چرا باید به واکسن ایرانی اعتماد کنیم؟

دکتر مسعود سعیدی‌جم در ابتدای سخنان خود با اشاره به چرایی پرداختن رهبر انقلاب به مقوله واردات واکسن کرونا، عنوان کرد: نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر ولایت فقیه بوده و رهبری معظم از نظر شرعی مکلف هستند در کلیه امور اعم از سیاسی، اجتماعی و... مداخله و تصمیم‌گیری کنند؛ لذا صحبت کردن در مورد واکسن کرونا موضوع عجیبی نیست که برای رهبری تعیین تکلیف کنیم.

وی ادامه داد: طرح این مسئله از سوی معظم‌له نشان‌دهنده اهمیت موضوع بوده و اگر این موضوع را افرادی دیگر مطرح می‌کردند اهمیت قضیه روشن نمی‌شد.

دبیر هیئت ممتحنه ارزشیابی و برنامه‌ریزی رشته زیست فناوری پزشکی و پزشکی مولکولی وزارت بهداشت مشی امامین انقلاب را در طول 40 سال پس از انقلاب فراسیاسی، فراجناحی و فراگروهی خواند و گفت: اگر این موضوع از جانب یک فرد و یا یک جناح خاص مطرح می‌شد شائبه سیاسی بودن آن به میان می‌آمد، اما رهبری معظم به صورت فراجناحی قضیه واکسن کرونا و ممنوعیت واردات از کشورهای غربی را مطرح کرده‌اند؛ ایشان به عنوان رهبر سیاسی و اجتماعی، علاوه بر بعد ولایت فقیهی، در هر موردی که احساس کنند که نظام و مردم در خطر هستند و ممکن است آسیبی به آن‌ها وارد شود اعلام موضع می‌کنند؛ حال چه در جلسات خصوصی و چه در جلسات عمومی.

دکتر سعیدی‌جم در خاتمه بخش اول سخنان خود بر عمل به دستورات رهبری تاکید کرده و افزود: بدون تردید ما در این موارد تابع سیاست‌های کلان نظام هستیم و نباید طبق معمول این مسائل را هم نظیر مسائل دیگر، جناحی و سیاسی کنیم.

*اهمیت موضوعات علمی در منظومه فکری رهبر انقلاب

وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: اظهارنظر رهبر معظم انقلاب در مورد موضوعات علمی و تخصصی موضوع بی‌سابقه‌ای نیست و ایشان در موارد متعدد مشابه نیز صاحب‌نظر بوده و در هیچ مرحله‌ای از پشتیبانی و ارائه دستورات مقتضی دریغ نکرده‌اند.

این بیوتکنولوژیست در ادامه تاکید رهبر انقلاب وتوجه ویژه ایشان به علومی نظیر سلول‌های بنیادی، زیست فناوری پزشکی، واکسن‌ها و نانوفناوری، بازدید نمودن منظم ایشان از مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی تخصصی مربوطه و به‌خصوص اعلام استراتژیک این گروه از موضوعات علمی- تخصصی را نشان دهنده اهمیت این موضوعات برای رهبری خواند.

وی ادامه داد: ضمن اینکه تاکیدات رهبری منجر به این شده که این علوم و تحقیقات به‌طور ویژه مورد سرمایه‌گذاری حاکمیت قرار گیرد؛ اما مسئله این است که چون تاکنون حساسیت سیاسی خاصی وجود نداشته و مردم به آن ورود نکرده بودند این موارد کمتر مورد توجه عامه واقع شده است وگرنه این بار اولی نیست که رهبری در این نوع زمینه‌ها اعلام نظر کرده‌اند.

دکتر سعیدی‌جم با بیان اینکه همیشه رهبر انقلاب بر اهمیت این طیف از فناوری‌های نوین واقف بوده و بی‌تردید از مشاوره‌های تخصصی بهره‌برده‌اند، اعلام کرد: همین امر باعث‌شده این مقوله‌ها در نقشه جامع علمی کشور دیده شود. ضمن اینکه نگاهی به صحبت‌های ایشان در طول سال‌های مختلف نشان می‌دهد هر آنچه که تبلور «ما می‌توانیم»، خودکفایی، تقویت خود باوری و اعتماد به نفس عمومی باشد برای ایشان دارای اهمیت است.

