بچه‌ها را چطور با مفاهیم انتظار فرج و ظهور آشنا کنیم؟/پدر و مادر مهدوی چه ویژگی هایی دارند؟

در طول سال، زمان هایی متعلق به امام عصر(عج) خوانده می شود مثل شب و روز جمعه یا چهارشنبه که اذکار و ادعیه خاصی دارد، بچه ها را از همان کودکی می توانیم با آشنا کردن به این ایام و خواندن ادعیه مرتبط با آن و بردن به جلسات مهدوی با این مفاهیم آشنا کنیم.

آموزش مسائل دینی و ارزشی به بچه ها و آموزش مسائل دینی مربوط به ائمه اطهار (ع) به ویژه موضوع انتظار فرج و نیمه شعبان می بایست از سنین اولیه کودکی به بچه ها آموزش داده نشود منتها در برخی سنین به دلیل اینکه هنوز ساختار ذهن به مرحله استدلال عقلی نرسیده بچه ها نمی توانند خیلی چیزها را درک کنند با این حال نباید دست از آموزش برداشت بلکه می باید از راه های دیگری آموزش صحیح به بچه ها داده شود.

در ارتباط با آموزش های مناسب و کاربردی انتظار فرج امام زمان (عج) به مناسبت نیمه شعبان با حجت الاسلام محمدصادق کفیل رییس مرکز تخصصی صحیفه سجادیه گفت و گو کردیم که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

*جناب کفیل در ارتباط با مفاهیم مربوط به نیمه شعبان و انتظار فرج امام زمان(عج) خیلی از خانواده ها سوالشان این است که چطور می توان به بچه ها این مفاهیم مذهبی را آموزش داد که در سنین مختلف هم یاد بگیرند و برایشان درونی سازی شود؟

به اصل مطلب اگر بخواهم بپردازم باید بگویم که یک گام بیان جلوه های محبت امام زمان (عج) است، انسان نسبت به هر موضوعی علاقه داشته باشد به سمت آن حرکت می کند و نسبت به آن دغدغه پیدا می کند، گام اولی که باید برداریم جلوه های محبت امام را باید برای فرزندان بگوییم، اینکه «امام عاشق اوست»، »امام دوست دار او است» و «بیش از همه به او علاقه دارد».

محبت را روی دو محور باید کار کرد؛ یکی الان که در دوران غیبت هستیم ، هیچ کس به اندازه امام زمان(عج) انسان را دوست ندارد، این را گاهی با نمادهایی هم می شود، تعریف کرد. برخی شیوه شان این بوده که برای بچه ها هدیه هایشان را روز جمعه می خریدند، یا مثلا روز جمعه بچه ها را تشویق می کردند و به تفریح می بردند.

در طول هفته و سال، زمان‌هایی است که متعلق به امام زمان (عج) است، مثلاً شب و روز جمعه، نیمه‌شعبان. با یادآوری این ایام و  اذکار و ادعیه‌ای که وجود دارد، کم‌کم بچه ها با این مفاهیم  آشنا می‌شوند؛ مثل خواندن و شرکت در مراسم دعای سمات ندبه و آل‌یاسین.

 بهرحال پدرها اکثرا روزهای جمعه منزل هستند و این روز هم منتسب به آقا امام عصر(عج) است ، بچه می بایست این روز با با محبت، صمیمت و انس حس کند و این حس مقدمه ارتباط در خانواده و ارتباط با اما می شود، یعنی عملا بچه ها عاشق روز جمعه می شوند نه فقط به خاطر تعطیل بودن آن بلکه به خاطر اینکه روز امام عصر(عج) است.

پس ما باید بیاییم حب را در دستور کارمان قرار دهیم، محور آن هم روز جمعه یا مثلا شب چهارشنبه که منسوب امام عصر و جمکران است. این اتفاق هم با استفاده از نمادها، روزهای خاص مثل همین جمعه و چهارشنبه و مناسبت های مهدوی مثل نیمه شعبان برای انس و ارتباط بیشتر حاصل می شود.

*پس اول باید خود پدر و مادر امام زمانی باشند...

دقیقا فرزندان باید حس کنند که پدر و مادرشان امام زمانی هستند و به خاطر امام حبشان به فرزندانشان هم بیشتر است. خود بچه در این صورت عاشق امام می شود و می داند که امام بیش از هر کسی او را دوست دارد. این شامل آموزش های دوران غیبت است.

