فلسفه وجــودی شهرهای یادگیرنده

سپهرغرب، گروه شهر: چند سالی است که موضوعی تحت عنوان "شهرهای یادگیرنده "مطرح شده که هدف آن بسیج منابع برای یادگیری همه شهروندان در راستای رشد فردی، توسعه اقتصادی و انسجام اجتماعی افراد است.

با توجه به رشد ارتباطات و افزایش رقابت جهانی، دولت‌ها با چالش‌های مربوط به فناوری‌های جدید، اقتصاد دانش، تنوع فرهنگی و پایداری زیست محیطی روبه‌رو شده‌اند. در این راستا پیدایش شهرهای یادگیرنده به عنوان مکانی مناسب برای آموزش شهروندان خلاق، انکارناپذیر است چرا که با توجه به رشد رقابت جهانی شهرها می‌توانند با شهروندان دانشی خود با یکدیگر به رقابت بپردازند.

شهرهای یادگیرنده با تکیه بر نیروی پایدار خلاقیت، زمینه مشارکت دانایی محور شهروندان و تولید مداوم دانش را فراهم می‌کند، که بر اساس این رابطه متقابل و با ترکیب دانش مستمر شهر یادگیرنده و خلاقیت شهر خلاق، دستیابی به شهر پایدار میسّر خواهد شد. شهرهای یادگیرنده در تمام مراحل توسعه می‌توانند به طور چشمگیری از اشتراک ایده‌ها با سایر شهرهای عضو شبکه، در زمینه یک مشکل جدید که شاید قبلاً در شهر دیگری اتفاق افتاده باشد بهره ببرند. تجارب شهرهای ایران در زمینه شهرهای یادگیرنده در وبیناری به همین نام، بررسی و بازگو شد.

 تفکر یادگیری مهم‌تر از ابزارهای یادگیری است‌

امیر روشن بخش، معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو در این ارتباط گفت: قبل از اینکه قرار باشد اقدامی انجام دهیم باید بدانیم فلسفه وجودی شهرهای یادگیرنده چیست و چرا یونسکو به این فکر افتاد که شهرها را وارد این کار کند؛ گاهی اوقات شهرهایی برای ما گزارش می‌دهند، اما این اتفاق تنها برای آنها یک برند شده است و اقدامات لازم را انجام نمی‌دهند.

وی ادامه داد: با توجه به پیچیدگی‌های زندگی مردم یونسکو به این فکر افتاد که این پیچیدگی‌ها را مدیریت کند که در این راستا مردم نیز نیاز به کسب مهارت‌های لازم برای مقابله با مشکلات داشتند؛ اما برای کسب این مهارت‌ها باید آموزش‌های لازم به شهروندان ارائه می‌شد، بر این اساس راه حل‌های متفاوتی امتحان و باعث شد راهی انتخاب کنیم تا در یک چارچوب مشخص به شهروندان هر شهر آموزش‌های لازم داده شود.

معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو خاطرنشان کرد: یادگیری به افراد کمک می‌کند که ارزش‌هایی را در خود پیدا کنند. با توجه به پتانسیل شهرها سعی کردیم مردم را با موارد شهری درگیر کنیم تا با چالش‌های پیش رو مقابله کنند.

وی تاکید کرد: شهرهای یادگیرنده به دنبال اقتصاد پایدار، توسعه اجتماعی و ارتقا کیفیت زیست محیطی هستند که در همین راستا می‌توانند آموزش‌هایی را ارائه کنند؛ این آموزش‌ها باید دائمی باشد و تنها مخصوص دوره محدودی نباشد، زیرا آموزش دائمی عملکرد و نتیجه بهتری را خواهد داشت.

روشن خاطرنشان کرد: در مسیر زندگی کنونی تفکر یادگیری مهم‌تر از ابزارهای یادگیری است، بنابراین باید زیرساخت‌ها را فراهم و تفکرات افراد را آماده کنیم تا به تعالی برسیم، باید سواد را به گونه‌ای تنظیم کنیم که تمامی افراد سواد زندگی در شهر را پیدا کنند.

وی ادامه داد: در کشورمان 10 شهر یادگیرنده داریم که هدف ما از این کار توسعه خوب زندگی کردن و ارتقا سطح کیفیت زندگی است پس برای رسیدن به این مرحله باید دسترسی افراد را باز بگذاریم تا بتوانند با یکدیگر رقابت سالمی را داشته باشند. همه ما در شهرها پروژه‌های خوبی داریم، اما در زمینه اطلاع رسانی آن دچار مشکل هستیم و باید این موضوع را هرچه سریع‌تر حل کنیم.

معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو گفت: باید برنامه‌ریزی راهبردی داشته باشیم تا این شهرهای یادگیرنده روز به روز پیشرفت کنند، شهرهایی هستند که با توجه به ورودشان به شهرهای یادگیرنده اقدامات لازم را انجام نمی‌دهند و از نظر من باید این شهرها کنار بکشند و جای خود را به شهرهایی که از این پتانسیل بهره مند است، بدهند.

