پشت پرده طرح جامع شهری همدان و چالش‌های آینده

سپهرغرب، گروه خبر: شهر موجودی زنده است؛ هم‌پای اهالی خود رشد می‌کند، جوان‌ و پیر می‌شود، مانند انسان‌ها بیمار می‌شود و آسیب می‌بیند و این شهروندان هستند که تعیین می‌کنند شهرشان جوان بماند یا پیر و فرتوت شود. برنامه‌ریزی، استفاده از نظرات کارشناسان دلسوز و تعیین مجریان کارآمد و متعهد برای اجرای برنامه‌ها در سطوح مختلف مدیریت شهری، یگانه راه پیشرفت شهرها است؛ یکی از مهم‌ترین سندهای بالادستی که در کشور ما برای هر شهری تدوین می‌شود، طرح جامع شهری بوده که تعیین‌کننده حدود حیات تمامی اهالی شهر است.

با طرح جامع اقتصاد شهر، وضعیت تفریح، ترافیک، زیبایی و حتی سلامت شهروندان تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ هرچقدر این طرح علمی و بدون سیاست‌زدگی نوشته شود، آینده شهر بیشتر و بهتر تأمین می‌شود. آخرین طرح جامع شهر همدان مربوط به دهه 60 است، بنا به ضرورت مطالعه و تدوین طرح جامع شهر همدان در سال 95 با بودجه‌ای بالغ‌بر 700 میلیون تومان در دستور کار قرار گرفت و اداره کل راه و شهرسازی استان همدان به‌عنوان کارفرما مشاوری را برای مطالعه و تدوین این طرح برگزید‌؛ اما پس از گذشت پنج سال از انتخاب مشاور نه‌تنها این طرح تصویب نشده است، بلکه ایرادات اساسی نیز از سوی برخی اعضای شورای اسلامی شهر همدان و کارشناسان شهرسازی بر مطالعات این طرح وارد بوده و حواشی بی‌شماری نیز در پی داشته است.

چنان که برخی از اعضای شورا و کارشناسان از نفوذ و دخالت‌های بعضی افراد در روند تدوین این طرح می‌گویند و عده‌ای نیز بر غیر کارشناسی بودن طرح تهیه‌شده تأکید دارند. از اهمیت طرح جامع شهری همدان همین بس که نماینده ولی فقیه در استان تأکید کرده است که باید مراقب باشیم در بحث‌هایی مانند طرح جامع و تفصیلی شهر رانت اطلاعاتی ایجاد نشود و مراقبت اخلاقی را در این زمینه انجام دهیم.

اما همان‌طور که گفته شد، طی بیش از پنج سال تدوین طرح جامع شهر همدان مسائلی پیش آمده که سبب شده است بسیاری از دلسوزان و کارشناسان جسته و گریخته نگرانی‌ها و مشکلات طرح جامع را که تهدیدکننده حیات شهروندان همدانی است، بیان کنند؛ آنچه در ادامه می‌خوانید نقطه نظرات کارشناسان است که در فضاهای مختلف با ما در میان گذاشته‌اند و ضروری دیدیم در آستانه تغییر در مدیریت شهری به اطلاع شهروندان همدانی برسانیم و متولیان امر نیز اگر پاسخی دراین‌باره دارند، روزنامه سپهرغرب این آمادگی را دارد که منعکس‌کننده پاسخ ایشان باشد.

آیا طولانی شدن مطالعات طرح جامع شهر همدان باعث بی‌اعتباری وضع موجود در طرح نمی‌شود؟

معمولاً طرح جامع طی 6 الی 12 ماه بررسی و نتایج آن ارائه می‌شود، علت طولانی شدن فرآیند طرح جامع چیست؟

علت جابه‌جایی مدیر طرح جامع آقای بهاآبادی هنوز در هاله‌ای از ابهام است!

طبق قراردادهای اولیه و ضوابط جاری مقرر بوده تمامی تصمیمات در کمیته‌های کارشناسی بررسی شود، اما قسمتی از آن خارج از روال معمول شکل گرفته است.

شنیده شده در زمان بررسی طرح جامع با رانت اطلاعاتی به‌وجودآمده مقداری از زمین‌های اطراف شهر توسط مطلعین خریداری شده است.