مثلاً با زبان کودک خردسال که مفهوم خوبی و بد را می‌فهمد،  پدر و مادر می توانند بگویند که آقا و امامی هست می‌آید و کاری می‌کند که همه کار خوب بکنند و کسی بدی انجام ندهد. همه هر چه می‌خواهند در دسترس شان می شود. به این صورت هر چه بچه بزرگ‌تر می‌شود و مفهوم و مصادیق خوبی و بد را درک می‌کند و با  آموخته‌های قبلی به این نتیجه می‌رسد قرار است آقایی مهربان بیاید و به همه مردم خوبی و صلح را هدیه بدهد.

یا مثلا متوجه کردن کودک به مکانی مثل مسجد مقدس جمکران و حضور در آن مسجد و توضیح اینکه اینجا چیست و چه کاربردی دارد و منتسب به چه کسی است یا خریدن کتاب شعر و قصه برایش درباره جمکران به شکل غیر مستقیم او را علاقه مند به امام می کند. همچنین آموزش دعای سلامتی امام زمان (عج) به کودکان و جایزه دادن حفظ کردن آن نیز شادی و حس خوب را به بچه ها منتقل می کند.

*در زمینه مفاهیم ظهور برایمان بیشتر توضیح دهید که شفاف چطور می توان به بچه ها آن را آموزش داد؟

بله البته برای دوران ظهور باید یادمان باشد که فرزندان عاشق این دوران باید باشند چون از کودکی حب امام در دلشان می رود و او را دوست دارند اما نباید از ظهور بترسند و ظهور را مساوی قتل و کشتار بدانند. ما باید فرزندمان به گونه ای تربیت شود که عاشق ظهور باشد و دائم سوالش از ما این باشد که من برای ظهور امام باید چه کار کنم، من چه کار کنم که امام زودتر ظهور کند، دلم برای ظهور تنگ شده است. یعنی همه زیبایی ها را ظهور و آغاز طراوت و شادابی بداند ، هم عاشق امام دوران غیبت و هم عاشق ظهور امام شود.

کاری که اینجا باید انجام دهیم از زیبایی های ظهور دائم صحبت کنیم، ما متاسفانه از ظهور ترسیدیم و بچه ها را هم ترساندیم. حتی ما گاهی بستری فراهم می کنیم که بچه اگر اشتباهی انجام دهد ، به او می گوییم «امام زمان(عج)  دیگر تو را دوست ندارد». واژه دوست نداشتن امام زمان(عج)  و ناراحت شدن امام زمان(عج) را نباید به کار ببریم.

*پس این مثبت بودن و عدم منفی گرایی در ذهنیت کودک نسبت به امام خیلی نقش دارد؟

بله ما همیشه استفاده مان از ابعاد امام زمان در بخش های مثبت زندگی باید باشد، نه اینکه بچه را بترسانیم و در گفت وگوها از آن استفاده کنیم اینکه تو الان این کار را کردی، امام دیگر دوستت ندارد، این یعنی منفی نگری درحالیکه باید مثبت باشیم و بگوییم تو به پدرت احترام می گذاری و در خانه کمک می کنی، امام زمان تو را دوست دارد و از تو خوشش می اید و از تو راضی است. پس پیوند با امام باید مثبت و با ادبیات مثبت باشد.

در یک بحث دیگر تربیتی باید به هویت توجه کنیم . در مراحل رشد همه با بحران های مختلفی مواجه هستند. بحران اول ، هویت است یعنی دیده نشدن و برنامه ریزی برای دیده شدن در موضوعات مختلف، این بحران به نوجوانی و جوانی می رسد و در واقع یک بحران جدی و مجازی است. الان در هر شغل ببینید هر کسی ممکن است بگوید که رییسش فلان حرف را زد و ناراحت شده است ، مدام افراد گرفته و کسل هستند.

اگر دعای ندبه، عهد و آل یاسین می رویم و در جلسات مهدوی شرکت می کنیم، بچه ها را هم همراه ببریم و در کنارش خودمان هم امام زمانی زندگی کنیم

ما گاهی «یا صاحب الزمان(عج) »، «یابن الحسن» و یا «بقیه الله(عج)» می گوییم و یک پیوند صوری با امام عصر(عج)  داریم اما از امام کسب هویت نمی کنیم این خیلی مهم است که ما مدام ندبه، عهد و آل یاسین می خوانیم و جلسات مهدوی شرکت می کنیم، اما وقتی به ما می گویند که چه هستیم، مدام می گوییم که من عمرم تکرار شده، به جایی و مقامی نرسیدم، این باید برای ما حل شود که بدانیم هدف از خلقت ما زمینه سازی ظهور امام و فرج او و آینده تاریخ را رقم زدن، است.

