سعید حاجی‌بابایی، شهرساز همدانی در گفت‌وگویی ویژه با سپهرغرب مطرح کرد:

همدان نیازمند بلندمرتبه‌سازی نیست

کریدور‌های بصری شهر را مخدوش نکنید

سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: شهرساز همدانی با تأکید بر اینکه به اعتقاد من همدان نیازمند بلندمرتبه‌سازی نیست، گفت: نخستین موضوع در این رابطه به بحث شاخص‌ها و آستانه‌های جمعیتی بازمی‌گردد، حال آنکه عددسازی‌های جمعیتی غیر کارشناسی است.

رشد شتابان و بی‌رویه جمعیت در شهرهای بزرگ و به تبع آن نیاز به مسکن در سطح وسیع از یک‌سو و نیز جلوگیری از گسترش افقی شهرها از سوی دیگر، احداث ساختمان‌های بلندمرتبه را به‌عنوان راه حلی در مقابل مسئله زمین، ضروری کرده است. امروزه اساس بسیاری از طرح‌های شهری این است که با افزایش تراکم و احداث ساختمان‌های بلند، تا آنجا که ممکن است از سطح زیربنای همکف کاسته تا بتوان جمعیت زیادتری را اسکان داده و از زمین آزاد برای تأمین فضای باز عمومی و خدمات مورد نیاز و نیز استفاده بهینه از تأسیسات زیربنایی شهری استفاده کرد؛ بررسی مسئله ساختمان‌های بلندمرتبه در کلان‌شهرها دارای ابعاد مثبت و منفی زیادی است که شناخت این ابعاد می‌تواند تصمیم‌گیرندگان را در جهت تقویت ابعاد مثبت و همچنین حذف ابعاد منفی کمک کند.

حال آنکه طی چندسال اخیر در شهری همچون همدان بحث بلندمرتبه‌سازی و تعیین پهنه برای آن، جزء مهم‌ترین مباحثی است که کارشناسان در تدوین طرح جامع درخصوص آن اظهار نظر می‌کنند. حال درواقع تصمیم‌سازی‌های انجام‌ شده که به نظر اغلب کارشناسان، غیر کارشناسی است؛ بنابراین بر آن شدیم تا دراین‌باره با سعید حاجی‌بابایی، دکتری شهرسازی همدانی گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

این دکتر شهرساز همدانی با بیان آنکه طی سال‌های اخیر بحث بلندمرتبه‌سازی و نوع سرمایه‌گذاری در این نوع پروژه‌ها در اغلب شهرهای کشور مطرح است، گفت: یکی از مطالعات اولیه که باید برای این موضوع انجام پذیرد، مطالعات نیازسنجی است.

سعید حاجی‌بابایی افزود: درواقع باید مشخص شود که ما در یک شهر نیازمند بلندمرتبه‌سازی هستیم یا خیر.

وی با اشاره به آنکه این مطالعات باید در حوزه‌های مختلف در دستورکار قرار گیرد، تشریح کرد: مطالعات جمعیتی، کالبدی، زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و غیره ازجمله سرفصل‌هایی است که باید در مطالعات نیازسنجی مورد توجه قرار گیرد.

حاجی‌بابایی با تأکید بر اینکه مطالعه جمعیتی یکی از پیش‌نیازهای مطالعاتی در بحث بلندمرتبه‌سازی است، تصریح کرد: براساس نظرات کارشناسان و نیز منطبق با اصول فنی و کارشناسی، کسی باید پهنه‌ها بلندمرتبه‌سازی را مشخص کند که از دید جامعی نسبت به شهر برخوردار باشد؛ بنابراین جز شرکت مهندسین مشاور طرح جامع کسی نمی‌تواند این کار را انجام دهد.

وی با بیان آنکه این شرکت در سطح شهر مطالعات جامعی داشته و دارد و درعین‌حال از اطلاعات مناسب نیز برخوردار است، تشریح کرد: در آنچه به‌عنوان مطالعات به آن اشاره کردم، باید مشخص شود که شهر برای چه مقدار جمعیت درحال آماده شدن است؟

این کارشناس شهرسازی با اشاره به آنکه در این موضوع (مطالعات جمعیتی) نباید بلندمرتبه‌سازی منجر به افزایش جمعیت‌پذیری شهر شود، ابراز کرد: همگان مستحضرند که ضوابط ارتفاعی، پهنه‌های بلندمرتبه‌سازی، ظرفیت‌های درونی متعدد در شهر و الحاقاتی که احیاناً اتفاق خواهد افتاد، همگی منجر به افزایش جمعیت شهر خواهند شد.

وی افزود: باید دید این افزایش جمعیت با افق جمعیت پیش‌بینی‌شده در طرح جامع هم‌خوانی دارد یا خیر.

حاجی‌بابایی با بیان آنکه دراین‌بین یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های افزایش جمعیت بحث بلندمرتبه‌سازی است، اذعان کرد: با توجه به مطرح شدن برخی پهنه‌ها برای اجرای این مهم، باید این عزیزان با انجام مطالعات مشخص کنند که چه میزان جمعیت با افزودن این پهنه، به شهر افزوده خواهند شد.

