مساجد تأثیرگذار کردستان در شکل‌گیری انقلاب اسلامی

سپهرغرب، گروه خبر: مطالعه‌ تاریخ معاصر کشور نشان می‌دهد که مساجد و حسینیه‌ها به‌عنوان مراکز و پایگاه‌های دینی و فرهنگی، نقش بسیار حساس و خطیری در ایجاد هسته‌های اولیه‌ نهضت پویا و اصیل احیای اسلام انقلابی و جهت‌دهی به حرکت‌ها و جریانات مردمی داشته‌اند.

در دوران انقلاب اسلامی در بیشتر شهرهای کشور ازجمله شهرهای استان کردستان، مساجد و حسینیه‌ها، حلقه‌ ارتباطی مردم و رهبران انقلابی بوده‌اند. در این میان مساجد و حسینیه‌های استان کردستان به‌عنوان پایگاه‌های مهم دینی و فرهنگی این استان، سهم بسزایی در برپایی تظاهرات مردمی علیه حکومت پهلوی، در دوران شکل‌گیری انقلاب داشتند که به برخی از آن‌ها در روزهای قبل اشاره شد مطلبی که می‌خوانید ادامه این گزارش است.

  مسجد جامع قروه

مسجد جامع قروه در سال 1340 از سوی مرجع عالیقدر مرحوم آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی، تأسیس گردید. با توجه به این‌که مسجد در مرکز شهر قرار دارد؛ جمعیت کثیری از مردم برای اقامه‌ نماز جماعت و دیگر فعالیت‌های فرهنگی با مسجد ارتباط دارند. این مسجد در دوران انقلاب اسلامی، نقش زیادی در پیروزی آن در این شهرستان داشته است. مسئولیت و امامت جماعت مسجد جامع قروه در زمان انقلاب بر عهده حاج محمدتقی طاهری بود. بیشتر تظاهرات با سخنرانی‌های آتشین ایشان در این مسجد آغاز می‌شد. اخبار انقلاب و تظاهرات شهرهای دیگر کشور و استان کردستان معمولاً در این مسجد و از طریق نوار یا اعلامیه به دست مردم می‌رسید. نوارهای سخنرانی حضرت امام (ره) نیز که به‌وسیله انقلابیون به قروه آورده می‌شدند، در این مسجد میان مردم دست‌به‌دست می‌شدند. افزون بر این موارد، نقش دیگری که مسجد جامع قروه در دوران مبارزات مردم ایران علیه حکومت پهلوی ایفا می‌کرد این بود که مردم شب‌ها بر روی بام مسجد رفته و شعار «الله و اکبر» و شعارهای ضد پهلوی سر می‌دادند.

  مسجد جامع بانه

در شهر بانه مساجد محل تبلیغات و برنامه‌ریزی برای انقلاب بود. در این شهر شیخ جلال که به هنگام تبعید آیت‌الله خلخالی در بانه بیش از همه با وی همدردی نشان می‌داد، برای تشکل و تهییج مردم در مسجد جامع این شهر سخنرانی‌های مهیجی می‌کرد. به‌دنبال اوج‌گیری انقلاب اسلامی، مردم بانه هر شب در مسجد جامع این شهر گرد آمده و پیرامون آزادی و انتقاد از شاه به سخنرانی و شعرخوانی و دادن شعار می‌پرداختند. چون عده‌ای موسوم به چماق‌دار به طرفداری از شاه به مخالفین در شهرها و مساجد حمله می‌کردند، شب‌ها جوانانی در شهر بانه به نگهبانی از مساجد به‌خصوص مسجد جامع این شهر که محل گرد هم آمدن مردم برای تظاهرات بود، نگهبانی می‌دادند. افزون بر این، از چند ماه پیش از انقلاب به‌منظور مقابله با طرفداران شاه که در آن زمان چماقدار نامیده می‌شدند، گروهی به تهیه سلاح پرداخته بودند و آن‌ها، را در زیر زمین مسجد جامع بانه مخفی کرده تا در روزی که به آن نیاز است، از آن استفاده کنند.

