سهم 440 هزار میلیارد تومانی ساخت مسکن از نظام بانکی

بانک‌ها در سال 1400 چقدر تسهیلات می‌دهند؟

سپهرغرب، گروه اقتصادی: مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی بر هدایت 20 درصد از تسهیلات پرداختی به حوزه مسکن در صورت اجرا شدن می‌تواند 440 هزار میلیارد تومان منابع مالی در قالب تسهیلات ساخت را به حوزه مسکن هدایت کرده و منجر به ایجاد بیش از 3 میلیون شغل شود.

رکورد زنی و شکستن حدنصاب‌های بر جامانده از گذشته تنها مختص به حوزه ورزش نیست و رکوردها در سایر حوزه نیز برای شکسته شدن خلق می‌شوند. البته رکورد زنی همیشه بار معنایی مثبتی هم ندارد و می‌تواند یک رویکرد کاملاً منفی را عیان سازد.

یکی از زمینه‌هایی عرصه تاخت‌وتاز رکوردها محسوب می‌شود، عرصه فعالیت نظام بانکی است که همه‌ساله با رکوردهای بعضاً مثبت و منفی در اقتصاد کشور اثرگذار است.

     بانک‌های در حال فتح رکورد پرداخت تسهیلات

یکی از این رکوردها مرتبط با آمار تسهیلات پرداخت بانکی است. برای اطلاع دقیق از این موضوع به سیر این آمار در طول 10 سال گذشته نگاهی بیندازیم.

سال 1391 میزان تسهیلات پرداختی نظام بانکی با رقم 195 هزار میلیارد تومان سیر کاهشی را نسبت به ابتدای دهه 90 طی کرد اما این کاهش تنها یک دورخیز به‌منظور ثبت رکوردهای نجومی پرداخت تسهیلات توسط بانک‌های کشور بود.

در همین راستا سیر تسهیلات پرداختی در طول 10 سال گذشته از 195 هزار میلیارد تومان به 1400 هزار میلیارد تومان در طول تنها 10 ماه از سال 1399 رسیده است. با یک برآورد ساده می‌توان پیش‌بینی کرد، میزان تسهیلات پرداختی در 12 ماه سال 1399 به نزدیک 1700 هزار میلیارد تومان نیز نزدیک شود. به‌عبارت‌دیگر، در هرماه از سال 1399 تقریباً معادل کل تسهیلات پرداختی در سال 1390، وام پرداخت شده است.

نکته قابل‌توجه در افزایش تسهیلات پرداختی نظام بانکی در طول 10 سال گذشته، رشد نجومی 70 درصدی تسهیلات پرداختی بانک‌ها در یک سال گذشته است. در حقیقت به احتساب میانگین افزایش تسهیلات پرداختی توسط بانک‌ها در بازه زمانی مذکور، بانک‌ها به‌طور متوسط بین 30 تا 40 درصد در هرسال نسبت به افزایش پرداخت تسهیلات اقدام کرده‌اند.

      افزایش تسهیلات پرداختی بانک‌ها خوب است یا بد؟

همان‌گونه که در ابتدای بحث در مورد رکوردها به مسئله مثبت یا منفی بودن ثبت این حدنصاب‌ها اشاره شد. بحث پیرامون اینکه رشد تسهیلات پرداختی بانکی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع رشد نقدینگی خوب است یا بد نمی‌تواند به‌طور دقیقی محاسبه شود.

در همین راستا، کارشناس مسائل بانک، با اشاره به اینکه اگر تسهیلات پرداختی نظام بانکی به حوزه مولد اقتصاد تعلق گیرد شاهد اتفاق بسیار مثبتی در اقتصاد هستیم، گفت: «بزرگ شدن کیک اقتصاد با هدایت تسهیلات به بخش مولد اتفاقی است که زمینه رونق بازارهای مولد و ایجاد اشتغال را به‌دنبال دارد.»

احمد قدسی، در بیان اینکه اگر این تسهیلات به بخش غیر مولد تعلق گیرد و صرف تسهیلات کوتاه‌مدت فعالیت‌های سوداگرانه شود، دو ضربه عمیق به اقتصاد وارد می‌شود، گفت: «افزایش تسهیلات پرداختی اگر سهم بازار غیر مولد شود، نه‌تنها زمینه تورم ناشی از رشد نقدینگی همراه ما است بلکه از آثار تخریبی تأمین مالی بخش غیر مولد نظیر رکود تورمی نیز در امان نیستیم.»

     تسهیلات بانک‌ها در بخش مولد اقتصاد هزینه نمی‌شود

به‌منظور بررسی اینکه بدانیم آیا تسهیلات پرداختی نظام بانکی به حوزه تولید هدایت شده، بیایید سهم تسهیلات یک حوزه مولد اقتصاد یعنی مسکن را بررسی نماییم.

در همین راستا و در شرایطی که 17 درصد از تسهیلات بانکی در سال 1391 به بخش مسکن تعلق داشته است، این رقم در سال 1399 به کمتر از 6 درصد رسید. البته سهم بخش ساخت مسکن به‌عنوان یک پیشران اقتصادی در طول سال‌های اخیر به کمتر از دو درصد رسیده است.

به معنای دیگر درحالی‌که میزان تسهیلات پرداختی به‌طور دائم رکورد زنی می‌کند و رو به افزایش است، سهم بخش مسکن از تسهیلات پرداختی در طول 10 سال گذشته با افت چشمگیری مواجه شد.

کاهش سهم تسهیلات بخش مولد اقتصاد تا جایی پیش رفت که شورای پول و اعتبار با تأکید رئیس‌جمهور و رئیس بانک مرکزی تصمیم به وضع قانونی کرد که 20 درصد از تسهیلات پرداختی نظام بانکی به حوزه مسکن به‌عنوان موتور محرک اقتصاد هدایت شود.

همچنین مجلس شورای اسلامی نیز برای هدایت منابع نقدینگی ناشی از تسهیلات به بخش مسکن در قالب دو قانونی جهش تولید و تأمین مسکن و قانون بودجه 1400، با پیروی از تصمیم شورای پول و اعتبار، خلأ قانونی این حوزه را پوشش داد.

     مصوبه شورای پول و اعتبار 440 هزار میلیارد تومان تسهیلات را به حوزه مسکن روانه می‌کند

حال برای آنکه بدانیم احیای سهم تسهیلات پرداختی بنابر مصوبه شورای پول و اعتبار در سال 1400 چه حجم از منابع مالی را در اختیار بخش ساخت مسکن قرار می‌دهد، بیایید کمی از علم ریاضیات بهره‌ بگیریم.

بنابر محاسبه روند افزایش تسهیلات پرداختی بانکی، این تسهیلات به‌طور میانگین سالانه 35 درصد رشد می‌کند، در همین راستا با توجه به اینکه سال 1399، نزدیک به 1680 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است، بنابراین با حفظ روند یاد شده بانک‌ها در سال 1400، بیش از 2200 هزار میلیارد تومان تسهیلات به حوزه غیر مولد و مولد پرداخت خواهند کرد. در نتیجه 20 درصد از مبلغ یاد شده 440 هزار میلیارد تومان منابع را در اختیار نظام بانکی کشور قرار می‌دهد.

البته مجلس شورای اسلامی در قانون بودجه 1400 تنها 360 هزار میلیارد تومان را برای حوزه مسکن در نظر گرفته هنوز با مقدار 20 درصد از تسهیلات پرداختی یعنی 440 هزار میلیارد تومان فاصله دارد.