وی با بیان آنکه متأسفانه در این باب مطالعه صورت نپذیرفته است، تشریح کرد: عدم انجام مطالعه و در پی آن انتخاب پهنه، یقیناً در میان‌مدت و بلندمدت اثرات خود را بر شهر تحمیل خواهد کرد.

حاجی‌بابایی با اشاره به اینکه مطالعات کالبدی نیز از دیگر مؤلفه‌های مهم در بحث بلند‌مرتبه‌سازی است، اظهار کرد: آنچه مسلم است اینکه یقیناً بلندمرتبه‌سازی‌ها در سیما و منظر شهری تأثیرگذار خواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه باید مشخص شود تأثیر‌گذاری این بلندمرتبه‌سازی در سیما و منظر و درعین‌حال بر کاربری‌های مجاور آن چه میزان است، تصریح کرد: با مطالعه درست باید راهکاری‌هایی مدنظر قرار گیرد که میزان اثرات منفی را در موضوعات فرهنگی و اجتماعی کاهش داد.

این دکتر شهرساز همدان با اشاره به مؤلفه محیط‌زیست در موضوع بلندمرتبه‌سازی، خاطرنشان کرد: همگان بر این امر واقف هستند که ما در شهر همدان از پتانسیل‌های طبیعی همچون قله الوند و باغات برخورداریم.

وی ادامه داد: باید این پهنه‌ها به‌گونه‌ای تعیین شود که منجر به از بین رفتن باغات و اراضی کشاورزی نشود.

حاجی‌بابایی با اشاره به اینکه در تعیین پهنه‌ها می‌بایست از اختلال در کریدورهای طبیعی موجود در شهر جلوگیری شود، تصریح کرد: تقریباً از اعتمادیه تا پردیس کریدور طبیعی الوند را شامل می‌شود؛ حال آنکه متأسفانه در نخستین نسخه ارائه‌شده از طرح جامع اجرای بلندمرتبه در این محدوده تدوین شده بود، البته این مشکل تصحیح شد، اما باید گفت این نوع رویکرد از سوی مشاور طرح جامع تعجب‌برانگیز بوده است.

این شهرساز همدانی با اشاره به آنکه اخیراً نیز متأسفانه شنیده می‌شود که دو منطقه حیدره و دره‌مرادبیگ برای بلندمرتبه‌سازی در طرح جامع مشخص شده‌اند، تشریح کرد: یقیناً این رویکرد منجر به از بین رفتن باغات و اراضی کشاورزی خواهد شد.

وی ادامه داد: تأسف‌بارتر اینکه تأسیسات شهری در این مناطق نیز کامل نیست.

حاجی‌بابایی با اشاره به اینکه مؤلفه بعدی به مباحث اقتصادی بازمی‌گردد، اذعان کرد: در بحث سرمایه‌گذاری در شهر دو رویکرد سرمایه‌گذاری مولد و غیر مولد دنبال می‌شود.

وی افزود: از آنجایی که در شهرها پروژه‌هایی همچون برج‌سازی و مال‌سازی و غیره سودآوری به دنبال دارد، دیگر کمتر کسی به دنبال سرمایه‌گذاری مولد است.

این کارشناس شهرسازی با بیان آنکه در این بستر سوداگری و دلالی زمین افزایش یافته است، تشریح کرد: بر این اساس باید در مباحث اقتصادی تعیین پهنه‌بندی برای بلندمرتبه‌سازی‌ها جهت جلوگیری از این معضلات راهکاری اندیشیده شود.

وی‌ با تأکید بر آنکه این موضوعات مطرح‌شده غالباً در آیین‌نامه شورای عالی معماری و شهرسازی درخصوص تدوین طرح جامع آمده است، اذعان کرد: دیگر مؤلفه ‌مهم در این بحث، به موضوع مکان‌یابی مرتبط است.

حاجی‌بابایی با اشاره به اینکه اگر مطالعات نیازسنجی در موضوع بلندمرتبه‌سازی به‌صورت کامل انجام شد باید دید که چه مکانی برای اجرای پروژه‌های این‌چنینی مناسب است، تصریح کرد: در این بحث عوامل زمین‌شناختی همچون ساختار زمین و احتمال فرونشست، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: علاوه‌بر این توجه به مباحث حوزه میراث فرهنگی از اهمیت بالایی برخودار است؛ به‌طوری که در شهری همچون همدان به‌لحاظ ضوابط میراثی (وجود بافت تاریخی) امکان بلندمرتبه‌سازی در رینگ نخست شهر وجود ندارد.

این دکتر شهرساز همدان با اشاره به آنکه موضوعات پدافندی، دفاعی،حفاظت از مراکز حیاتی و حساس نیز از دیگر عواملی است که در باب مکان‌یابی می‌بایست مورد توجه قرار گیرد، خاطرنشان کرد: در این حرائم نباید پهنه‌های بلندمرتبه‌سازی تعیین شود.