 هدف اصلی یادگیری اصلاح رفتار شهروندان است

گشتاسب مظفری، دبیر کل مجمع شهرداران آسیایی در این رابطه اظهار کرد: این موضوع در مدیریت شهری کلیدی است و آموزش و توانمندسازی شهرداری‌ها اتفاقات خوبی را رقم می‌زند و باعث می‌شود تا شهروندان آن شهر نیز آگاهی بیشتری پیدا کنند؛ تلاش داشته‌ایم از طریق دانش و تبادل آموخته‌ها به یک جمع بندی کامل برسیم تا شهرداری‌های شهرهای مختلف از آن استفاده کنند.

وی افزود: شهر بهتر، بستر زندگی بهتر و ایده آل شهروندان را فراهم می‌کند، بنابراین باید داده‌ها، اطلاعات و تجربه‌های خود را در اختیار بگذاریم تا رفتارهای ما بهبود یابد و اگر تمام آموخته‌ها عملیاتی شود، اتفاقات خوبی را شاهد خواهیم بود، هدف اصلی یادگیری اصلاح رفتار شهروندان است.

دبیر کل مجمع شهرداران آسیایی تصریح کرد: ایجاد سازمان‌های یادگیرنده هدف یونسکو است، این اتفاقات را در سطح بین‌المللی شاهد و متوجه نتیجه خوب آن هستیم و امیدوارم ما نیز بتوانیم این اقدام را در شهرهای مختلف انجام دهیم؛ هدف یادگیری‌ها این است که نسل آینده خوبی تربیت کنیم بنابراین باید این آموزش‌ها را از مقطع ابتدایی تا زمان دانشگاه داشته باشیم.

وی ادامه داد: باید به یاد داشته باشیم که چگونه رقابت مفیدی داشته باشیم تا بتوانیم از آن درس بگیریم و سرلوحه کارمان قرار بدهیم، مجموعه‌ای باید فراهم کنیم تا شهرداری‌ها بتوانند آموزش‌های خوبی را ارائه دهند تا شهروندان از محیط زیست و شهر خود به خوبی مراقبت کنند، در این کار می‌توانیم یاد بگیریم چگونه با چالش‌ها مقابله و آنها را مدیریت کنیم.

مظفری با اشاره به آینده‌نگری شهرها، اضافه کرد: با این یادگیری‌ها می‌توانیم آینده خوبی را برای شهرمان رقم بزنیم که تمامی این اقدامات برای ایجاد تبادل افکار بین مدیران شهری است.

 شهروندان باید در جریان امور شهر قرار بگیرند

محمد حسین بوچانی، رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در همین راستا اظهار کرد: اگر شهروندان در جریان امور شهر قرار بگیرند به طور حتم اتفاقات خوبی در شهر رقم خواهد خورد؛ در واقع شهروندان باید بدانند که چگونه پسماند را تفکیک و چطور از فضای سبز و بوستان‌های شهر حفاظت کنند. همچنین آن‌ها باید راهکارهای استفاده از حمل و نقل عمومی را آموزش ببینند.

وی افزود: در این راستا باید شهرهایی برای ارتقا آموزش‌های شهروندی اختصاص داد تا به بهترین شکل این آموزش‌ها انجام شود، بر این اساس در مرکز مطالعات بررسی تعاملات شهرداری‌ها و مدارس انجام شده است.

رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با تاکید بر اینکه مهمترین سرمایه‌های هر شهر، شهروندان هستند بنابراین همه باید کمک کنیم تا شهر خوبی را بسازیم، اضافه کرد: یکی از موضوعاتی که شهرداری‌ها باید به آن توجه کنند موضوع حفظ فضای سبز و رعایت حقوق حیوانات است و همچنین بحث‌های خدمات شهری در مدارس باید آموزش داده شود تا بسیاری از مشکلات رفع شود.

وی با بیان اینکه بخش عمده این آموزش‌ها را باید در مدارس آغاز کرد، ادامه داد: شهرداری‌ها باید تلاش کنند با برنامه‌های جذاب اقدامات خوبی را در مدارس رقم بزنند، به طور مثال اگر در مدارس درختکاری صورت گیرد، شاید به اندازه یک پارک بتوانیم فضای سبز در مدارس مختلف ایجاد کنیم.

بوچانی تصریح کرد: حجم عظیم پسماند، ضمن اینکه سیستم مدیریت شهری را با چالش‌هایی روبرو ساخته، محیط‌زیست انسانی را نیز با مخاطرات جدّی مواجه کرده است. از این رو باید دانش‌آموزان را با آموزش‌های مختلف با تفکیک پسماند آشنا کرد؛ این اقدامات در کشورهای مختلف جهان انجام می‌شود که همین کارها باعث شده اکنون آنها جز پیشرفته‌ترین کشورها باشند.

رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران خاطرنشان کرد: اگر به دنبال شهری پیشرفته هستیم باید اقداماتی انجام شود تا ارتباط‌گیری شهرداری با مردم بیشتر شود و باید مدارس را مرکز شهرهای یادگیرنده قرار دهیم؛ در برخی از شهرها شاهد هستیم که مردم از مدیریت شهر خود راضی نیستند و شهر تنها محلی برای عبور آنها است.

وی تاکید کرد: بیش از 200 دانش شهری را در حوزه‌های مختلف به صورت رایگان منتشر کرده‌ایم که شهروندان می‌توانند با مراجعه به سایت مرکز مطالعات از این مطالب استفاده کنند.