بله‌برون؛ مذاکراتی برای رسیدن به توافق‌‌

سپهرغرب، گروه خانواده: مقدمات ازدواج فقط به خواستگاری ختم نمی‌شود و تا نشستن پای سفره عقد و گرفتن مراسم عروسی، چند مرحله باقی مانده است. اگر مرحله خواستگاری را پشت سر گذاشته‌اید و تصمیمتان را گرفته‌اید، راهی مرحله بعد که مهم و سرنوشت‌ساز هم هست می‌شوید یعنی مراسم بله‌بران که در آن تکلیف بسیاری از مسائل مادی ازدواج، شرط و شروط و مراسم عروسی مشخص می‌شود‎.‎

بله‌بران که گاهی به آن مهر‌بران یا خرج‌بران هم گفته می‌شود، بعد از چند جلسه خواستگاری و آشنایی خانواده‌ها برگزار می‌شود؛ زمانی که دو طرف به این نتیجه رسیده‌اند که فرد مناسب برای ازدواج را پیداکرده‌اند. این مراسم معمولاً با حضور بزرگان و ریش‌سفیدان دو خانواده و در خانه پدر دختر برگزار می‌شود‎.‎

جالب است بدانید که در قدیم بله‌بران کاملاً مردانه بود اما این روزها زنان دو خانواده حضور دارند و اتفاقاً نقش زیادی هم در برگزاری آن و تعیین شرط و شروط دارند. مهریه مهم‌ترین مسئله‌ای است که در این مراسم درباره‌اش بحث و نتیجه‌گیری می‌شود اما به‌جز آن زمان عقد و عروسی و نحوه برگزاری آن، شیربها، جهیزیه، منزل و مکان سکونت زوج، تعیین روز خرید عروسی و آداب‌ورسوم هر دو خانواده هم مطرح می‌شود‎. ‎

در فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف ایران، مراسم بله‌بران نام‌های متفاوتی دارد؛ در تهران به این مراسم بله‌بری یا بله‌برون یا خرج‌بُری می‌گویند. مردم گیل و دیلم، صورَت‌هَگیری (صورت گرفتن) یا ثبت‌هگیری (ثبت گرفتن) می‌گویند. خراسانی‌ها به بله‌برون، جواب اِستَنی (جواب استاندن یا جواب گرفتن) و یا کفش پاکِنی (کفش به پاکردن) می‌گویند. در شاهرود حرف تمام کردن، در کازرون شرط‌کنان، در توابع دماوند خرج‌بُری، در سروستان فارس بله‌برون در قم گلاب‌گیرون یا مهربرون، در شیراز مهر‌برون یا بله‌برون، در ایل ممسنی باشلُق‌برون یا کدخدا‌کِشون و در روستاهای گرگان، قندشکنی می‌گویند‎.‎

امروزه هم بله‌بران آداب‌ورسوم مخصوص دارد که البته با توجه به شرایط خانواده‌ها گاهی تغییراتی می‌کند. مثلاً رسم است که پذیرایی با شربت و میوه و در صورت به توافق رسیدن با شیرینی انجام شود و تعداد میهمانان دو طرف هم محدود باشد اما بعضی خانواده‌ها که به هر دلیل نمی‌خواهند مراسم نامزدی بگیرند، با یکی کردن این دو مراسم هم میهمان بیشتر دعوت می‌کنند و هم شام می‌دهند. بعضی خانواده‌ها هم از قبل درباره جزئیات و به‌خصوص مهریه به توافق می‌رسند و در این مراسم آن را تنها به خانواده‌ها و میهمانان دو طرف اعلام می‌کنند‎. ‎

در بیشتر شهرها رسم است که در مراسم بله‌برون خانواده داماد هدایایی را برای عروس می‌برند و او را نامزد یا نشان پسرشان می‌کنند. در بیشتر رسوم یک قواره پارچه، یک انگشتر نشان و گاهی کله‌قند به نشانه مبارکی و شیرینی به عروس و خانواده‌اش هدیه می‌شود. اهالی بعضی شهرها نیز علاوه بر این‌ها یک دست لباس، نقل، چای و حنا و… هدیه می‌برند‎.

     مهریه؛ دادنی و گرفتنی

همان‌طور که گفتیم مهریه مهم‌ترین چیزی است که در مراسم بله‌بران درباره‌اش صحبت می‌شود. نیازی نیست بگوییم نگاهی به دعواها و پرونده‌های دادگاه بیندازید تا ببینید که شعار «مهریه را کی داده و کی گرفته» فقط در حد همان شعار است. چون حتماً در میان اطرافیانتان کسانی را دیده یا داستانشان را شنیده‌اید که درگیر همین مهریه هستند. پس این بحث را شوخی نگیرید‎. ‎

هم پسر و هم دختر باید قبل از مراسم بله‌بران با خانواده درباره مبلغ مهریه به توافق برسند. درواقع اول بین خودتان بحث‌وجدل و مشخص کنید که چقدر می‌خواهید مهریه در نظر بگیرید. اینکه خانواده طرف مقابل متوجه شوند در این زمینه بین خودتان اختلاف وجود دارد، اصلاً خوب نیست‎. ‎

خانواده داماد باید بدانند که توانایی پرداخت چه میزان مهریه را دارند و خانواده عروس هم از خیر رقم‌های عجیب‌وغریب بگذرند چون اگر مشکلی در زندگی مشترک پیش بیاید و کار به طلاق بکشد هر دو طرف بابت این مهریه‌های عجیب دردسر می‌کشند. رقمی با توجه به آداب‌ورسوم، شئونات خانوادگی و توان مالی در نظر بگیرید و درباره آن بحث کنید‎.

