاخص‌های دیگری هم وجود دارد که نشان از این واقعیت دارد که اکثریت مردم ایرانی مذهبی و متمایل به تعالیم و شعائر دینی هستند.

عاملی افزود: از مردم سؤال می‌شود که «شما در مجالس جشن مذهبی شرکت می‌کنید؟» 71.3درصد می‌گویند که شرکت می‌کنند که این آمار در تهران و استان‌های دیگر خیلی تفاوت دارد. شرکت در مراسم عزاداری و روضه‌خوانی 75درصد و همچنین شرکت در سخنرانی‌های دینی 53درصد است.

وی در ادامه بیان کرد: همچنین بخشی از گذران اوقات فراغت مردم در کوه و طبیعت است که آمار خوشحال‌کننده این است که 70.3درصد اعلام کرده‌اند قدم زدن در طبیعت و غیره را دارند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این‌که بخش قابل توجهی از اوقات فراغت مردم به حوزه هنر اختصاص دارد و از ظرفیت تمدنی برخوردار است، گفت: البته مهم‌ترین شاخص‌ تمدن نوین اسلامی استقرار عدالت است که بعد از عدالت، هنر احساس دلبستگی ایجاد می‌کند و برای مردم آسایش و آرامش فراهم می‌کند که هنر فاخر، سالم و پاک نام دارد و این‌ها مستلزم تولید است و هر چه مصادیق عمل صالح در هنر تجلی و توسعه بیشتری پیدا کند به همان نسبت ما موقعیت بهتری پیدا خواهیم کرد.

این مقام مسئول با تأکید بر برگزاری منظم جلسات شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی و ضرورت تفویض برخی اختیارات به این شورا، گفت: شورای هنر می‌تواند از ظرفیت شوراهای موجود مانند نقشه جامع و مهندسی فرهنگی و شورای تحول و نوسازی آموزش و پرورش استفاده کند.

عاملی در ادامه بیان کرد: نگاه فاخر مقام معظم رهبری در گام دوم که بحث جامعه‌پردازی را مطرح می‌کنند ناظر بر بهره‌گیری بهینه از هنر است که نگاه تمدنی به اجتماعی شدن ارزش‌های دینی در جامعه است و این نگاه مبتنی بر توانایی هنری است.

وی افزود: اگر جامعه احساس کنترل‌شدن و یا نبود استقلال کند، غذای خوب را هم کنار می‌گذارد؛ لذا ما باید توجه کنیم که جامعه‌پردازی در سیاست‌های هنر اسلامی صورت گیرد تا موفقیت‌های فاخری داشته باشیم.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران همچنین گفت: نکته آخر این‌که ما امروز فکرمان را روی بیانیه گام دوم انقلاب متمرکز کرده‌ایم و توقع داریم بخش‌های مختلف در این زمینه با یکدیگر هم‌افزایی داشته باشند.

عاملی در گفتگو با ایرنا اظهار کرد: ما باید این شاخص‌های تمدن نوین اسلامی را استخراج و دریافت کنیم و اگر علم و فناوری، هنر و خیلی از امور در این مسیر قرار گیرد بسیار مؤثر خواهد بود. وقتی ما صرفاً مشخصات و خصوصیات جامعه دوران حضرت مهدی(عج) را می‌خوانیم، آرامش پیدا می‌کنیم، چه رسد که از چنین جامعه‌ای برخوردار شویم.