  مسجد جامع سقز

در دوران انقلاب اسلامی مسئولیت این مسجد بر عهده‌ حاج ملا عبدالله محمدی امام‌جمعه سقز بود. جلسات هماهنگی تظاهرات شهر معمولاً یا در مسجد جامع این شهر و یا در منزل امام‌جمعه برگزار می‌شد. پس از تصویب راه‌اندازی تظاهرات در شورای شهر سقز که به ریاست حاج ملا عبدالله تشکیل می‌گردید، اعلامیه‌ای در مسجد برای هماهنگی قشرهای مختلف مردم پخش می‌شد و تظاهرات با نظم خاصی از سوی انقلابیون برگزار می‌شد. در روز 4 دی‌ماه 1357 مأمورین شهربانی سقز درحالی‌که کلاه و ماسک و وسایل ایمنی داشتند، مسلحانه به خیابان ریختند و با گلوله‌باران شهر و بلندگوهای مساجد به‌خصوص بلندگوی مسجد جامع ابراز قدرت کردند و در این روز سه نفر از زنان و مردان بی‌گناه سقزی را شهید کردند.

در 16 دی‌ماه 57 نیز، درحالی‌که مردم سقز در مسجد جامع این شهر گرد آمده بودند به سخنان امام‌جمعه این شهر گوش فرا می‌دادند، مأموران ساواک درحالی‌که عده‌ای را اجیر کرده بودند با چوب و چماق به این مسجد یورش بردند و پس از منفجر کردن چند کپسول گاز اشک‌آور، از درب ورودی و پشت‌بام مسجد با چوب، سنگ و آجر و اسلحه گرم به مردم حمله کردند و عده‌ای را شهید و ده‌ها نفر را مجروح و مصدوم کردند. در 4 بهمن‌ماه 57 مردم شهر سقز حفظ امنیت شهر را خود به عهده گرفتند و به دستور شورای اجتماعی شهر، در هر یک از مساجد عده‌ای به‌عنوان هیئت امنا تعیین شدند که بر کار حفظ امنیت در محلات و بازار نظارت کنند. در این ایام احمد مفتی‌زاده نیز وارد سقز شد و در اجتماع بزرگی که در مسجد جامع با شرکت طبقات مختلف تشکیل شده بود، شرکت کرد و پیرامون خیانت و چپاول عناصر وابسته به حکومت پهلوی سخنرانی کرد.

  حسینیه‌ سنندج

مطابق با اسناد ساواک فعالیت‌های ضد پهلوی حسینیه‌ سنندج به سال‌های 1345-1346 برمی‌گردد. وعاظ شیعه‌ ساکن در این شهر در سخنرانی‌های خود دست به افشاگری علیه حکومت پهلوی به‌ویژه همکاری آن با اسرائیل و جنگ اعراب و اسرائیل می‌پرداختند و مجلس روضه‌خوانی و عزاداری را در این حسینیه برگزار می‌کردند. مردم قبل از هر تظاهراتی در حسینیه جمع می‌شدند و مسیر تظاهرات را مشخص می‌کردند. عبدالله جعفری در خاطراتش درباره نقش حسینیه‌ سنندج در انقلاب اسلامی می‌گوید: «درگیری بین نیروهای شهربانی و ساواک با مردم مسلمان سنندج، بارها تکرار شده بود، ولی یک روز جمعه که از آن به‌عنوان جمعه سیاه یاد می‌کنند؛ مأموران شهربانی و ساواک از خیابان پاسداران فعلی به مردمی که در میدان آزادی تجمع کرده بودند، حمله‌ور شدند و مردم بی‌پناه که هیچ سلاحی نداشتند تا نزدیکی حسینیه شهر سنندج عقب‌نشینی کردند. عمال رژیم پهلوی که دست‌بردار نبودند، با حمله به حسینیه شهر سنندج، قسمتی از حسینیه را به آتش کشیدند و بعدازآن به‌طرف خیابان شهدا هجوم آوردند و بعد از به آتش کشیدن چند مغازه، قصد حمله و هجوم به مسجد امین را داشتند که با مقاومت جانانه جوانان مؤمن و انقلابی سنندج مواجه شدند و مجبور به عقب‌نشینی شدند...

آن زمان مسجد امین و حسینیه سنندج به محلی برای اجتماع جوانان انقلابی تبدیل شده بودند. حضور حجت‌الاسلام صفدری روحانی تبعیدی در سنندج، دلیلی بود برای هم‌رنگی و هم‌صدایی جوانان انقلابی شهر سنندج. وی یک روحانی شیعه‌مذهب بود که به دلیل فعالیت‌های سیاسی به سنندج تبعید شده بود، ولی در جایی مانند سنندج که اهل تسنن بودند به نماد وحدت تبدیل شده بود و مانند برادری دلسوز جوانان اهل تسنن سنندج را گرد خود جمع کرده بود و شیعه و سنی زیر پرچم اسلام، به مخالفت با رژیم پهلوی می‌پرداختند. شعار عمده آن روزهای مردم سنندج «مرگ بر شاه و درود بر خمینی» بود.»

ادامه دارد...