تولد منطقه ویژه اقتصادی خرم‌آباد از خاکستر کارخانه پارسیلون

سپهرغرب، گروه خبر: «پارسیلون» خرم‌آباد یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولیدکننده نایلون کشور، اواخر دهه 80 پس از واگذاری ناموفق به بخش خصوصی در فهرست کارخانه‌های راکد قرار گرفت و دست صدها کارگر آن از اشتغال کوتاه شد؛ اما اکنون با تبدیل پارسیلون به منطقه ویژه، فرصت بزرگی برای رونق اقتصاد لرستان مهیا شده است.

پارسیلون خرم‌آباد سال 63 با ظرفیت تولید سالانه 14 هزار تُن انواع نخ نایلون خام و استرچ و یک‌هزار تُن گرانول پلی‌آمید 6 در کیلومتر هشت جاده خرم‌آباد افتتاح شد و تا قبل از واگذاری به بخش خصوصی، دو هزار کارگر به‌صورت مستقیم داشت و حدود 15 هزار نفر به‌صورت غیر مستقیم برای این کارخانه کار می‌کردند.

محصولات پارسیلون در صنایع تکسچر ایزینگ، بافندگی کتن و راشل، گردباف، تولید نخ تور ماهیگیری، جوراب‌بافی، شلنگ و لاستیک مصلح و انواع قطعات پلاستیکی مهندسی مورد استفاده قرار می‌گرفت و این واحد یکی از قطب‌های مهم اشتغال و درآمدزایی در استان و حتی کشور محسوب می‌شد.

کارخانه در سال 82 به بخش خصوصی واگذار شد و رفته‌رفته به‌دلیل ضعف مدیریت و ناکارآمدی بخش خصوصی، به ورطه رکود و بحران کشیده شد و همین‌ها مقدمه‌ای شد تا یکی از پیشکسوت‌های صنعت لرستان دچار آنچنان رکودی شود که حتی برخی سودجویان ماشین‌آلات آن را به‌صورت کیلویی به‌عنوان ضایعات فروختند.

پارسیلونی که تا قبل از واگذاری یکی از بزرگ‌ترین واحدهای تولیدی و صنعتی کشور بود و حجم بسیاری از بار اقتصاد استان را به دوش می‌کشید، کمتر از چهار سال پس از واگذاری به بخش خصوصی دچار اُفت محسوس تولید و درآمد شد و درنهایت مقابل این تغییرات دوام نیاورد.

اواخر دهه 80 بود که زمین‌گیر شدن پارسیلون علنی شد و تجمعات کارگری پارسیلون شدت گرفت، حقوق‌ها پرداخت و بیمه کارکنان واریز نمی‌شد و هرروز خبر تعدیل عده‌ای از کارگران، موجب وحشت اندک کارگرانی می‌شد که به هر شکل ممکن تا آن زمان خود را در این کارخانه نیمه‌جان بند کرده بودند.

کج‌دار و مریز فعالیت پارسیلون خرم‌آباد همچنان ادامه داشت و شاید به‌صورت اسمی فعال بود، اما درنهایت سال 94 تیر خلاص به موتور محرکه پارسیلون زده شد و اعلام تعطیلی و ورشکستگی این واحد تولیدی، اتفاقی بود که پیشکسوت صنعت لرستان را به صدر اخبار آورد.

معوقات حقوق و پرداختی کارگران پارسیلون در سال 95، حتی به هشت سال هم رسید! تا جایی که تجمع کارگران این کارخانه مقابل نهادهای دولتی ازجمله استانداری لرستان بارها تکرار شد.

سال 95 اعلام شد شرکت پارسیلون بیش از یک‌هزار و 200 میلیارد ریال به دستگاه‌های مختلف ازجمله تأمین اجتماعی، امور مالیاتی، بانک‌ها و کارگران بدهکار است و تغییر خط تولید آن به نخ پلی‌استر هم نتوانست ادعای مدیریت کارخانه را مبنی بر تولد دوباره کارخانه، به واقعیت تبدیل کند.

درواقع همه اذعان داشتند پارسیلون بین سال‌های 89 تا 90 ورشکسته و زیان‌ده شده است، اما انگار قبول این وقعیت آن‌قدر تلخ بود که تلاش‌های بی‌نتیجه برای سر پا ماندن آن تا سال 94 نتیجه‌ای نداد و منجر به اعلام تعطیلی کارخانه شد و محصول نخ تولیدی آن نیز جای خود را به کلاف سردرگم رکود و بدهی داد.

