گسترش آب‌بندان‌های آبشاری در کشور راه‌حلی نوین برای جبران کمبود آب

سپهرغرب، گروه کاردانش: یکی از مشکلات احداث سدهای زیرزمینی، تعیین مناطق مناسب و مکان‌یابی درست و اصولی است که با یک فناوری نوین این معضل حل می‌شود.

ایجاد سد ترکیبی زیرزمینی و آب‌بندان آبشاری راهی فناورانه است که به کمک آمده تا مشکل تعیین مناطق مناسب برای توسعه و ایجاد سدهای زیرزمینی است را مرتفع کند. کارگروه تخصصی آب، خشک‌سالی، فرسایش و محیط‌زیست معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری از اجرای این طرح حمایت کرده است و در حال حاضر دو طرح الگویی در منطقه وردیج با هدف شناسایی مکان‌های مستعد برای احداث سدهای زیرزمینی آغاز شده است.

دنیا به سمتی حرکت کرده است که اهمیت توسعه منابع آبی روزبه‌روز بیشتر می‌شود و بهترین و مؤثرترین روش‌ها برای رفع این نیاز جدی در دنیا را استفاده از فناوری‌های مدرن و جدید می‌دانند. نیاکان ما در طی چندین قرن از روش‌های مبتکرانه‌ای چون حفر قنوات برای مقابله با خشک‌سالی استفاده می‌کردند. این کار به آن‌ها کمک می‌کرد تا بتوانند بر مشکلات کم‌آبی فائق شوند.

محققان معتقدند که با توسعه فناوری‌های مناسب، کمبود آب می‌تواند از محدودیت به یک موقعیت مناسب بدل شود. البته در صورتی که این فناوری‌ها را به نحو مطلوبی به کار ببندیم. در حال حاضر نیز روش‌های مختلفی برای افزایش آب و مهیا کردن آن در زمان و مکان معین مطرح است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک مانند ایران توسعه آب‌های زیرزمینی با استفاده از روش‌های مختلف از جمله احداث سدهای زیرزمینی است. سدهای زیرزمینی سازه‌هایی هستند که جریان‌های زیرقشری یا آب‌های زیرزمینی را مسدود می‌کنند و باعث ایجاد ذخایر آبی در زیر زمین می‌شوند.

برای نیل به این منظور با بررسی و مطالعه سوابق علمی موجود به‌منظور تعیین معیارها و جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز بازدیدهای صحرایی، تهیه تصاویر ماهواره‌ای، استخراج داده‌ها و شاخص‌های مکانی، ذخیره‌سازی داده‌ها در پایگاه داده مناسب مکانی و استفاده از مدل ارزیابی چند معیاره مکانی مناطق مستعد، احداث سدهای زیرزمینی مشخص واولویت‌بندی شد.

در این طرح همچنین مطالعات زمین‌شناسی، مرفولوژی، نقشه‌برداری و مطالعات زیر‌سطحی به کمک فناوری ژئوالکتریک و ژئو رادار قبل و بعد از احداث سد زیرزمینی برای مشخص کردن بهترین مکان و ارزیابی عملکرد سد زیرزمینی به انجام رسیده است.

این طرح دستاوردهایی چون «استفاده از ژئورادار و ژئوالکتریک در مکان‌یابی»، «استفاده از GCL بنتونیت در آب‌بندی»، «استفاده از حفار و تزریق‌کننده اتوماتیک»، «فناوری شبیه‌سازی جریان در الگوی اجرا شده»، «فناوری شبیه‌سازی بهره‌برداری» و «فناوری‌های پایش مستمر و طراحی سنسورهای لازم» را دارد.