تیشه سرشاخه‌کاری بر ریشه باغات تویسرکان

سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: در پی بررسی سپهرغرب مشخص شد بسیاری از درختان گردوی سرشاخه‌کاری‌شده در باغات تویسرکان نابود شدند.

طبق مستندات موجود استان همدان به‌لحاظ شرایط آب‌وهوایی خاص یکی از مناطق عمده گردوکاری کشور محسوب می‌شود، به‌طوری که پراکنش این محصول در سطح استان همدان مشهود و قابل ملاحظه است؛ اما دراین‌بین شهرستان تویسرکان واقع در دامنه‌های الوند مناسب‌ترین منطقه برای کشت گردو در استان به حساب می‌آید. به‌گونه‌ای که این شهرستان با داشتن پنج هزار و 500 هکتار سطح زیر کشت، قطب گردو‌کاری استان و کشور محسوب می‌شود و عمده‌ترین ارقام تجاری گردو در ایران شامل فرانکت، لارا، پدرو، سر و چندلر را پرورش می‌دهد. از طرفی تویسرکان با تولید محصول با کیفیتی در مقیاس جهانی و همچنین تولید سالانه 16 هزار تُن گردو در شرایط اقلیمی عادی، پایتخت گردوی ایران نام گرفته است.

بااین‌حال و با وجود همه توانمندی‌های موجود در بخش تولید این محصول، سرما‌زدگی‌ها، بیمه نبودن بخش عمده درختان گردو و نبود صنایع ‌تبدیلی و بسته‌بندی در استان همدان و به‌طور خاص در شهرستان تویسرکان و سایر مشکلات از این‌دست، باعث شده صادرات محصول گردو از استان همدان آن‌گونه که شایسته است، رونق نداشته باشد؛ حال آنکه طی چندسال اخیر جهاد کشاورزی استان برای جلوگیری از سرمازدگی به دنبال اجرای طرح سرشاخه‌کاری در این شهرستان بوده است؛ بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین‌باره با تنی چند از باغ‌داران تویسرکان گفت‌وگوهایی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

یکی از باغ‌داران تویسرکانی با اشاره به اینکه باغ بنده یکی از باغاتی بود که در طرح سرشاخه‌کاری مورد اجرای این طرح قرار گرفت، گفت: طی اجرای طرح سرشاخه‌کاری در باغ چهار هزار متری بنده که دارای 50 رأس درخت تنومند بود، برای 32 درخت این مهم را از طریق کارشناسان و پیوندزنان معرفی‌شده از سوی جهاد کشاورزی اجرا کردند.

احمد صالحی با تأکید بر اینکه متأسفانه از 32 مورد پیوندک تنها یک درخت جان سالم به در برده و مابقی نابود شدند، ابراز کرد: عمر اغلب این درختان بالای 50 سال بود.

وی با بیان اینکه کارشناسان جهاد کشاورزی حتی درخصوص زمان باز کردن پوشش پیوندک‌ها به من باغ‌دار آموزش ندادند، عنوان کرد: همین موضوع باعث شد هنگام باز کردن پوشش پیوندک‌ها شاهد آن باشیم که درخت میزبان سیاه شده است.

صالحی با بیان اینکه به باغ‌داران تویسرکانی که در باغاتشان طرح سرشاخه‌کاری انجام شد شاهد ارائه خدمات پس از عمل پیوند نبودیم و باغ‌دار نیز هیچ‌گونه آموزشی دریافت نکرد، اذعان کرد: تأسف‌بارتر اینکه با توجه به آنکه این پیوندها وارداتی بودند با تأخیر وارد کشور شد و در شهرستانی همچون تویسرکان تنها تا پایان اردیبهشت‌ماه امکان پیوند وجود دارد؛ اما متأسفانه این پیوندها بعد از گذشت مدت مذکور به شهرستان آمد و پیوندها زده شد و نتیجه‌ای جز نابودی تعدادی از باغات در پی نداشت.

یکی از باغ‌داران تویسرکانی با انتقاد از متولیان امر، گفت: آیا کارشناسان عدم پاسخگویی پیوند در خارج از فصل آن یعنی تا پایان اردیبهشت‌ماه را نمی‌دانستند؟ چرا باید اجازه پیوند در خردادماه داده می‌شد.