پس از تسویه حقوق، مطالبات و بازنشستگی کارگران اخراجی و بازنشسته پارسیلون از طرف دولت و دستگاه‌هایی همچون تأمین اجتماعی و اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تلاش‌ها برای تعیین تکلیف آن ادامه داشت؛ دولتی‌ها و مجلسی‌ها بارها جلسه برگزار کردند و هریک با توجه به اختیاراتی که داشتند، برای رونق دوباره پارسیلون تلاش کردند.

با توجه به فرسودگی خطوط تولید و نیاز بازار که اکنون واحدهای تولید نخ نایلون و محصولات مشابه پارسیلون زیاد شده بود، کم‌کم همه از احیای این کارخانه ناامید شدند و به سمت تبدیل آن به منطقه ویژه اقتصادی حرکت کردند.

درنهایت پیشنهاد راه‌اندازی پارسیلون به‌عنوان منطقه ویژه اقتصادی در زمان فعالیت مجلس دهم از سوی دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در مجلس مطرح شد؛ اما از سوی شورای نگهبان رد شد که دوباره با اصرار مجلس شورای اسلامی، به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده شد.

مصوبه مجلس دهم درخصوص ١٣ منطقه ویژه اقتصادی و هشت منطقه آزاد تجاری کارخانه پارسیلون هم یکی از این موارد است که توسط شورای نگهبان رد و در 31 اردیبهشت‌ماه 99 جهت تصمیم نهایی به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد.

به گفته اسد عبداللهی، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار لرستان، تیم مدیریتی استان بارها با حضور در مجمع تشخیص مصلحت نظام، طرح ایجاد منطقه ویژه اقتصادی خرم‌آباد را در محل کارخانه پارسیلون پیگیری کرد.

وی دی‌ماه 99 اعلام کرد کلیات منطقه ویژه اقتصادی خرم‌آباد در مجلس شورای اسلامی تأیید شده، مطالعات جامع آن نیز به پایان رسیده است و در محل کارخانه پارسیلون سابق راه‌اندازی خواهد شد.

به گفته این مقام مسئول مکان مذکور ظرفیت‌هایی همچون حدود پنج هکتار سوله، نیروگاه، چهار حلقه چاه، ١٠ مگاوات برق، امکانات آتش‌نشانی، گاز، آب، بیش از ٢2٠ هکتار زمین، انبارهای مختلف، نزدیکی به فرودگاه و راه‌آهن، نزدیکی به گمرک، واقع شدن در مرکز استان، قرار داشتن در مسیر آزادراه، دارای سازمان متولی و نزدیکی به مرز دارد که زمینه بسیار خوبی را برای توسعه و تبدیل به منطقه ویژه اقتصادی دارا است.

عبداللهی گفته بود که با پیگیری‌های انجام‌شده، بهمن‌ماه 99 گروهی سه‌نفره متشکل از نمایندگان مجمع و شورای عالی مناطق آزاد، پس از جلسه‌ای در تهران از پارسیلون بازدید داشتند تا نتیجه بررسی میدانی را در اختیار اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار دهند و تصمیم نهایی را درخصوص تأیید یا رد این مناطق بگیرند که البته منظور از تأیید نهایی انتخاب پارسیلون به‌عنوان منطقه ویژه اقتصادی، احیای پارسیلون نیست، بلکه معنای آن سرمایه‌گذاری‌های جدید است.

   چرا ایجاد منطقه ویژه اقتصادی بر احیای پارسیلون اولویت داشت

احیای پارسیلون که هزاران کارگر بازنشسته و سابقه‌ای درخشان در صنعت پلی‌استر کشور را با خود به همراه دارد، از خواسته‌های مهم مردم لرستان به‌ویژه خرم‌آباد بود؛ اما چرا مسئولان قوای مختلف، ایجاد منطقه اقتصادی را بر این امر ترجیح و تغییر کاربری آن را در اولویت قرار دادند؟

به گفته استاندار لرستان ایجاد منطقه ویژه اقتصادی خرم‌آباد یک امتیاز مهم به‌منظور جلب و جذب سرمایه‌گذار در استان است، چراکه این طرح در محل شرکت پارسیلون و در زمینی آماده با وسعت لازم و زیرساخت‌های مورد نیاز در نقطه مناسبی از شهر خرم‌آباد پیش‌بینی شده و با توجه به موقعیت جغرافیایی، در دسترس بودن حمل‌ونقل ترکیبی، نزدیک بودن به فرودگاه و مسیر آزادراه خرم‌آباد- اراک و همچنین دسترسی به راه ریلی در آینده قابلیت تبدیل به بندر خشک و منطقه ویژه اقتصادی را دارد.