*بیشترین مخالفت با واکسن‌های آمریکایی در خود این کشور است!

وی در بخش سوم سخنان خود به مقوله واکسن‌ها و به‌خصوص واکسن‌های ویروسی پرداخته و متذکر شد: مسئله حائز اهمیت این است که اظهارنظر در مورد استفاده از واکسن‌ها و حتی مخالفت با استفاده از آن‌ها مختص ایران و سیاستمداران ایرانی نبوده و این موضوع در همه کشورهای جهان وجود دارد.

رئیس مرکز تحقیقات پزشکی ملکولی ادامه داد: عمده مخالفت با واکسن‌ها در آمریکا و کشورهای اروپایی اتفاق می‌افتد، اما آن‌ها این موضوع را پررنگ نمی‌کنند! جالب است بدانید در کشور آمریکا جنبش‌هایی وجود دارد که علیه استفاده از واکسن‌ها تبلیغ می‌کنند.

*ترس انگلیسی‌ها از واکسن سرخک، سرخجه و اوریون (MMR)!

دکتر سعیدی‌جم جایگاه ایران در پوشش جمعیتی استفاده از واکسن‌ها را در سطح دنیا برجسته خواند و ابراز کرد: آن‌قدری که در ایران از واکسن‌ها استفاده و استقبال می‌شود در کشورهای غربی این موضوع کم‌اهمیت جلوه داده می‌شود! برای مثال نمونه عینی آن استفاده از واکسن MMR است که برای سرخک، سرخجه و اوریون به کار می‌رود.

وی اضافه کرد: این واکسن در کشور انگلیس به دلیل عوارض احتمالی که دارد کمتر مورد استقبال عمومی قرار می‌گیرد؛ در حالی ‌که در ایران استفاده از این واکسن همگانی می‌باشد.

*احساس خطر و اعلام ممنوعیت ورود واکسن‌ها مختص ایران نبوده و همه دنیا به آن حساس است

سرپرست دانشکده علوم و فناوری‌های نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان تأکید کرد: بر اساس آنچه گفته شد مردم باید این را بدانند که ترس و ارعاب از واکسن‌های مختلف و عوارض واکسن‌ها و موارد این‌چنینی خاص ایران نبوده در کل دنیا وجود دارد، گروه‌هایی این موضوع را به چالش می‌کشند، انتقاد می‌کنند و جنبه‌های مختلف علمی آن را اعم از مزایا و یا عوارض مختلف مورد بررسی قرار داده و نتایج کارآزمائی‌های بالینی و تخصصی مختلف تحلیل می‌شود تا نهایتا در مورد استفاده عمومی از این نوع واکسن‌ها در مراجع ذی‌صلاح بین‌المللی و ملی تصمیم‌گیری شود.

دکتر سعیدی‌جم با تأکید بر حساسیت‌زدایی از این موضوع با نگاه علمی و منطقی و در فضایی فارغ از هیاهو، اظهار کرد: نباید فضا به سمتی پیش برود که برخی از سر ناآگاهی گمان کنند در ایران به دلیل اینکه نمی‌خواهند این واکسن را وارد کنند یا برای سلامت مردم اهمیت قائل نیستند، بحث ممنوعیت واردات مطرح می‌شود.

*همه چیز درباره واکسن‌ها

وی در بخش چهارم سخنان خود به تشریح علمی مقوله واکسن‌های ویروسی پرداخته و اذعان کرد: به‌طورکلی واکسن‌های شناخته شده که علیه ویروس‌ها استفاده می‌شوند در ترکیبشان ممکن است حاوی ویروس‌های ضعیف شده یا ویروس کشته شده و یا اجزای ویروسی باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان توضیح داد: تقریبا از سال 1990 یعنی حدود 30 سال پیش استفاده از واکسن‌های ویروسی مبتنی بر mRNA یا mRNA vaccinesها مطرح شده است؛ به عنوان مقدمه باید عرض کنم که هر سلول موجودات زنده یک هسته دارد که درون آن کلیت محتوای ژنتیکی یا ذخیره ژنتیکی موجود زنده قرار داشته و وظیفه mRNAها این است که از ژن‌های موجود در هسته کپی‌برداری کرده، وارد سیتوپلاسم سلول شوند و در آنجا ساختن پروتئین را آغاز کنند.

