عدم‌النفع 20 میلیارد دلاری از تعلل 4 ساله در توسعه آزادگان جنوبی

سپهرغرب، گروه اقتصادی: اگر قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی با چینی‌ها لغو نمی‌شد از سال 96 تاکنون شاهد اضافه تولید 200 هزار بشکه‌ای در روز بودیم که اجرا نشدن آن 20 میلیارد دلار عدم‌النفع داشته است.

چند روز گذشته شرکت ملی نفت ایران، مطالعات میدان نفتی آزادگان را در قالب امضای سه تفاهم‌نامه به پنج شرکت اکتشاف و تولید ایرانی واگذار کرد. میدان آزادگان بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی کشور است که با وسعت هزار و 500 کیلومترمربع در مجاورت مرز عراق (میدان مجنون) قرار دارد. نفت درجای این میدان حدود 32 میلیارد بشکه نفت برآورد می‌شود.

طرح توسعه میدان آزادگان شمالی که از سوی شرکت چینی سی‌ان‌پی‌سی اجرا شده است، آبان‌ماه سال 95 با ظرفیت تولید روزانه 75 هزار بشکه نفت به بهره‌برداری رسید و توسعه میدان آزادگان جنوبی نیز پس از خلع ید همین پیمانکار چینی در سال 93، از سوی شرکت ملی نفت ایران با اتکا به ظرفیت‌های داخلی در دستور کار قرار گرفت.

حدود مردادماه سال گذشته طبق اسناد به‌دست‌آمده، مشخص شد طرح مخفیانه‌ای برای توزیع میادین غرب کارون میان چند شرکت خاص در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است که بر اساس آن، قرار بود این میادین باز هم چندپاره شده و هر بخش از این تکه‌ها، در قالب قراردادهای IPC میان شرکت‌ها توزیع شود.

چنین اقدامی در روزهای پایانی این دولت، در حد نمایش و اعتراف روشن به هشت سال ترک فعل و لغو یک قرارداد محکم و معتبر بین‌المللی است

موضوعی که در حاشیه مراسم امضای 13 قرارداد کلان پژوهشی در حوزه ازدیاد برداشت نفت و گاز توسط علی آقامحمدی، گفته شد. این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در آن مراسم گفت: شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) ایرانی که حاصل تدوین الگوی جدید قراردادهای نفتی هستند با قدرت و قوت در چند کنسرسیوم با هم توافق کردند تا اسناد همکاری تولید روزانه یک میلیون بشکه جدید نفت را امضا و به قرارداد تبدیل کنند.

خبرگزاری مهر 26 مهرماه 1399 با تکیه بر اسناد موجود طی گزارشی با عنوان «تغییر آرایش در غرب کارون / تقسیم میدان آزادگان بین خودی‌ها» به ماجرای این واگذاری که البته ابتدا در شکل تفاهمنامه مطالعاتی انجام شد، پرداخت.

این تفاهم‌نامه در حالی در روزهای پایانی دولت منعقد شد که باید هشت سال پیش انجام می‌گرفت و به نظر می‌رسد چنین اقدامی در روزهای پایانی این دولت، در حد نمایش و اعتراف روشن به هشت سال ترک فعل و بلکه لغو یک قرارداد محکم و معتبر بین‌المللی است.

اگر قرارداد با چینی‌ها را لغو نمی‌کردند از ابتدای سال 96 تاکنون روزانه حدود 200 هزار بشکه نفت اضافه تولید از این میدان را شاهد بودیم

یک مقام آگاه با اشاره به اینکه قرارداد توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی با شرکت CNPC چین از سال 90 تا 95 به‌منظور تولید 320 هزار بشکه در روز بود، گفت: چنین اقدامی در روزهای پایانی این دولت، در حد نمایش و اعتراف روشن به هشت سال ترک فعل و لغو یک قرارداد محکم و معتبر بین‌المللی است. اگر قرارداد با چینی‌ها را لغو نمی‌کردند از ابتدای سال 96 تاکنون روزانه حدود 200 هزار بشکه نفت اضافه تولید از این میدان را شاهد بودیم. به‌این‌ترتیب اگر در چهار سال از سال 96 تاکنون روزانه 200 هزار بشکه در روز اضافه تولید را تجربه می‌کردیم به رقم 14 میلیارد دلار می‌رسیم. از سویی دیگر حداقل حدود 6 میلیارد دلار هم از فاز دو آزادگان جنوبی حاصل می‌شد؛ یعنی در مجموع حداقل 20 میلیارد دلار از میدان آزادگان جنوبی از دست رفت.

