«فضای مجازی، تهدید یا فرصت؟»

فضای سایبری اشغالی؛ فضای مجازی ایران در تسخیر پلت‌فرم‌های خارجی

سپهرغرب، گروه تیک: اختصاص 70 درصد از اینترنت پهن‌باند کشور به شبکه‌های اجتماعی و پلت‌فرم‌های خارجی را می‌توان کودتای نرم در عرصه فضای مجازی کشور دانست.

مدیریت پهنای باند به‌ شیوه صحیح و اصولی یکی از مطالبات مقام معظم رهبری در مدیریت فضای مجازی کشور به‌شمار می‌رود. اینترنت پهن‌باند (Broadband) یکی از خدمات اینترنت است که به‌دلیل سرعت دسترسی بالا، پُرکاربردترین نوع ارائه خدمات اینترنت محسوب می‌شود. اینترنت پهن‌باند به کاربران این اجازه را می‌دهد تا به اینترنت و خدمات مرتبط در سرعت‌های بالاتر از خدمات دسترسی به اینترنت معمولی دسترسی داشته باشند. درباره رعایت سیاست‌های اصولی پهن‌باند، مقام معظم رهبری می‌فرماید:

سیاست‌های اصولی‌ای در زمینه‌ پهنای باند وجود دارد که مکرر ابلاغ شده، خب این سیاست‌ها باید رعایت بشود و این‌ها مورد درخواست و تأکید مؤکد اینجانب است. (بیانات مورخه دوم شهریورماه 1399)

متأسفانه باید گفت با وجود تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری مبنی بر رعایت سیاست‌های پهن‌باند، بیش از نصف پهنای باند اینترنت ایران در سال‌های اخیر به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی مثل تلگرام، واتس‌آپ، اینستاگرام، کلاب‌هاوس و غیره اختصاص یافته است که ارتباط آن‌ها با سرویس‌های غربی به‌خصوص سرویس‌های امنیتی انگلیس و آمریکا به اثبات رسیده است. فاطمه محمدبیگی، نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از اختصاص پهنای باند به شبکه‌های اجتماعی خارج‌پایه، معتقد است: شواهد حاکی از آن است که هم‌اکنون بیش از 50 درصد ترافیک داده‌های کشور به شبکه اجتماعی اینستاگرام اختصاص دارد.

نماینده قزوین در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اختصاص بیش از 50 درصد پهنای باند به شبکه‌های خارج‌پایه و پلت‌فرم‌های خارجی درحالی است که طبق مصوبه‌های موجود در کشور نباید بیش از یک‌سوم کل ترافیک داده‌ها به مجموع پیام‌رسان‌های خارجی اختصاص یابد، از آذری جهرمی انتقاد و خاطرنشان کرد: اصرار شما برای زیر پا گذاشتن مقررات جاری کشور در این زمینه چیست؟ آنچه برای ما اهمیت دارد، اختصاص نیمی از ترافیک داده‌های کشور به این پیام‌رسان خارجی است که شما می‌توانید آن را مدیریت کنید.

محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی نیز با تأکید بر آسیب‌های فرهنگی اختصاص پهنای باند به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی خطاب به آذری جهرمی، وزیر ارتباطات گفت: امروز بیش از هزار سرور خارجی در کشور فعال است و بخش اعظمی از زیرساخت‌ها و پهنای باند اینترنت کشور در اختیار سرورهای خارجی است و آیا این یک کودتای فرهنگی علیه آرمان‌های امام و شهدا نیست؟ و آیا شما به‌عنوان وزیر اجازه می‌دهید فرزندتان در سنین نوجوانی به اینستاگرام دسترسی داشته باشد و این حجم از محتوای غیر فرهنگی و غیر اخلاقی را رصد کند.

به‌ اذعان برخی از کارشناسان فضای مجازی، طی سال‌های گذشته حدود 70 درصد پهنای باند کشور به شبکه‌های خارجی و پلت‌فرم‌های بیگانه اختصاص داشته است؛ دراین‌باره محمد قربانپور، کارشناس فضای مجازی و رسانه با انتقاد از آذری جهرمی، می‌گوید: کسانی که 70 درصد پهنای باند کشور را به تلگرام اختصاص دادند، امروز حاضر نیستند برای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی اقدامی انجام دهند و همین افراد با سابقه فیلترینگ فیس‌بوک و توئیتر و امضای نامه فیلتر تلگرام، در فضاهای دیگر خودشان را نسبت به این قضیه معترض نشان می‌دهند.

یکی از دلایل عمده اختصاص غیر قانونی بیش از 50 درصد از پهنای باند به شبکه‌های اجتماعی و پلت‌فرم‌های خارجی، مسائل مالی است، دراین‌باره قربانپور معتقد است: طی سال‌های گذشته بیش از 10 هزار میلیارد تومان از طریق تولید محتوا عاید کسانی شده است که فروش پهنای باند دارند، اما سهم ناچیزی از این مبلغ به تولیدکنندگان محتوا می‌رسد و این نشان می‌دهد باید در حوزه رگولاتوری فعالیت بیشتری صورت پذیرد.

   راهکار مدیریت پهنای باند چیست؟

طبق نظر کارشناسان راهکار نخست مدیریت پهنای باند در کشور تنوع‌بخشی به سبد رسانه‌ای کاربران در کشور است. دولت باید «بدیل‌های داخلی» برای پیام‌رسان‌ها و رسانه‌های اجتماعی پُرمخاطب درست کند، اما در دولت‌های یازدهم و دوازدهم درست عکس این موضوع عمل شد. راهکار دوم الزام پلت‌فرم‌های خارجی پُرمخاطب مانند تلگرام و اینستاگرام، به استقرار سرور محتوا در داخل کشور است. راهکار سوم افزایش پهنای باند داخلی و راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات است که بارها مورد مطالبه مقام معظم رهبری واقع شده و از عدم تحقق آن از مسئولان ابراز گلایه کرده‌اند.