دکتر سعیدی‌جم افزود: واکسن‌هایی که از دهه 90 میلادی مطرح شدند واکسن‌های مبتنی بر mRNAهای ویروسی هستند که این مولکول‌ها وارد بدن سلول میزبان‌شده و سلول‌های آلوده را آموزش می‌دهند که پروتئین ویروسی مورد نظر را بسازند تا بعد از ورود این پروتئین‌ها به خون، سیستم ایمنی علیه آن‌ها فعال شده و درواقع تولید آنتی‌بادی یا پادزهر نماید. تاکنون این نوع واکسن‌ها در مورد ویروس‌های عامل هاری، آنفولانزا، زیکا و... مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته است.

*بحث امنیت ملی ما در میان است

وی با بیان اینکه این نوع واکسن‌ها تاکنون و پس از گذشت حدود 30 سال هنوز به دلایل مختلف عملیاتی نشده است، ابراز کرد: منظور از عملیاتی نشدن یعنی دریافت نکردن تاییدیه نهایی از سازمان‌های معتبر و شناخته شده علمی در سطح ملی و بین‌المللی! که از جمله علت‌های عدم دریافت این تأییدیه نهائی می‌توان به این موارد اشاره کرد.

این بیوتکنولوژیست ادامه داد: mRNAهایی که وارد بدن میزبان می‌کنیم ممکن است به شدت حساسیت‌زا و همچنین ناپایدار بوده و یاغلظت پروتئینی که در داخل سلول می‌سازند نسبتا پائین و غی مؤثر باشد. در ضمن تاکنون میزان ایمنی‌زائی واکسن‌های مبتنی بر این مکانیسم به استثنای واکسن کرونا، پائین بوده و نکته مورد توجه در مورد این واکسن‌ها این است که از نظر امنیتی نیز ممکن است مورد عنایت قرار گیرد؛ به این صورت که مکانیسم عمل این واکسن‌ها آموزش به سلول‌های میزبان (teaching cells) بوده و در واقع به‌نحوی مدیریت عملکرد سلول را در اختیار می‌گیرد. فرض بر این است که شاید با استفاده از این نوع فناوری علاوه بر تولید پروتئین ویروسی، بتوان برای سلول میزبان مأموریت‌های جدیدی نیز تعریف نمود!

استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی همدان مکانیسم آموزش سلولی را مسئله حساسی خوانده و گفت: این مقوله می‌تواند تا تأثیرگذاری بر جوامع انسانی بر اساس آنچه دیگران برایش برنامه‌ریزی کرده‌اند پیش برود.

دکتر سعیدی‌جم تأکید کرد: حتی با صرف‌نظر کردن از محدودیت‌های گفته شده در مورد این نوع واکسن‌ها به نظر بنده حتی احتمال به مخاطره افتادن ذخیره ژنتیکی کشور و به‌دنبال آن آسیب به امنیت ملی ما به تنهایی برای احتیاط و استنکاف از این موضع کافی است؛ مگر اینکه تولید این نوع واکسن‌ها تحت نظارت و توسط دانشمندان داخلی انجام پذیرد.

*تولید سربازهای مطیع با علم ژنتیک

وی انتقال mRNA‌ها به داخل سلول‌ها را نیازمند یک مکانیسم خاص توصیف کرد و افزود: با توجه به آنچه گفته شد تمام این موارد در حال آزمایش است و بی‌اعتمادی به دیگر کشورها زمانی تقویت می‌شود که بدانیم با استفاده ازعلم مهندسی ژنتیک پروژه‌های ایجاد «ابر انسان‌ها و همچنین انسان‌های مطیع» در دستور کار آن‌هاست.

*چرا در سایت‌های اینترنتی شرکت‌های فایزر و مدرنا به طور واضح و روشن در مورد عوارض و محدودیت‌های این نوع واکسن‌ها بحث نمی‌شود؟!

رئیس مرکز تحقیقات پزشکی ملکولی بیان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد در سایت‌های اینترنتی شرکت‌های فایزر و مدرنا (دو واکسن مورد مناقشه) به‌طور بسیار مبهم به محدودیت‌ها و عوارض آن‌ها اشاره شده و همه مطالب در جهت تشویق استفاده از آن‌ها می‌باشد. حال سوال این است چرا در مورد واکسن‌های زیکا و آنفولانزا که بر اساس همین MRNAها بوده ایمنی‌سازی زیر 50 درصد است اما در مورد واکسن کرونا 90 تا 95 درصد؟!

