المان‌های نوروزی 1400 همدان یک گام رو به جلو

عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان: جای المانها جدی و فاخر در همدان خالی است

سپهرغرب، گروه شهر - طاهره ترابی‌مهوش: عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه خوشبختانه عملکرد شهرداری در حوزه زیباسازی شهر و به‌ویژه بهره‌مندی از المان‌ها مناسبتی در ایام نوروز 1400 قابل‌توجه بود گفت: این مهم در مواد اولیه المان‌ها و هم در تنوع آن‌ها قابل‌مشاهده و در مقایسه با سال‌های قبل حائز اهمیت بود.

امروز منطبق با دانش شهرسازی، بهره‌مندی از نمادهای فرهنگی، دینی، تاریخی و هنری اهمیت در سطح شهر از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است به گونه‌ای اغلب از المان‌های شهر به‌عنوان یک نماد فرهنگی در فضاهای مختلف و مبلمان شهر استفاده می‌شود.

در واقع با دید واقع‌گرایانه برای ایجاد نظرگاه‌های دل‌چسب برای شهروندان و مسافرین، می‌توان از تلفیق صنعت، معماری و هنر در خلق المان‌ها و نمادهای شهری برجسته استفاده کرد و این مهم به‌ویژه در مناسبت‌های ملی و مذهبی این امر برای مدیران شهری، اهمیت خاصی برخوردار است زیرا المان‌های شهری نمادهای شهر محسوب می‌شوند که می‌توانند پیشینه، مشخصات، افتخارات و حتی توانمندی‌های شهر را به مسافرین یادآوری کند.

به دیگر سخن در دوران معاصر نمی‌توان نقش المان شهری را در زیبایی شهرها و معرفی ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی شهر نادیده گرفت بنابراین توجه به جنبه‌ها مختلف زیباشناختی و محتوای یقیناً می‌بایست حائز اهمیت باشد پس می‌توان با طراحی و استقرار یک المان مناسب، شرایط را برای معرفی ظرفیت‌های مختلف مردم منطقه مهیا کرد براین اساس در اغلب شهرها، شهرداری‌ها توجه خاص به نصب المان‌های پرمحتوا داشته و این موضوع به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل جذب گردشگر تبدیل شده است که یقیناً شهر و شهرداری همدان نیز از این قاعده مبرا نیست و نمونه بارز آن (به‌کارگیری المان‌ها شهری) را می‌توان هرساله در ایام عید نوروز مشاهده کرد بنابراین با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در خصوص کیفیت و کمیت بهره‌مندی از المان‌های تعریف در راستای بهبود فضا شهری همدان در این ایام (نوروز) با عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

حمیدرضا چتربحر با بیان اینکه خوشبختانه عملکرد شهرداری در حوزه زیباسازی شهر و به‌ویژه بهره‌مندی از المان‌ها مناسبتی در ایام نوروز 1400 قابل‌توجه بود گفت: این مهم در مواد اولیه المان‌ها و هم در تنوع آن‌ها قابل‌مشاهده و در مقایسه با سال‌های قبل حائز اهمیت بود.

     تعداد المان گاو زیاد بود

وی با اشاره به اینکه البته همواره در کنار عنوان کردن فعالیت خوب می‌بایست مجال برای بیان انتقاد سازنده فراهم باشد تصریح کرد: به طور مثال نوروز امسال شاهد استفاده بسیار زیاد از المان گاو به‌صورت تکراری و حتی بدون در نظر گرفتن کاراکترهای مختلف بودیم.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا با تأکید براینکه برای ارزیابی عمیق عملکرد شهرداری در خصوص به‌کارگیری المان‌های نوروزی از مردم و نیز دیگر اساتید خبره این فن نظرخواهی کرد تصریح کرد: خوشبختانه در بازدیدی که از سطح شهر داشتم ازنظر گرافیک شهری المان‌ها به کار گرفته شده به لحاظ بستری و زیبایی‌شناختی با مردم ارتباط گرفته و مورد استقبال بودند.

چتر‌بحر افزود: البته تا چند سال پیش برای طراحی المان‌های شهری معاون زیباسازی شهرداری از نظرات اساتید و خبرگان این فن بهره می‌برد اما متأسفانه طی چندسال اخیر این مهم به فراموشی سپرده شده که امیدوارم بار دیگر شاهد تحول در این نگرش باشیم اذعان کرد: در بحث المان‌های شهری ذکر چند نکته از اهمیت بالایی برخوردار است نخست اینکه هنر ساخت المان‌های شهری یک کار بین‌رشته‌ای است و این بدان معنا است که این هنر هم هنرمندان عرصه مجسمه‌سازی و هم متخصصین حوزه معماری و شهرسازی صاحب‌نظر هستند.

وی ادامه داد: نکته بعدی اینکه به لحاظ گرافیک شهری سیمای شهر نیازمند یکسری فاکتور‌ها است تا بتواند زیبایی محیط شهری را به ارمغان آورد.

این استاد گرافیک دانشکده هنر و معماری با تأکید براینکه صرف وجود یکسری المان یقیناً تضمین‌کننده زیبایی محیط شهر نخواهد بود بلکه در این زمینه توجه به بسترسازی، رنگ، فرم و غیره از اهمیت بالایی برخوردار است عنوان کرد: ازآنجایی‌که المان‌های نوروز جزو المان‌های مناسبتی هستند می‌توان گفت به لحاظ دیداری المان‌ها استقرار یافته در سطح شهر مناسب بودند.

