رویکردهای هوشمند برای طراحی شهرها

سپهرغرب، گروه شهر: محققان پیش‌بینی کرده‌اند که تا سال 2050 تعداد دو میلیارد و 500 میلیون نفر به جمعیت شهرها افزوده می‌شود و این در حالی است که هم‌اینک نیز بسیاری از شهرهای جهان از کمبود فضا برای سکونت حداقل افراد جدید هستند.

با پیش‌بینی اینکه جمعیت شهرنشینان تا 2050 به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد، لازم است تا 30 سال آینده، هر ماه شهری به اندازه کشور سنگاپور ایجاد شود. در واقع، برنامه‌ریزان باید به منظور سازگاری بیشتر با افزایش جمعیت، از کمترین فضای موجود بیشترین بهره را بگیرند تا دست کم محل سکونت شهروندان خود را فراهم آورند. از سوی دیگر، مردم در عصر جدید بیش از قبل به فضاهای سبز روی آورده‌اند که اگر قرار باشد محل سکونت جمعیت جدید تأمین شود، جایی برای احداث چنین فضاهایی باقی نخواهد ماند. بنابراین، مقامات باید به طراحی هوشمند، سبز و کارآمد مناطق شهری بپردازند تا نیازهای مردم را با رویدادهای جدیدی که در شهرها در حال وقوع است، سازگار سازند. در ادامه به بهترین رویکردهای هوشمند برای رسیدن به این هدف پرداخته می‌شود.

 سهیم‌سازی بخش خصوصی

چنانچه مقامات محلی یک شهر، بخش‌های خصوصی را به موقع در تغییر زیرساخت‌ها و خدمات سهیم کنند، آنگاه به پیامدهای بهتر و کارآمدتری برای طراحی شهری سازگار با شرایط جدید دست خواهند یافت. علاوه بر این، تداوم این شراکت در سراسر برنامه‌ریزی‌های شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا با استفاده از تجربیات و دانش متخصصان بخش خصوصی، خطرات احتمالی اقتصادی پیش‌بینی شود تا وضعیت شهری هر چه زودتر و بهتر بهبود یابد.

به عنوان مثال، در کلانشهر فرانسیسکوی ایالات متحده آمریکا، نوعی شراکت به نام Hope SF بین مقامات شهری و توسعه‌دهندگان خصوصی وجود دارد که در نتیجه این همکاری، تعداد دو هزار و 500 خانه فرسوده نوسازی و بیش از 50 هزار واحد مسکونی جدید احداث شده است. سهیم‌سازی بخش‌های خصوصی در پروژه فوق، نه تنها ایجاد خانه‌هایی با کیفیت بالاتر و پایدارتر را در پی داشته، بلکه به بهبود مناطق شهری نیز کمک قابل توجهی کرده است.

 اتخاذ رویکرد سازگار با چرخه حیات

در پی افزایش همکاری بین دولت و بخش‌های خصوصی برای تغییر زیرساخت‌ها و خدمات شهری، توجه به پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی درازمدت پروژه‌های شهری و هزینه‌های آن‌ها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اتخاذ یک رویکرد سازگار با چرخه حیات، توجه به سرمایه‌گذاری‌های دوباره، هزینه‌های کلی و بازدهی‌های پیش‌بینی شده منجر به مشخص شدن سرمایه‌گذاری‌ها و هزینه‌های عملیاتی می‌شود. علاوه بر این، اقدامات فوق درک بهتری از زمان و چگونگی سهیم‌سازی بخش‌های خصوصی را در اختیار مقامات ارشد برای بهبود وضعیت شهری قرار می‌دهد.

برنامه‌ریزان مکزیکی از طریق اتخاذ یک رویکرد سازگار با چرخه حیات به دستاوردهای قابل توجهی در ایجاد پروژه‌های مربوط به زیرساخت‌های اجتماعی دست یافته‌اند. این افراد از تجربه متخصصان بخش‌های خصوصی برای طراحی شهری، ایجاد و به حداقل رساندن هزینه‌های کلی چرخه حیات طی توسعه دو بیمارستان در شهرهای تولوکا و تلالنپنتلا بهره گرفته‌اند.

 بهره‌گیری از اقتصاد مشارکتی و مدور

محدودیت‌های منابع، که در نتیجه افزایش مصرف جهانی و بی‌توجهی به دارایی‌ها رخ می‌دهد، پایداری زیست‌محیطی و اقتصادی را به طور چشمگیری تهدید می‌کند. مفاهیم اقتصاد مدور و مشارکتی، از طریق کاهش قابل توجه مصرف منابع حدود و بهینه‌سازی استفاده از دارایی‌ها، مدل‌های جدیدی برای رشد ارائه می‌دهد. اگرچه اقتصاد مدور بر ارزش استفاده دوباره از یک دارایی تمرکز می‌کند، با این حال، اقتصاد مشارکتی حداکثر استفاده از حداقل منابع را مورد توجه قرار می‌دهد.

به عنوان مثال، شهردار هامبورگ، کلانشهری در آلمان، اولین پروژه آزمایشی جهان در زمینه خانه‌سازی با نمای واکنش-زیستی را پیاده کرده است که در نتیجه آن، در نماهای ایجاد شده سازه‌ها، انرژی تجدید پذیر از طریق زیست‌توده جلبکی و حرارت خورشیدی تولید می‌شود. این فرآیندها در نهایت به مرکز مدیریت انرژی ساختمان منتقل می‌شود و نیاز سازه به مصرف انرژی شهری را کاهش می‌دهد.

 مشارکت با جوامع محلی و جامعه شهری

اگر مقامات در همان مراحل اولیه طراحی یک منطقه شهری، ساکنان آن‌جا را در فرآیندهای طراحی سهیم کنند، آنگاه نوعی اعتماد دوطرفه به وجود خواهند آورد که به سهم خود می‌تواند در بهبود خدمات شهری، اقتصاد و ایجاد رویکردهای پایدار و شهروند محور نقش مهمی ایفا کند. در واقع، ارتباط شفاف و صادقانه بین مقامات و شهروندان می‌تواند اعتماد بیشتری بین دو طرف در پیش‌بینی و حتی رفع مشکلات ناشی از پیاده‌سازی پروژه‌های شهری به وجود آورد و مردم را در همکاری هرچه بیشتر برای بهبود زیرساخت‌ها ترغیب کند.