با وجود مخالفت‌های فنی، علمی و اجرایی درخصوص ادغام روستاها، چرا این طرح اجرا شد و چرا شورای اسلامی شهر به‌یک‌باره تغییر موضع داد؟

شنیده شده است که در زمان طراحی طرح جامع جلسات غیر رسمی بین شهرداری و مشاور در بعضی چهارشنبه‌ها در تهران برگزار و نتیجه آن در قالب تغییر کاربری غیر کارشناسی اعمال می‌شده‌ است، آیا این امر صحت دارد؟

گفته می‌شود مشاور طرح جامع علاوه‌بر قرارداد با راه و شهرسازی و برخلاف عرف، چندین قرارداد با متن فراتر از طرح جامع با شهرداری همدان دارد که اتفاقاً باید در آن‌ها طرح جامع را نقد کند، آیا می‌تواند طرحی را که خود تدوین کرده، نقد کند؟

چگونه می‌شود دو قرارداد بزرگ طرح راهبردی و طرح جامع ورودی‌های شهر همدان به مشاور طرح جامع (که طرح بالادستی نامیده می‌شود) برخلاف عرف داده شود؟ نقش نهادهای نظارتی در این حوزه چیست؟

بعضی از اعضای شورای اسلامی شهر در جریان بررسی طرح جامع داد گسترش و تبدیل باغات به محدوده شهر را می‌دادند، آیا این موضوع قابلیت پیگیری نهادهای نظارتی را ندارد؟

با چه منطق علمی و فنی شهر جورقان حذف و با وجود فاصله جغرافیایی زیاد و عدم هم‌پیوندی اجتماعی و فرهنگی، در شهر همدان ادغام شد؟

بیش از 15 سال است که تمامی کارشناسان شهر تقاضای اجرای نظام ارتفاعی پهنه‌ای در شهر همدان را دارند، حال که در طرح جامع چنین امری محقق شد و تمام کارشناسان شهری رأی مثبت دادند، چرا جلسه کارگروه زیربنایی با وجود نظر کارشناسی به آن رأی نداده و خواستار اجرای نظام ارتفاعی شهر بر مبنای عرض معابر شد. آیا این موضوع ناشی از فشار سازندگان و رانت‌خواران نیست؟

طبق کدام مطالعات نظام پهنه‌بندی بلندمرتبه‌سازی توسط مشاور طرح جامع پیشنهاد می‌شود و طبق چه مجوزی شهرداری مشاور مجزایی بابت بلندمرتبه‌سازی و مطالعات آن را به کمیسیون‌ها ارائه داد؟

مشاور طرح جامع در تمامی جلسات اعلام کرده که کاربری‌های خدمات عمومی در محلات و مناطق و شهر شامل کاربری تجاری نمی‌شود و آن‌ها مجزا هستند، اما در آخرین جلسه بررسی طرح برخلاف آن ادعا کرد که کاربری خدمات عمومی نیز شامل تجاری می‌شود؛ با وجود مخالفت تمامی کارشناسان با این امر، چرا کارگروه زیربنایی استان نظر کارشناسان را قبول نکرده و طبق نظر مشاور و شهرداری عمل کرده است؟

جانمایی بیمارستان بزرگ شهر در طرح جامع طبق چه نظریه کارشناسی در منطقه حیدره جانمایی شد؟ هرچند با تغییر عنوان آن به نام دهکده سلامت سعی شده است حساسیت موضوع را کم کنند؟

به چه دلیل شهرداری تقاضای کاهش مساحت پارک 48 هکتاری و محدوده بین بلوار ارم و بلوار بعثت را دارد؟ شنیده می‌شود بعضی از مدیران شهرداری در این منطقه باغ خریده‌اند!

طبق چه برنامه و مجوزی شهرداری نسبت به تهیه مجدد طرح برای پارک 48 هکتاری برخلاف اصول فنی و علمی طراحی پارک‌ها تقاضای ایجاد کاربری‌های درآمدزا برای خود کرده است؟ آیا با شنیدن اخبار نقل و انتقال باغات، این طراحی جدید جای تأمل ندارد.

از ابتدای طراحی طرح جامع موضوع بازآفرینی رودخانه‌ها و احیای آن‌ها مطرح بوده، شهرداری با چه منطق علمی برخلاف نظریات امور آب و مشاور طرح جامع اقدام به پوشش الباقی رودخانه‌ها کرده است؟

چرا هماهنگی جهت قطع جریان ورود فاضلاب به رودخانه‌ها بین شهرداری و امور آب و فاضلاب صورت نمی‌گیرد؟

چرا اقدام به بازآفرینی و احیای رودخانه‌ها که امری رایج و معمول در جهان است در همدان مغفول مانده و چرا مدیران سیاسی و نمایندگان به بازدید از پروژه‌های غیر علمی (پوشش رودخانه) می‌روند و حتی توصیه بر پوشش الباقی می‌کنند؟ آیا نمونه‌های بازگشایی و بازآفرینی رودها در کره جنوبی، انگلستان، مراکش، اسپانیا، دارآباد و درکه تهران، شیراز و خرم‌آباد نمی‌تواند سرمشق برای مدیران شهری همدان باشد؟

در طرح‌های گذشته و حال از طرحی به‌عنوان مسیر سبز رودکنار یاد می‌شود، چرا در شرایط فعلی این عبارت کارآیی ندارد؟

نقش سازمان قضائی در آزادسازی حریم رودخانه‌ها چیست؟

عدم اظهار نظر صریح مشاور درخصوص پروژه‌های مشکل‌زا مانند اسکای‌مال و سه برج مصوب‌شده.