*این را برایمان شفاف تر توضیح دهید کسب هویت از امام به چه معناست و چطور می توان به این مفهوم را به بچه ها یاد داد؟

ببینید ما مدام شرایط شغلی و زندگی خود را با مدیر و مدیران بالاتر از خود مقایسه می کنیم، ناراضی هستیم و می گوییم به اهدافمان نرسیدیم اما نمی دانیم که هویت ما در واقع تاریخ سازی برای ظهور حضرت است نه جای مدیر بالاتر از خود را گرفتن و رضایت داشتن. کسب هویت مجازی دائم ما را دچار بحران می کند، در صورتی که اگر هویت ما به سمت حقیقی بودن برود، یعنی از امام‌مان کسب هویت کنیم همانطور که حضرت عیسی(ع) در گهواره خود را عبدالله دانست، در زندگی رضایت بیشتری داریم و شادتر هم هستیم.

بنابراین از بچگی در نظام تربیتی باید برای بچه تبیین کنیم که ما شیعه و محب هستیم و امام ، ولی و صاحب داریم و منتظر هستیم، این ادبیات باید خیلی خوب تبیین شود و مدام برای بچه ها تکرار شود، اینکه ما پناه و ملجآ داریم و آیات قرآن هم مدام همین را می گوید تا احساس کمبود و کاستی نکنیم.

نظام تربیتی ما در منزل باید به گونه ای اهل بیتی و امام زمنای باشد که بچه به این ادبیات و عمل ما یاد بگیرند و احساس کمبود  و کاستی نداشته باشد

الان خیلی پدر و مادرها هیئت و روضه می روند اما مدام هم می گویند که به جایی نرسیدند، بچه هم اینها را می بیند و این حس به او دست می دهد که پس امام حسین(ع) ما را به جایی نمی رساند. ما وقتی در خانه دائما احساس کمبود داشته باشیم فرزندمان هم می گوید که ولایت، تشیع و امامت ما را به جایی نمی رساند. یک مادر خانه باید دائم با نشاط ، شاداب و با انرژی مثبت باشد و مدام بگوید که خدا را شاکرم که من امام ، یابن الحسن را دارم و از او کسب هویت می کنم ، وقتی پدر هم اینطور باشد، فرزند هم کسب هویت از امامش می کند.

برحال تربیت عملی همین است که انسان ساز و رشددهنده می شود، اینکه مدام مادر به بچه می گوید:« عزیزم امام زمانی باش» خودش هم باید همینطور باشد.

 امیرالمومنین علی(ع) می فرمایند که امید عامل تغییر است، یعنی انرژی دادن برای تغییر کردن. اگر کسی امید داشته باشد، امیدش در عملش نمایان است . امید مخالف یاس و ناامیدی است که یاس هم مقدمه عزلت و کناره گیری است.

*مفهوم امید را چطور می توان در بحث انتظار به بچه ها یاد داد اینکه گاهی بچه ها می پرسند پس کی امام ظهور می کند، بی صبر هستند در این رابطه  و چطور این صبر و امید را می توان به آنها یاد داد؟​

ما سعی کنیم برای بچه ها شب ها یک داستان معنوی  بخوانیم، در همان بخش اول که صحبت کردم هم اشاره کردم که می توانیم هر شب برای بچه ها یک شعر مهدوی بخوانیم تا با یاد امام بچه بخوابد، اشعار را حفظ کند و همین روحیه باعث شود که بفهمد این او است که می تواند با محبت، کسب هویت و امید به حرکت و پویایی برسد. بگوییم که این تو هستی که می توانی هم محبت ، هم هویت و هم امید که هر یک عامل حرکت و پویایی است، را کسب کنی.

سعی کنیم برای بچه ها هر شب یک داستان معنوی یا یک شعر مهدوی بخوانیم به طوریکه بچه با یاد امام (عج)  بخوابد

اگر بچه جایی کوتاهی و اشتباهی داشت، او را تخریب نکنیم چرا که تخریب عامل عزلت ، کناره گیری و جدایی او می شود. یعنی راه تغییر، تخریب و مقایسه نیست، راه تغییر، روحیه دادن است. اگر فرزندمان اشتباهی کرد، اول خوبی های او را بگوییم و بعد هم به او بگوییم که مثلا این کار و این اشتباه به تو نمی آمد. این درباره دیگر اعضای خانواده هم وجود دارد.

مثلا به بچه بگوییم تو که خوبی، خوش اخلاقی و مهربانی، نمی دانم چرا فلان جا این جمله را گفتی؟ در همه جا انسان با همه آدم ها باید با انرژی مثبت برخورد کند، انسان امام زمانی(عج)  مدلش اینطور است و می بایست به جای تخریب ، اول نکات مثبت او را مطرح کرد و سپس ایرادش را بیان کرد.