پاسخ پیامبر(ص) به افرادی که آرزوی مرگ می‌کنند

سپهرغرب، گروه اندیشه: از آموزه‌های قرآن و حدیث اهل بیت علیهم‌السلام مشخص است، اگر آرزوی مرگ ناشی از کم‌صبری و بی‌تابی در برابر مشکلات دنیایی باشد، به هیچ عنوان جایز نیست.

بر اساس آموزه‌های قرآن کریم و حدیث اهل بیت علیهم‌السلام انسان در هر روز و بلکه هر لحظه باید به یاد مرگ و سفر ابدی و حتمی خود از دنیا به عالم دیگر باشد. چنان‌که در حدیثی می‌فرماید: «وَ أَکْثِرْ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ مَا بَعْدَ الْمَوْتِ؛ از مرگ و بعد از مرگ بسیار یاد کنید.» چراکه غفلت از مرگ زمینه‌ای برای ارتکاب گناهانی می‌شود که جز پشیمانی و حسرت ثمره دیگری نخواهد داشت.

اما گاهی سختی‌ها و گرفتاری‌های زندگی موجب می‌شود که صبر انسان کم شده و وقتی راه‌حل مشکل خود را پیدا نمی‌کند، دست به دعا برداشته و به جای کمک خواستن از خدای متعال، آرزوی مرگ می‌کند. در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که آیا ما جایز هستیم که آرزوی مرگ کنیم و برای تعجیل در مرگ خودمان دعا کنیم؟

آنچه از آموزه‌های قرآن کریم و حدیث ائمه اطهار علیهم‌السلام مشخص است، اگر آرزوی مرگ ناشی از کم‌صبری و بی‌تابی در برابر مشکلات دنیایی باشد، به هیچ عنوان جایز نبوده و روا نیست. چراکه سختی‌ها و گرفتاری‌ها در این دنیا مسیری برای امتحان هر کدام از ماست و وقتی در برابر امتحان آرزوی مرگ می‌کنیم، درواقع نشانی از عجز و ناتوانی ماست.

بهترین راه در برابر سختی‌ها و بیماری‌ها، توکل به خدای یکتا، توسل به ائمه اطهار علیهم‌السلام و دعا و تلاش برای حل گرفتاری در کنار صبر است. بنابراین درخواست مرگ با صبر همخوانی ندارد و روا نیست.

در این خصوص وقتی سیره و سبک زندگی پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم‌السلام را مرور می‌کنیم، این نکته مشخص می‌شود که آن بزرگان که الگوی کامل و جامع در سبک زندگی هستند به هیچ عنوان در مقابل سختی‌ها و مشکلات دنیا آرزوی مرگ نمی‌کردند. بلکه با مشکلات دنیا به سختی مبارزه کرده و با اعلام رضایت از قضای الهی صبور بودند.

نکته قابل توجه این است که دعا برای طولانی شدن عمر یکی از آموزه‌های دینی ماست؛ چنانکه می‌فرماید: «وَ عَمِّرْنِی مَا کَانَ عُمُرِی بِذْلَةً فِی طَاعَتِکَ» و در جای دیگری وارد شده است که: «أَنْ تُطِیلَ عُمُرِی، وَ أَنْ تُقَوِّیَ ضَعْفِی.» چراکه طولانی بودن عمر انسان در این دنیا فرصتی برای انجام کارهای خیر و نیک بیشتر است تا توشه پربارتری برای زندگی ابدی و همیشگی خود داشته باشیم.

آن بزرگان در عین حال سعی می‌کردند که از نعمت عمر که خدای متعال به آن‌ها ارزانی داشته، بهترین بهره را ببرند تا به سعادت حقیقی قرب الهی نائل شوند.

در همین مورد شیخ صدوق روایتی را در کتاب امالی نوشته است با این مضمون که روزی پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله به عیادت بیماری رفته و از احوال او جویا شدند. آن بیمار شروع به ابراز ناراحتی کرد و با گله و شکایت از درد و بیماری، آرزوی مرگ خودش را کرد. رسول خدا صلوات‌الله علیه به او فرمودند: «لَا تَتَمَنَّ الْمَوْتَ فَإِنَّکَ إِنْ تَکُ مُحْسِناً تَزْدَدْ إِحْسَاناً وَ إِنْ تَکُ مُسِیئاً فَتُؤَخَّرُ تُسْتَعْتَبُ فَلَا تَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ» به این معنا که «آرزوی مرگ نداشته باش، چراکه اگر تو انسان خوب و نیکوکاری باشی با طولانی شدن عمرت بر کارهای خوب و خیرت افزوده می‌شود و اگر گناهکار باشی، فرصت پیدا می‌کنی تا مورد رضایت خدای تعالی قرار بگیری. پس آرزوی مرگ نکنید.»

بر همین اساس آن حضرت در جای دیگری فرمودند: «هیچ‌یک از شما به علت گرفتاری‌ها و مشکلاتی که برایتان ایجاد می‌شود، آرزو و تمنای مرگ نکنید.»

لازم به توضیح است که مواردی از آرزوی مرگ کردن استثنا شده است و در مواردی انسان جایز است که نوعی از مرگ را برای خودش آرزو کند. یکی از این موارد شهادت در راه خداوند است.