به گفته سیدموسی خادمی، احیای دوباره کارخانه پارسیلون به‌دلیل حذف یا ازکارافتادگی خطوط تولید و البته تولید محصولات سابق این کارخانه در سایر استان‌ها، به‌صرفه نیست و شاید با راه‌اندازی دوباره آن، سال‌ها بعد داستان رکود و تعطیلی‌های دهه 80 و 90 تکرار شود.

استاندار لرستان گفت: البته باید یادآور شد قوانین تجارت در مناطق ویژه اقتصادی با سایر نقاط کشور متفاوت است و هدف از ایجاد این مناطق افزایش تراز تجاری، اشتغال، افزایش سرمایه‌گذاری، ایجاد شغل و مدیریت مؤثر است؛ صدور مجوز ساخت و پایان کار در این مناطق رایگان و ورود ماشین‌آلات خط تولید و ابزار اثاثیه اداری بدون عوارض گمرکی است.

خادمی تصریح کرد: مناطق ویژه اقتصادی دارای سیاست‌های مالی تعریف‌شده هستند و به بیان ساده سرمایه‌گذاری، پرداخت مالیات و مقررات گمرکی آن‌ها نسبت به فعالیت‌های خارج از این مناطق تا اندازه‌ای راحت‌تر و به‌صرفه‌تر است.

به گفته استاندار لرستان مزایایی که یک شرکت با قرار گرفتن در یک منطقه ویژه اقتصادی به‌دست می‌آورد، به این معنا است که می‌تواند کالاها را با هدف رقابت در سطح جهانی با قیمت پایین‌تر تولید و تجارت کند.

خادمی همچنین واگذاری زمین و هزینه‌های انتفاع از تأسیسات به‌صورت نقد و اقساط، عدم نیاز متقاضیان ایجاد واحدهای تولیدی و صنعتی به کسب مجوز از ادارات و سازمان‌های متعدد همچون محیط‌زیست و منابع طبیعی را از دیگر مشوق‌های سرمایه‌گذاری در مناطق ویژه اقتصادی می‌داند.

   صدور مجوز منطقه ویژه اقتصادی و رستگاری پس از سال‌ها رکود

شامگاه 15 اردیبهشت‌ماه جاری بالاخره شرکت پارسیلون خرم‌آباد دوباره خبرساز شد و این‌بار با پوست‌اندازی، به محلی برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی مرکز لرستان تبدیل خواهد شد.

استاندار لرستان عصر چهارشنبه هفته گذشته اعلام کرد: مجوز نهایی تأسیس منطقه ویژه اقتصادی خرم‌آباد پس از بررسی در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام صادر شده است.

به گفته وی لایحه دولت و مصوبه مجلس شورای اسلامی درخصوص تأسیس منطقه ویژه اقتصادی خرم‌آباد که به‌علت برخی ایرادات توسط شورای نگهبان رد و به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شده بود، پس از پیگیری‌های متعدد توسط مجموعه استان در قالب برگزاری جلسات کارشناسی با حضور نمایندگان کمیسیون اقتصادی مجمع و جلسه استانی با دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، انجام پذیرفت.

درحال حاضر لرستان تنها یک منطقه ویژه اقتصادی در ازنا دارد که به گفته مسئولان حدود 60 درصد حجم صادارت استان از طریق آن انجام می‌شود و اکنون مسئولان و تمام مردم لرستان امیدوار هستند این طرح نه‌تنها به احیای ظرفیت‌های اقتصادی‌ مجموعه پارسیلون کمک کند، بلکه به‌دلیل مهیا بودن زیرساخت‌های این مجموعه، شرایط برای جذب سرمایه‌گذاران بیشتر به استان فراهم شود تا گام مؤثری در راستای بهبود شاخص‌های اقتصادی استان برداشته شود.

شاید بتوان گفت داستان پارسیلون بی‌شباهت به داستان تولد ققنوس نیست، منطقه ویژه اقتصادی از خاکستر کارخانه پارسیلون متولد شد؛ پارسیلون با حدود دو دهه تنش، نیمه‌کاری، رکود و تعطیلی، تولد دوباره‌ای خواهد داشت و منطقه ویژه اقتصادی را در بستر مستعد خود پذیرا می‌شود، منطقه‌ای که قرار است هم مرهمی بر زخم‌های پیکر نیمه‌جان پارسیلون باشد و هم امید و توسعه اقتصادی را برای مردم محروم لرستان به ارمغان بیاورد.