کم‌توجهی مشاور به موضوع محله‌محوری در طراحی شهری.

بی‌توجهی به پهنه‌بندی شهری براساس معیارهای اجتماعی، فرهنگی و هویتی.

کم‌توجهی به مباحث عدالت اجتماعی و عدالت زیست‌محیطی در توزیع امکانات در شهر.

کم‌توجهی به ایجاد پروژه‌های محرک توسعه در مناطق کمتر برخوردار.

کم‌توجهی به اصل مشارکت عمومی در ساخت شهر و توجه فراوان به سودرسانی به برخی اقشار.

بی‌توجهی به اصول فنی و علمی سیما و منظر شهری براساس پایداری‌های محیطی.

کم‌توجهی به بافت سنتی شهر و پیوند بین این بافت و ساختار کالبدی جدیدی در شهر.

عدم مطالعه موضوعات جدید و مبتلابه شهر در طرح جامع مانند رابطه جرم‌خیزی و شهر، امنیت اجتماعی و شهر، امنیت روانی و شهر و غیره.

کم‌توجهی به موضوع تاب‌آوری شهری.

کم‌توجهی به موضوع حفظ خاطره در شهر همدان از طریق باززنده‌سازی چشمه‌ها، قنوات، رودها و روددره‌ها، مراکز محلات، گذرها، بازارها و غیره.

عدم ارائه ضوابط قابل اجرا برای حفظ، احیا و ایجاد باغات در حریم و محدوده شهر.

عدم ارائه راهکارهای اجرایی در تعیین محدوده و چگونگی نجات‌بخشی بافت تاریخی شهر.

عدم ارائه پیشنهادهای ایجاد درآمد پایدار برای شهرداری.

بی‌توجهی به ایجاد شهرک‌های موضوعی در شهر.

بی‌توجهی به موضوع بازسازی و بازآفرینی در شهر.

بی‌توجهی به جایگاه همدان در غرب کشور.

از دید مشاور نقش مردم در ارتقای کیفیت سیما و منظر شهری چیست؟ چرا راهکار اجرایی ارائه نکرده است؟

به نظر می‌رسد مطالعات ترافیکی در حوزه طرح جامع به‌شدت ضعیف بوده و هیچ‌گونه راه حل اساسی و مناسب ارائه نکرده است.

مشاور طرح جامع اعلام کند برای رونق بعضی مشاغل سنتی در شهر به‌عنوان برندینگ و همچنین سامان‌دهی مشاغل مزاحم چه راهکاری ارائه کرده‌ است.

با چه استدلال علمی جاده حد فاصل میدان فرودگاه تا جورقان به عمق 100 متر به محدوده شهر اضافه شده است؟ آیا این باعث ایجاد رانت نمی‌شود؟

در توسعه قسمتی از رینگ سوم شهر چرا انتهای این رینگ به پُرترافیک‌ترین نقطه این منطقه در جاده کرمانشاه (ورودی شهر مریانج) متصل شده است؟

آیا صحت دارد که اراضی متعلق به شهرداری همدان در محدوده دانشگاه آزاد و اراضی راه و شهرسازی با عنوان اراضی 680 هکتاری دارای معارض بوده و هنوز به‌لحاظ اجرایی تسلط و مالکیت این سازمان‌ها مسجل نشده است؟

چرا مشاور برای اراضی 680 هکتاری تعیین کاربری و لکه‌گذاری نکرده است؟

چرا طرح‌های قبلی همچون قطار شهری، BRT و سایر موارد در طرح جامع دیده نشده است؟

در ادامه می‌پرسیم مدیران شهر توضیح دهند میزان اهمیت و بررسی موضوعات زیر در طرح جامع چقدر بوده، آیا به حد کافی به این موضوعات پرداخته است؟

- توجه به حمل‌ونقل سبز TOD

- ارائه بسته اقتصادی برای مدیریت شهری

- ایجاد ارزش‌افزوده اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته برای رسیدن به عدالت اجتماعی

- استفاده از موضوع برندینگ برای رونق اقتصادی شهر

- توجه به کشاورزی شهری

- ارائه بسته پیشنهادی در جهت گسترش گردشگری شهری