وسواس را چگونه درمان کنیم؟

سپهرغرب، گروه سلامت: یک روانشناس گفت: روانشناسان وسواس را نوعی غریزه ناخودآگاه و واخورده معرفی می‌کنند و آن را حالتی می‌دانند که در آن فکر، میل یا عقیده خاصی که بیشتر اوقات اشتباه است آدمی را اسیر خودش می‌کند به طریقی که اختیار و اراده انسان را از وی سلب می‌کند.

اعظم موحدی در توضیح افکار وسواسی گفت: این افکار و تصاویر تکانه‌هایی است که غیرارادی است و فرد راه فراری برای متوقف کردن آن ندارد از طرفی فرد به‌طور ناخودآگاه بعضی از اعمال را به‌صورت مداوم انجام می‌دهد که به وسواس عملی معروف است. این افراد نمی‌توانند اعمال و افکارشان را متوقف کنند.

وی کمال‌گرایی را به دو نوع مثبت و منفی تقسیم کرد و گفت: در کمال‌گرایی مثبت، فرد به هیچ‌کس آسیب نمی‌رساند و سعی در بهتر کردن رفتار و عمل خود دارد ولی در کمال‌گرایی منفی فرد با رفتار خود دیگران را آزار می‌دهد به‌عنوان‌مثال اگر شخصی نمره پایینی در آزمونی گرفته است با ناراحتی‌های خود دیگران را آزار می‌دهد.

این روانشناس راهکارهایی را برای افرادی که افکار و رفتارهای وسواسی دارند و حتی اعمال جدیدی را نشان می‌دهند پیشنهاد داد. در روش اول روانشناسان به افراد وسواسی کمک می‌کنند و در روش دوم متخصصان شناختی - رفتاری به شخص کمک می‌کنند.

موحدی وسواس را به دو نوع عملی و فکری تقسیم‌بندی کرد و گفت: وسواس به انواع زنجیره‌ای هم می‌تواند تبدیل شود و در مقوله نظم‌دهنده‌ها می‌گنجد. مثلاً در رفتارهای اجباری شخصی می‌تواند مدام وسایل را بشوید، یا ممکن است همه‌چیز را چک کند یا اینکه فرد شکاک است و یا اینکه مدام دنبال این است که کارهای خود را به بهترین نحو انجام دهد، یا اینکه فرد مدام احساس گناه می‌کند، فرد وسواسی می‌تواند شمارشگر یا تقارنی باشد، به‌عنوان‌مثال صندلی‌ها و یا موزاییک‌های کف یک مطب را می‌شمارد و به قرینه و تقارن توجه زیادی می‌کند. دسته‌ای از وسواسی‌ها هم عنوان محتکران را دارند و در این حالت فرد می‌ترسد چیزی را که در دستش دارد را دور بریزد.

وی ریشه وسواس را اکتسابی و ارثی دانست و گفت: به‌عنوان‌مثال مادری می‌تواند رفتار وسواس‌گونه خود را به فرزندش انتقال دهد. فردی هم می‌تواند با قرار گرفتن در محیط دچار وسواس عملی شود به‌عنوان‌مثال در دوره کرونا می‌تواند این رفتار تشدید شود.

وی در گفتگو با فارس گام‌هایی را برای خوددرمانی وسواس در منزل معرفی و خاطرنشان کرد: شناسایی محرک‌ها گام نخست است، به‌عنوان‌مثال اختلاف با همسران می‌تواند منجر به رفتار و افکار وسواس‌گونه شود. گام دوم مقاومت در انجام اعمال وسواس‌گونه است در این روش افرادی که در منزل هستند باید به‌عنوان یار کمکی راهکاری را انجام دهند تا فرد به‌صورت غیرمستقیم از رفتار و اعمال وسواس‌گونه خود دوری کند. این افراد باید از سرزنش شخص وسواسی بپرهیزند و سعی در پرت کردن حواس شخص وسواسی داشته باشند.

این روانشناس گام بعدی را مدیریت استرس فرد دانست و گفت: امتیازدهی به استرس و زمان آن موجب دریافت رفتارهای وسواس‌گونه در زمان‌های خاص می‌شود و می‌توان این رفتارها را به نحو بهتری در این زمان‌ها کنترل کرد. این افراد باید سبک زندگی خود را تغییر دهند. برخی افراد در محیط‌هایی با اشخاصی برخورد دارند که وسواسی هستند و باید از آن‌ها دوری کنند.

موحدی اظهار کرد: افرادی که وسواس شدید دارند و آسایش را از خود و دیگران سلب می‌کنند باید به روانپزشک مراجعه کنند تا به‌وسیله دارو درمان شوند اما اگر رفتارهای وسواس‌گونه خفیف باشد با مراجعه به روانشناس و ریشه‌یابی رفتارهای شخص می‌توان به وی کمک کرد.