چتربحر با اشاره به اینکه فارغ از المان‌های مناسبتی می‌بایست المان‌های پایداری در سطح شهر همدان طراحی و دیده شود گفت: این مهم نیازمند کار تخصصی است.

وی با اشاره به اینکه پایدار بودن المان دارای شاخص‌ها و الزامات خاصی است اظهار کرد: محوطه‌سازی، توجه به بحث افق و خط دید، نماد گونه بودن و مانایی ازجمله این الزامات است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در این زمینه پرداختن به شخصیت مشاهیر شهری با جایگاه ملی و بین‌المللی می‌تواند راهگشا باشد.

چتربحر با تأکید براینکه می‌بایست برجسته بودن این شخصیت در جنس، موقعیت و در نهایت در مانایی این اثر قابل‌مشاهده باشد گفت: به‌عنوان‌مثال مجسمه‌ بوعلی‌سینا در شهر همدان که علی‌رغم گذشت بیش از 50 سال از استقرار این المان همچنان به لحاظ ارزش‌های زیبایی‌شناختی همچنان حرف برای گفتن دارد و حتی به لحاظ مواد اولیه و فیزیک‌کار کار برجستگی خاصی دارد.

وی با بیان اینکه درحال حاضر مجسمه بوعلی سینا بدل به هویت این شهر شده است اذعان کرد: بنابراین در موارد مشابه نیز می‌بایست این مهم (شایستگی کار) از سوی سازندگان المان‌ها موردتوجه قرار گیرد.

این استاد گرافیک در پاسخ به این انتقاد که برخی‌ها به نبود المان از شخصیت‌های برجسته همدانی و درعین‌حال زشت بودن سیمای اغلب شخصیت‌های محلی که به مجسمه ساخته شد به چشم می‌خورد انتقاد داشتند گفت: شاید بخشی از این نقد پذیرفتنی باشد و اما نکته اینجاست که این شخصیت‌های فانتزی و کارتونی است بنابراین بخشی از نیاز ذهنی کودکان و نوجوانان را به لحاظ بصری تأمین و حتی با بازنمایی همراه طنز از سبک زندگی دوره قاجار را با همراهی تصور شخصی افراد تقویت می‌شد.

چتر‌بحر با اشاره به اینکه شخصیت‌پردازی طنزگونه در این مجسمه‌ها و مقایسه آن با زندگی روزمره در واقع برای شهروندان امروز شهر بر جذابیت این المان‌ها افزوده بود خاطرنشان کرد: البته این جذابیت بیشتر منوط به آن است که همه جوانب در المان‌سازی در شهر موردتوجه قرار گیرد به‌عنوان‌مثال نیاز است که در کنار این شخصیت‌های فانتزی نسبت به ساخت المان‌ها جدای از شخصیت‌های برجسته نیز پرداخته شود البته رعایت این مهم برای المان‌های نوروزی از دشواری خاصی برخوردار است زیرا این المان بیشتر باید نمادی از بهار و شادی مردم باشند.

وی تأکید کرد: با این وجود وقتی المان‌های شهری به سطح قابل قبولی از فرهنگ بصری می‌رسد این طنز دیداری معنادار می‌شود.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا با بیان اینکه متأسفانه بنده براین اعتقاد هستم که علی‌رغم همه تلاش‌های شایان توجه انجام شده طی سال‌های اخیر اما همچنان در بحث المان‌سازی نیازمند مطالعه و توجه و هزینه بیشتر هستیم زیرا همچنان جای خالی المان‌های جدی و فاخر در سطح شهر همدان خالی است بیان کرد: باید در ساخت المان شهری همدان پا را از سطح لوکال (محلی) فراتر گذاشت.

چتر‌بحر افزود: این بدان معنا است که در ساخت المان‌ها علاوه بر توجه به هنرمندان همدانی از اساتید فن در سطح ملی نیز باید بهره برد.

وی با بیان اینکه اگر همدان بخواهد در عرصه فرهنگ شهری و درعین‌حال زیبایی منظر شهری به یک سطح قابل قبولی دست یابد در گام نخست باید از تجربه دیگر شهرها در این زمینه بهره ببرد اذعان کرد: در گام بعدی بهره‌مندی از تخصص نخبگان راهکار اصلی است.

     پرتره شهدا در میدان امامزاده عبدالله‌(ع) کار فاخری است

این استاد گرافیک دانشکده هنر و معماری با اشاره به اینکه همواره باید در کنار انتقاد‌ها نسبت به انعکاس کارهای فاخر نیز اقدام کرد اذعان کرد: برای مثال طی سال‌های اخیر پروژه پرتره شهدا در میدان امام‌زاده عبدالله (ع) و خیابان خواجه رشید یک اثر فاخر و ارزشمندی است.

چتربحر افزود: البته همان‌طور که عنوان شد انتقاد سازنده نیز می‌تواند در این فضا راهگشا باشد به‌عنوان‌مثال اخیراً در میدان گنج‌نامه مجسمه از یک کوهنورد همدانی ساخته و مستقر شده است که متأسفانه به لحاظ تناسب و متریال قابل قبول نیست.