بحث درباره مهریه و چانه زدن بر سر آن چندان جالب نیست و معمولاً دلخوری‌هایی را پیش می‌آورد که تا چندین سال حرف آن در هر دعوا و اختلافی بین زن و مرد پیش کشیده می‌شود. پس رقم معقولی تعیین کنید. البته اگر خانواده‌ای که برای ازدواج انتخاب کرده باشید هم‌سطح خودتان باشند و باهم اختلافات زیاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نداشته باشید، معمولاً میزان مهریه‌ای که در نظر می‌گیرید نزدیک به هم است و اختلاف چندانی نخواهید داشت. حسن انتخاب همسر هم‌کفو و متناسب با خودتان از همین‌جا مشخص می‌شود‎.

     رسم شما چیست؟

مسئله مهم دیگری که مطرح می‌شود تاریخ عقد و عروسی و شرایط برگزاری مراسم است. قبل از مراسم تقویم را زیر و رو کنید، شرایط اقتصادی‌تان را بسنجید و چند تاریخ مناسب را انتخاب کنید. اگر خانواده دختر نیاز به زمان برای تهیه جهیزیه دارند یا خانواده داماد باید کمی صبر کنند تا پول مراسم عروسی جور شود، حتماً باید در بله‌بران مطرح شود‎. ‎

برای برگزاری عقد و عروسی ماه‌ها و مناسبت‌های عزاداری یا عیدهای مذهبی و ملی را در نظر بگیرید تا بالاخره بر سر یک تاریخ به توافق برسید. اگر قرار است مدتی در عقد بمانید و بعد سر خانه وزندگی‌تان بروید در همین مراسم باید آن را مطرح کنید و زمانی تقریبی برای مدت عقد در نظر بگیرید‎. ‎

نحوه برگزاری عروسی هم مهم است؛ اینکه عروسی در باغ باشد یا تالار یا خانه، چند میهمان داشته باشید (البته حدودی و تقریبی)، چه زمانی باید سراغ خرید حلقه و لباس عروس و... بروید، چه‌کارهایی باید توسط خانواده داماد انجام شود و کدام کار توسط خانواده عروس، مراسم نامزدی داشته باشید یا نه و‎…‎

یادتان باشد که همه‌چیز را دقیق مشخص کنید. نگویید بعداً درباره‌اش به نتیجه می‌رسید چون حرف‌هایی که در این مراسم می‌زنید ملاک تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی طرف مقابل است و بعدها مدام می‌شنوید:‌ «تو در بله‌بران این را نگفتی!». اگر کاری را نمی‌توانید انجام دهید و از توانتان خارج است، حتماً مطرح کنید. الآن نه گفتن خیلی بهتر از این است که در گیرودار تدارک مراسم بگویید نه و اختلاف‌ها بالا بگیرد. ‎

اگر هم رسم خاصی برای عروسی، عقد، خرید جهیزیه و عروسی دارید حتماً بگویید. در کل شفاف و واضح درباره تمام این جزئیات حرف زدن اهمیت زیادی دارد چون حرف و حدیثی باقی نمی‌ماند و هر کس برای خودش برداشت جداگانه‌ای ندارد که بعدها مبنای اختلاف شود.

     خوان آخر؛ نوشتن

مرحله آخر نوشتن همه قول و قرارهاست. در قدیم روی یک برگه قول و قرارها نوشته می‌شد و عروس و داماد و چند نفر از خانواده طرفین به‌عنوان شاهد این قول و قرار آن را امضا می‌کردند. الآن هم به همین شکل است با تفاوت اینکه برگه‌های مخصوص بله‌بران وجود دارد و می‌توانید آن را تهیه کنید که با جلد‌ها و برگه‌های زیبا و رسمی‌تر آماده شده‌اند‎. ‎

معمولاً بعد از این مرحله اگر خانواده داماد انگشتر آورده‌اند، آن را به دست عروس می‌کنند به نشانه اینکه دختر نشان‌کرده پسرشان است. یادتان باشد اگر در بین این بحث‌ها به نظرتان رسید دو خانواده به درد هم نمی‌خورند یا از رفتاری دلگیر شدید یا اختلافی شکل گرفت که ممکن است در آینده بزرگ‌تر شود، حتماً درباره آن فکر کنید و با بقیه اعضای خانواده و مشاور ازدواج آن را در میان بگذارید. نشانه‌های ازدواج‌های اشتباه معمولاً از همین مراحل خودنمایی می‌کنند پس این نشانه‌ها را دست‌کم نگیرید. ممکن است همین‌جا بفهمید انتخابتان اشتباه بوده اما برهم خوردن ازدواج در این مرحله مطمئناً بسیار بهتر از طلاق گرفتن در زمان عقد یا پس از تشکیل زندگی است‎.