وی با بیان اینکه هیچ‌کس پاسخگوی نابودی باغات ما نیست، اذعان کرد: طی نامه‌گاری‌هایی که با جهاد کشاورزی داشتم، کسی پیگیر این موضوع نشد.

صالحی افزود: نابودی هر درخت 50 تا 60 ساله به معنای نابودی تلاش دو نسل است، پس این سؤال مطرح می‌شود که نباید مجری و کارشناس اجرای طرح به‌صورت مرتب با حضور در باغات پیگیر نتیجه کار و نظارت بر چگونگی مراقبت ازسوی باغ‌دار می‌شد؟

دیگر باغ‌دار تویسرکانی با بیان اینکه باغ بنده در یکی از بهترین نقاط شهر تویسرکان است، عنوان کرد: با اجرای طرح سرشاخه‌کاری بیش از هشت درخت مرا بریده و پیوند زدند.

عبدالرضایی با بیان اینکه برای هر درخت چندین پیوندک سوار کردند، خاطرنشان کرد: تعدادی درخت کهن‌سال که یکی از آن‌ها صدساله بود، نابود شدند.

وی با اشاره به اینکه در دیگر درختان نیز از تعداد بی‌شمار پیوندهای زده‌شده تنها یک مورد موفقیت‌آمیز بوده است که بنده بنا به نداشتن اطلاعات و علم لازم درخصوص نحوه نگهداری از پیوندک نمی‌دانم آن یک پیوند هم باقی خواهد ماند یا خیر، گفت: متأسفانه پس از اجرای طرح تنها یک‌بار از سوی جهاد کشاورزی آن‌هم در اوایل اجرا شدن طرح با من تماس گرفتند و گفتند پیوندک‌ها را بپوشان، اما بعد از آن هرچقدر پیگیری می‌کنیم، کسی پاسخگو نیست.

عبدالرضایی با بیان اینکه در برخی از درختان نیز که پس از پیوند به‌بار نشستند شاهد کیفیت نازل محصول بودیم، ابراز کرد: مغز ضعیف محصول و درعین‌حال کاهش باردهی ازجمله نتایج اجرای طرح سرشاخه‌کاری در باغات تویسرکان است؛ به‌طوری که درخت 50 ساله‌ای که سه گونی بزرگ گردو می‌داد، امسال یک گونی 10 کیلویی بار داد.

وی با اشاره به اینکه علاوه‌بر نابودی درختان در پی اجرای طرح سرشاخه‌کاری بیماری شیره سیاه نیز جان درختان باغات تویسرکان را می‌گیرد، اذعان کرد: بارها به مرکز ترویج جهاد کشاورزی شهرستان مراجعه کرده‌ام و از نسخه‌هایی که برای درختان بیمار پیچیده شد، استفاده کرده‌ام، اما افاقه‌ای نکرده است.

مع‌الوصف؛ طبق گفته متولیان امر قرار بود سرشاخه‌کاری درختان گردو طرحی باشد که به‌واسطه آن ضمن اصلاح و تعویض تاج درختان نامرغوب با ژنوتیپ‌های برتر و پُرمحصول، افزایش عملکرد و تولید محصول یکنواخت را برای باغات تویسرکان به ارمغان آورد، اما چنانکه عنوان شد اجرای طرح سرشاخه‌کاری نه‌تنها مشکلی از باغ‌داران تویسرکانی را حل نکرده، بلکه در اغلب موارد دردی مضاعف یعنی نابودی درختان کهنسال را برایشان به یادگار گذاشته، حال این سؤال مطرح است که آیا اجرای طرحی نوین نیازمند آموزش و یا نظارت و پیگیری نیست؟ و یا اینکه چرا باید کارشناسان جهاد کشاورزی در موعدی غیر از موعد پیوند اقدام به سرشاخه‌کاری کنند که نتیجه آن نابودی سرمایه ملی (درختان کهنسال) باشد؟ و از همه مهم‌تر درحال حاضر چرا کسی از سوی متولیان امر پاسخگوی نابودی معیشت، زندگی و سرمایه باغ‌داران تویسرکانی نیست؟ مگر همین مسئولان نبودند که طرح سرشاخه‌کاری را تحولی بزرگ در باغ‌داری تویسرکان قلمداد می‌کردند؟ حالا کجای این داستان قرار گرفته‌اند وقتی که درختان کهنسال باغات یکی پس از دیگری نابود می‌شوند؟