نگاهی به مستند لشکر زینبی

این مستند که به همت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای و به کارگردانی محسن اردستانی تهیه و تولید شده، گوشه‌ای از دیدارهای متعدد رهبر انقلاب با خانواده‌ شهدای مدافع حرم در پنج سال گذشته را به تصویر کشیده است. اولین قسمت از مجموعه «این ستاره‌ها» است که قصد دارد به‌مرور، گوشه‌ای از جلسات و ارتباط همیشگی رهبر معظم انقلاب با خانواده معزز شهدا را به نمایش درآورد. دیداری از یک زاویه خاص. خاص بودن به معنای متفاوت بودن و بی‌تکلفی.

آنچه می‌خوانید نگاهی گذرا و اجمالی به این مستند و آثار پخش آن در فضای عمومی جامعه است:

*اول

آنچه به‌صورت کلی در مستند «لشکر زینبی» به چشم می‌خورد این است که در این دیدار جمعی از خانواده شهدا در یک فضای بسیار صمیمی از نزدیک با رهبر معظم انقلاب دیدار و صحبت کرده و به معنای واقعی کلمه هرچه می‌خواهد دل‌تنگشان را با رهبری در میان می‌گذارند؛ از پدر شهیدی که خود جانباز است و حسرت ملحق شدن به فرزندش را دارد و آغوشی که رهبری برای پدر شهید می‌گشاید که «بیایید من یک‌بار دیگر شما را بغل کنم» تا همسر شهیدی که با حوصله از تفأل زدن‌هایش به قرآن می‌گوید، داستان سه تفأل را نقل می‌کند و حضرت آقا پس از اتمام سخنانش می‌گوید: این‌ها همه نشانه است، این سه آیه و مناسبتش را یادداشت کنید و به من هم بدهید!

از مادر شهید صدرزاده که از نذر مصطفی برای حضرت عباس (ع) و سَر و سِر این شهید با قمر بنی‌هاشم می‌گوید و بعد که همسر شهید برمی‌خیزد تا صحبت کند آقا می‌گوید؛ بله یادم است که شهید شما گفته بود رفتنش را به این مسیر مدیون شماست و با این حرف از او دلجویی پدرانه می‌کند.

همه حرف‌هایشان را می‌زنند و وقتی به رهبری ابراز محبت می‌کنند ایشان هم خود را با این جمع می‌بیند و می‌گوید؛ همه این عزیزان فدای اسلام شده‌اند و همه آن‌هایی که می‌گویند ما هم جانمان فدای شماست و فرزند ما در راه شما رفته آقا خیلی بی‌تکلف می‌گوید نه من چرا؟ همه در راه اسلام و اعتلای جمهوری اسلامی رفته‌اند.

*دوم

همه حرف‌ها و رفتارهایی که در این مستند از خانواده شهدا نقل می‌شود، شاید برای ما و شما ساده و تکراری باشد اما برای رهبر انقلاب حائز اهمیت است؛ به‌طوری‌که پس از شنیدن هر نکته‌ای از شهدا تأکید می‌کند: «ببینید آنچه از صدر اسلام گفته‌اند و ما ندیده‌ایم شهدای ما آن‌ها را عملی کردند» و حتی به وجد می‌آید از جوانان و نوجوانانی که ره صدساله را یک‌شبه طی کردند و بارها و بارها لب به تحسین می‌گشاید.

*سوم

حالا سؤال این است این فضای گرم، صمیمی و همراه با انبساط خاطر چه اثراتی می‌تواند داشته باشد؟

در فضای عمومی با پخش این مستند، آن قالب کلاسیک و رسمی و اداری که رهبری در ذهن مردم دارد مقداری شکسته می‌شود و این خیلی خوب است. چون از این حالتی که ما همیشه تنها از یک زاویه دوربین و یک فضا رهبری را می‌بینیم کمتر می‌شود. از طرفی جذابیت‌های ابتدایی لازم برای مستند را هم دارد و ازنظر محتوایی هم آن وضعیتی که رسانه، یک حالت خشک از یک جایگاه و یک شخصیت ساخته است، از بین می‌رود و تصویری متفاوت به مردم ارائه می‌دهد. در این تصویر بعد صمیمی‌تر رهبر را می‌بینیم که خیلی هم اتفاقاً طبیعی است اما انگار ما سال‌ها ناخواسته این چهره را در رسانه نداشته‌ایم.

کما اینکه من فکر می‌کنم در این جلسات هم آقا به‌دنبال این است که فضای رسمی را بشکند تا این خانواده‌ها راحت حرف بزنند، بهترین ابزار هم برای ساختن فضای مناسب شوخی‌های ساده و کوتاهی است که لابه‌لای صحبت‌ها به میان می‌آید. نکته دیگر اینکه ایشان علاقه‌مند است و با دقت گوش می‌دهد، دل و روحش درگیر است و این احساس، واقعی است تا جایی که وقتی خیلی‌ها درد دل می‌کنند و مادر شهیدی می‌گوید؛ بچه‌های ما با آگاهی رفته‌اند اما برخی‌ها حرف‌های نامربوط می‌زنند، رهبری می‌گویند به این حرف‌ها توجه نکنید، مهم راهی است که آن‌ها انتخاب کرده‌اند و در ادای این جملات آن‌قدر بی‌تکلف است که انگار آبی بر آتش دل مادر شهید ریخته باشد.

*چهارم

شاید بگویید این جلسات و گفتگوها معمولی است و چون تاکنون این تیپ مستندها نبوده برای ما عجیب است! اما من به شما می‌گویم اینکه مردم در کمال آرامش و راحتی رودرروی بالاترین مقام مملکتی حرف بزنند فارغ از این‌که رهبر هر پاسخی به این صحبت‌ها داشته باشد، کدام‌یک از شخصیت‌های برجسته در طول تاریخ این‌گونه با لبخند پدرانه از مردم خود استقبال کرده‌اند؟ کدام حکمران در طول تاریخ این‌قدر در برخورد با مردم و حتی منتقدان خود رئوف و با سعه‌صدر بالا عمل کرده است؟

رهبر پدر مردم است و این را خوب می‌داند. سفره‌ای پهن می‌کند تا همه فرزندان دور آن جمع شوند.

*پنجم

این دیدارها اتفاق ارزشمندی بوده و موضوع جدیدی هم نیست. واقعیت این است که اتفاق جدید، پخش چنین تصاویری از قاب رسانه است که تقریباً مسبوق به سابقه نبوده این اهمیت ویژه دارد که پس از سال‌ها تصویر غیر رتوش شده از رهبری نظام در دیدارهای غیررسمی ایشان برای عموم پخش می‌شود. حال چه غیر رسمی باشد و چه لشکر زینبی.

ما امروز مستندسازان خلاق و کاربلد زیادی داریم که اهلیت کافی برای ساخت چنین آثاری دارند. فکر می‌کنم حتماً لازم است راه برای ایشان باز شده و محافظه‌کاری‌های رایج در راه استفاده از تصاویر آرشیوهای مربوطه کنار گذاشته شود و از این ظرفیت در جهت طراوت ‌بخشیدن به فضای جامعه به‌ویژه عرصه فرهنگ استفاده شود. باید کاری کرد تا فاصله رسمی و غیررسمی کم شده و از بین برود. این حق مردم است که رهبرشان را همان‌گونه که است بشناسند و بدانند زیست او، سلوک او و خلق‌وخوی او نزدیک‌ترین خلقیات به مردم جامعه است.