چگونه استرس و اضطراب دانش‌آموزان را مهار کنیم

سپهرغرب، گروه سلامت: یک روانشناس گفت: برای جلوگیری از استرس، اضطراب و حتی افسردگی در بین دانش‌آموزان باید مسئولان به‌طور جدی به مقوله آموزش تاب‌آوری تحصیلی در مدارس توجه کنند.

محمد حلاجی افزود: تاب آوری تحصیلی، به عنوان یکی از معروف‌ترین حیطه‌های تاب‌آوری، بیانگر توانایی دانش‌آموزان و دانشجویان برای رویارویی کارآمد با موانع، چالش‌ها و فشارها در موقعیت‌های تحصیلی است؛ درواقع تاب‌آوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف‌پذیر به فشارهای مکرر زندگی روزانه است. تاب‌آوری استرس را محدود نمی‌کند، مشکلات زندگی را پاک نمی‌کند، بلکه به افراد قدرت می‌دهد با مشکلات پیش‌رو مقابله سالم داشته باشند، بر سختی‌ها فائق آیند و با جریان زندگی حرکت کنند.

وی تصریح کرد: دانشجویان ممکن است در دانشگاه به مشکلات متعدد و مکرری دچار شوند که تاکنون با آنها مواجه نشده‌اند، درنتیجه توانایی مدیریت احساسات و هیجانات، توانایی تجزیه و تحلیل موقعیت و پیدا کردن راه حل‌های مناسب و تصمیم گیری‌های منطقی در این موقعیت‌های چالش برانگیز تحصیلی می‌تواند از اهمیت بسزایی برخوردار باشد.

حلاجی ادامه داد: در صورتی که دانشجویان در مواجهه با رویدادهای تنش‌زای تحصیلی زود بشکنند، انعطاف نداشته باشند و خود را فردی قربانی و ناتوان ارزیابی کنند، تعادل زیستی و روانشناختی خود را از دست می‌دهند و با تجربه استر س‌های مکرر، دچار فرسودگی تحصیلی می‌شوند.

وی با بیان اینکه تاب آوری ظرفیتی برای مقاومت در برابر استرس و فاجعه است، افزود: روانشناسان همیشه سعی کرده اند که این قابلیت انسان را برای سازگاری و غلبه بر خطر و سختی‌ها افزایش دهند. دانشجویان می‌توانند حتی پس از مشکلات تحصیلی ناگوار به بازسازی زندگی خود بپردازند. ارتقا تاب‌آوری منجر به رشد افراد در به دست آوردن تفکر و مهارت‌های خودمدیریتی بهتر و دانش بیشتر می‌شود.

این روانشناس اضافه کرد: دانش‌آموز و یا دانشجوی تاب آور یعنی کسی که در برقراری تعادل زیستی-روانشناختی در شرایط دشوار تحصیلی توانمند است و دارای رفتارهای خودشکنانه نیست. از نظر عاطفی آرام بوده و توانایی مقابله با شرایط ناگوار تحصیلی را دارد.

حلاجی گفت: افراد تاب‌آور، ذهنیتی تحلیلی انتقادی نسبت به توانایی‌های خود و شرایط دارند. از مهارت‌های حل مسئله برخوردارند و قادرند در مواجهه با مشکلات تحصیلی با استفاده از فنون حل مسئله، به راه حل‌های امن و مطمئن برسند. در حالی‌که سایر افراد، در این موقعیت‌های سخت دچار استرس زیاد می‌شوند و نمی‌توانند راه‌حل مناسب و مفیدی انتخاب کنند. همچنین توانایی ویژه‌ای در تجزیه و تحلیل واقع‌بینانه مشکلات شخصی، پیدا کردن راه‌حل‌های فوری و راهبردهای درازمدت برای حل و فصل مشکلاتی را که به آسانی و سریع حل نمی‌شوند، دارا هستند.

وی دانش‌آموزان تاب آور را افرادی با مهارت‌های ارتباطی قوی دانست و افزود: این دسته از دانش‌آموزان مهارت‌های ارتباط با دیگران را خیلی خوب آموخته‌اند. آنها می‌توانند در شرایط سخت هم شوخ‌طبعی خودشان را حفظ کنند و با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ تعداد زیادی از مهارت‌ها و راهبردهای اجتماعی که شامل مهارت‌های گفتگو و آمادگی برای گوش دادن به دیگران و احترام گذاشتن به احساسات و عقاید دیگران است، دارا هستند. از آنجایی که از شبکه حمایتی و عاطفی محکمی برخوردار هستند، در مقابله با موقعیت‌های چالش‌انگیز از همدلی و مشورت دیگران بهره مند می‌شوند و از لحاظ روانشناختی احساس آرامش و قدرت می‌کنند.

این روان درمانگر ابراز کرد: دانش‌آموز تاب آور به آینده تحصیلی خود خوشبین است و احساس امید و هدفمندی دارند، اعتقاد راسخ به اینکه آینده می‌تواند بهتر باشد و باور به اینکه می‌توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و موانع احتمالی نمی‌تواند آنها را متوقف سازد. این افراد آگاهانه و هشیارانه عمل می‌کنند، احساسات و هیجانات خود را می‌شناسند و هیجان‌های خود را به شیوه سالم مدیریت می‌کنند.

حلاجی خاطر نشان کرد: تنها واقعیت زندگی این است که هر چیزی به‌طور ثابت تغییر می‌کند گاهی اوقات دانش‌آموزان قادر نیستند به‌دلیل بعضی از موقعیت‌های نامطلوب زندگی، به اهداف خود دست یابند. پذیرش موقعیت‌هایی که فرد نمی‌تواند تغییر دهد و تمرکز بر شرایطی که می‌تواند تغییر یابد گام مهمی در جهت تاب‌آوری است.