حاجی‌بابایی ادامه داد: کاربری‌های مخاطره‌آمیز، مخازن سوخت، حریم پادگان‌ها و حریم خطوط برق نیز از دیگر مؤلفه‌ها است که می‌بایست در مکان‌یابی پهنه مورد توجه قرار دهیم.

وی با بیان اینکه اگر شاخص‌های مکان‌یابی و نیز حفظ کریدورهای طبیعی به فراموشی سپرده شود و درعین‌حال در اراضی شمالی محدوده شهر که زمین‌های مرغوب کشاورزی به حساب می‌آیند شهر را توسعه دهیم یقیناً اراضی مناسبی برای پهنه‌بندی بلندمرتبه‌سازی در شهر باقی نخواهد ماند، اذعان کرد: رویکردی ‌که از قبل در عرصه برج‌سازی همدان دنبال شده، رویکرد کاملاً غیر کارشناسی است.

دکتر شهرساز همدانی با بیان آنکه این رویکرد غلط در برج‌های زاگرس، سعیدیه و آرین کاملاً مشهود است، ابراز کرد: در برج زاگرس کریدور بصری الوند مخدوش شده است.

وی افزود: علاوه‌بر این سیما و منظر شهری از بین رفته و درعین‌حال در حریم رودخانه ساخته شده است.

حاجی‌بابایی با بیان آنکه در احداث این برج حتی مباحث ترافیکی و پارکینگ دیده نشده است، ابراز کرد: به عبارت دیگر ما در بحث بلندمرتبه‌سازی‌ها در شهر همدان از یک مطالعه یکپارچه برخوردار نیستیم.

وی با اشاره به اینکه درواقع برج‌های همدان غول‌های بتنی در سطح شهر هستند، اظهار کرد: این غول‌های بتنی قارچ‌گونه در سطح شهر درحال افزایش هستند.

این کارشناس شهرسازی با تأکید بر لزوم تدوین مطالعه یکپارچه در بحث بلندمرتبه‌سازی‌های شهر همدان، خاطرنشان کرد: درواقع احداث برج‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه بدون داشتن مطالعه درست، تهدیدکننده منافع مردم است.

حاجی‌بابایی با اشاره به اینکه انتظار می‌رود در طرح جامع شهری بحث بلندمرتبه‌سازی به‌درستی و درعین‌حال با رویکرد کارشناسی مورد بررسی قرار گیرد، اذعان کرد: مطالبی که در آیین‌نامه شورای عالی معماری و شهرسازی آمده است نیز به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد.

وی ادامه داد: یکی از مؤلفه‌های مهم انجام ارزیابی اجتماعی مباحث مرتبط با بلندمرتبه‌سازی بوده که متأسفانه در شهر همدان و طرح جامع آن این مهم انجام نشده است.

این کارشناس شهرسازی در پاسخ به این سؤال که برخی‌ها معتقدند که باید بلندمرتبه‌سازی‌ها در مناطق کم‌برخوردار انجام پذیرد اما در مقابل برخی از کارشناسان نیز بر این امر پافشاری می‌کنند که به‌لحاظ اقتصادی این مناطق جهت جذب سرمایه‌گذار از مطلوبیت برخوردار نیست بنابراین نظر شما درخصوص مکان بلندمرتبه‌سازی برای شهری همچون همدان چیست؟ گفت: گرچه بلندمرتبه‌سازی یقیناً فوایدی در شهرها خواهد داشت و حتی ممکن است خود به محرک توسعه در شهر بدل شود، اما در بحث مدیریت شهری تعیین اولویت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی افزود: درواقع باید در این بحث میزان سود و زیان اجرای پروژه‌های این‌چنینی مورد سنجش قرار گیرد.

حاجی‌بابایی با تأکید بر اینکه به اعتقاد من در همدان نیازمند بلندمرتبه‌سازی نیستیم، تشریح کرد: در این رابطه نخستین موضوع به بحث شاخص‌ها و آستانه جمعیتی بازمی‌گردد.

وی ادامه داد: حال آنکه عددسازی‌های جمعیتی صورت‌گرفته غیر کارشناسی و درعین‌حال شهر همدان از ظرفیت‌های درونی بالایی برخوردار است که اگر بخواهیم بحث بلندمرتبه‌سازی را نیز به این مسئله بیفزاییم، مشکلات متعددی را برای همدان به دنبال خواهد داشت.

این کارشناس با تأکید بر آنکه همدان نیازمند بلندمرتبه‌سازی نیست، گفت: اگر قرار به اجرای این مهم نیز باشد، می‌بایست از طریق مطالعه اصولی، کارشناسی و یکپارچه از جنبه‌ها مختلف به این مسئله نگاه کرد.

حاجی‌بابایی افزود: این مطالعه نیز می‌بایست توسط یک شرکت مشاور مستقل انجام پذیرد تا بتوان به یک نتیجه مطلوب رسید.