دکتر سعیدی‌جم اضافه کرد: به نظر بنده، بر اساس این مباحث و بدون بررسی‌های علمی و تحقیقاتی دقیق مورد اعتماد، استفاده عمومی از این واکسن‌ها می‌تواند برای ما یک خطر و هشدار جدی باشد و شاید ورود رهبری معظم به این موضوع از این حیث بوده است.

*تاییدیه فایزر و مدرنا تحت قانون EUA بوده است!

وی به نکته مهم دیگری نیز اشاره کرد و گفت: ظاهراFDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) این دو واکسن را تایید کرده اما یک نکته که در رسانه‌ها برای مردم به طور واضح بیان نشده این است که تأیید اولیه FDA برای این دو واکسن تحت قانون EUA (Emergency Use Authorization) می‌باشد به این معنی که اگر بیماری‌ای پیدا شد که برایش هیچ درمان قطعی یا واکسنی وجود نداشت ما اجازه می‌دهیم دارو یا واکسن‌هائی مصرف شود که هنوز بررسی‌های تکمیلی و نهائی هم روی آنها انجام نشده باشد. واکسن فایزر و مدرنا تحت این شرط مجوز گرفته است. بنابراین چون این واکسن‌ها هنوز تایید نهائی نشده و طبق قانون EUAمجوز گرفته و مطالعات کارآزمائی بالینی آن(Clinical Trials) روی نمونه‌های انسانی ادامه دارد، باید در مصرف عمومی آن‌ها احتیاط نمود.

* قوانین مربوط به Patent اجازه نمی‌دهد جزئیات مربوط به این واکسن‌ها در معرض دید عموم قرار بگیرد

دبیر هیئت ممتحنه ارزشیابی و برنامه‌ریزی رشته زیست فناوری پزشکی و پزشکی مولکولی وزارت بهداشت در ادامه سخنان خود در پاسخ به یک سوال پرتکرار مبنی بر امکان راستی‌آزمایی واکسن‌های خارجی، گفت: راستی‌آزمایی نیازمند اشراف بر Patent و جزئیات کامل ساخت آن محصول است که در کوتاه‌مدت به هیچ‌کس به جز شرکت‌ها و دانشمندان مرتبط و سرمایه گذار اصلی اجازه دسترسی به نکات کلیدی و بااهمیت از نظر علمی و تجاری داده نمی‌شود.

*کوبا در تولید واکسن پیشینه علمی درخشانی دارد

دکتر سعیدی‌جم با اشاره به اینکه واکسن‌های تولید‌شده سه کشور هند، چین و کوبا در صف تایید سازمان بهداشت جهانی است، این کشورها را از لحاظ پیشرفت در زمینه‌های زیست فناوری و بیوتکنولوژی پیشرفته توصیف کرد و گفت: در ساخت واکسن‌های فایزر و مدرنا هیچ‌کدام از متخصصان ایرانی دخالت نداشته‌اند اما برای مثال همکاری سازنده‌ای بین متخصصان ایرانی و کوبایی درزمینه ساخت واکسن مشترک انجام شده که این موضوع علاوه بر تقویت توان داخل در خودباوری عمومی، امکان پیگیری ساخت و تبعات ناشی از آن را نیز در پی خواهد داشت.

*به تولید واکسن ایرانی صد درصد امیدوارم

وی در خاتمه سخنان خود با اظهار امیدواری و اعتقاد به تخصص و خود باوری دانشمندان و دانشجویان ایرانی، مراحل ساخت واکسن ایرانی را بسیار نویدبخش خواند و تأکید کرد: رسانه‌های بیگانه سعی در از بین بردن اعتماد به نفس ما دارند و تمام هم و غم رهبری هم این است که ما را به خودباوری و آینده ایران عزیز امیدوار کند. انتظار می‌رود همه ما به متخصصان داخلی اعتماد کرده، از دانش و تخصص آن‌ها پشتیبانی کنیم و تحت تاثیر تبلیغات مسموم، سوء و جهت‌دار کشورهای دیگر قرار نگیریم، بنده صددرصد اعتماد دارم که با یاری خداوند متعال و پشتکار و تعصب دانشمندان کم‌نظیرمان در این علوم در داخل کشور به نتایج خوبی دست خواهیم یافت.