وی با تأکید بر اینکه حدود پنج میلیارد دلار هم از توسعه ندادن فاز دوم میدان نفتی آزادگان شمالی از دست دادیم، ادامه داد: در مجموع حدود 25 میلیارد دلار در میدان نفتی آزادگان متحمل خسارت یا عدم‌النفع شدیم؛ اما باید پرسید چه کسی پاسخگو است؟ از طرفی این سه شرکت پیشنهادی کدام سابقه مطالعه میدان را در کارنامه خود دارند؟ در بسیاری از مواقع خود این شرکت‌ها کارشان را به مشاورین بالادستی می‌دهند!

تبعات تأخیر در بهره‌برداری از میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی بیش از 40 میلیارد دلار ضرر تاکنون و تا چند سال آینده بوده که خطایی فاحش و توجیه‌ناپذیر است

به گفته این مقام آگاه بعد از هشت سال که انتظار می‌رفت توسعه تکمیل می‌شد و برداشت و تولید به حداکثر می‌رسید تازه حرف مطالعه را می‌زنند؛ آن‌هم با شرکت‌های غیر مناسب که برای انجام امور خود نیز مشاور می‌گیرند. اقرار به ترک فعل واضح‌تر از این نمی‌شود!

از سویی دیگر مدیرعامل اسبق شرکت متن در گفت‌و‌گوی مشروحی درباره توسعه میادین غرب کارون با عنوان «40 میلیارد دلار خسارت در میدان نفتی آزادگان / ثمره فسخ یک قرارداد» گفته بود که تبعات تأخیر در بهره‌برداری از میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی بیش از 40 میلیارد دلار ضرر تاکنون و تا چند سال آینده بوده که خطایی فاحش و توجیه‌ناپذیر است.

ناجی سعدونی، همچنین در بخش دیگری از اظهارات مشروح خود «نباید چینی‌ها را بدون جایگزین از دست می‌دادیم» مطرح کرده بود که ما چینی‌ها را به هر بهانه‌ای در آزادگان جنوبی نباید از دست می‌دادیم و لازم بود برنامه‌ای بهتر و سریع‌تر برای توسعه میدان مهم آزادگان جنوبی اجرا می‌کردیم.

حال با هشت سال زمان سوخته و در آستانه تحویل وزارت نفت به دولت سیزدهم، چه کسی پاسخگوی ضایع شدن منافع ملی و عدم‌النفع است؟ آیا زمان آن نرسیده که نمایندگان مجلس شورای اسلامی، نهادهای نظارتی و قضائی به‌عنوان مدعی‌العموم، وزیر نفت را مورد سؤال قرار داده و علل این عدم‌النفع را بررسی کنند؟ اینکه هر فردی در قامت تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی قرار گیرد و با بهانه‌تراشی در صدد توجیه اقدامات خود به بهانه تحریم و… باشد و دست‌آخر نیز اعلام کند که می‌خواستیم ظرفیت تولید نفت کشور را افزایش دهیم، اما نگذاشتند؛ رویه‌ای غلط است که متأسفانه در بخش‌های مختلف صنعت نفت باب شده بود.

مراسم امضای تفاهم‌نامه مطالعاتی میدان نفتی آزادگان بدون حضور نمایندگان رسانه‌های منتقد عملکرد وزارت نفت، انجام شد. به نظر می‌رسد علت این اقدام نوعی فرار از پاسخگویی درباره مشکلات این میدان بود و ترجیح ژنرال‌های نفتی این است که روزهای پایانی مدیریت خود را با مطالبه گری رسانه‌های منتقد، تلخ نکنند.