خشک‌سالی و مصیبت تأمین آب و علوفه عشایر ایلام

سپهرغرب، گروه خبر: صدای جیرجیرک‌ها در میان علف‌های خشک همراه با هرم داغ خورشید و زمین ترک برداشته، چشمه‌ها و جوی‌هایی که تا دیروز زلالی و خنکای آب روانشان هر رهگذری را به وجد می‌آورد اکنون تصویر نازیبایی از خشکیدگی و بی‌آبی را پیش چشمانت نمایان می‌کند.

با کاهش چشمگیر بارندگی‌های بهاری، این روزها بسیاری از مناطق عشایرنشین ایلام در اواخر دومین ماه بهار درحالی‌که هنوز تابستان و گرمایش از راه نرسیده است، خشک و بی‌علف شده و این در حالی است که در سال‌های قبل همیشه تداوم بارش‌های بهاری در این موقع از سال امتداد بهار را به زیباترین چهره تداعی می‌کرد اما به دلیل خساست آسمان امسال زمین تشنه‌تر از همیشه در تمنا برای قطره‌ای آب، ترک برداشته است.

این خشک‌سالی و کم‌آبی علاوه بر کاهش تولید علوفه مرتعی موجب ایجاد مشکلاتی برای مردمان سخت‌کوش و پرتلاش عشایر استان ایلام شده است که حالا علاوه بر دغدغه‌های روزمره باید دربه‌در به‌دنبال چشمه‌ای آب برای سیراب کردن دام‌های خود، کوه‌ها و دشت‌ها را پشت سر بگذارند.

یکی از عشایر منطقه درگه ایوان گفت: امسال به دلیل کاهش بارندگی، آب چشمه‌ها زودتر از سال‌های قبل خشکیده شده و با توجه به سخت گذر بودن مسیر دسترسی به آب، به‌زحمت فراوان آب شرب تهیه می‌کنیم.

زارا رحمانی اظهار کرد: با استفاده از اسب و الاغ، روزانه مجبور هستیم چند مشک و ظرف بزرگ آب را از آب چشمه‌ای که بیش از پنج کیلومتر تا محل اسکان ما فاصله دارد تأمین کنیم.

وی افزود: تأمین آب شرب برای خود و دام‌هایمان با زحمت و محنت بسیار زیادی این روزها انجام می‌گیرد.

وی در خصوص آب‌رسانی سیار توسط امور عشایری استان نیز گفت: با توجه به اینکه ما اکنون به دلیل گرمی هوا در مناطق دور از اسکان دائمی خود هستیم و راه سخت گذر است تانکرهای امور عشایری به‌صورت نامرتب اقدام به آب‌رسانی می‌کنند که این مسئله زندگی ما را دچار اختلال کرده است.

یکی دیگر از زنان عشایر استان ایلام درحالی‌که مشک را پر از آب چشمه می‌کرد، گفت: این مشک‌ها در زبان کردی معروف به «کونه» هستند و معمولاً از پوست گوسفند و بز با زحمت زیاد توسط خودمان درست می‌شود و هر روز دو تا سه مشک را پر از آب می‌کنیم و اگر الاغ و اسب در دسترس نداشته باشیم با کمک طناب بلندی که از موی بز درست شده و به آن «رسن» می‌گوییم به هم می‌بندیم و به دوش می‌کشیم.

ریحان شرفی افزود: آب آوردن از چشمه این روزها در این گرما و مسیر سخت و طولانی سخت‌ترین کار برای ما شده است و چند روز قبل یکی از دختران جوانی که همراه ما برای تهیه آب آمده بود از بالای دره به پایین افتاد و اکنون پا و دستش شکسته است.

وی اضافه کرد: زندگی ما با مشقت و سختی بسیار زیادی مواجه است و با کمترین امکانات مواجهیم از مسئولان تقاضا می‌کنیم به هر طریقی که ممکن است به ما کمک کنند حداقل دغدغه تأمین آب نداشته باشیم زیرا تهیه آب علاوه بر نیاز روزانه شرب برای سیراب کردن دام‌ها، نظافت، تهیه غذا و استحمام برای ما بسیار ضروری و حیاتی است.

وی از مسئولان تقاضا کرد: با آب‌رسانی سیار همچون سال‌های قبل به کمک قشر عشایر به‌خصوص زنان و دختران که باید این رنج تأمین آب را تحمل کنند و علاوه بر کارهای دیگر قبل از طلوع آفتاب برای تهیه آب اقدام کنند، کمک شود.

مدیرکل امور عشایری ایلام گفت: وضعیت بارش‌ها امسال نسبت به سال قبل کاهش چشمگیری داشت و با توجه به شرایط شیوع کرونا و تغییر شیوع کوچ عشایر امسال بر خلاف سال‌های قبل صورت گرفت.

فرشاد یاسمی اظهار کرد: کاهش نزولات جوی علاوه بر خشکیدگی بسیاری از چشمه‌ها موجب کاهش تولید علوفه در سطح مراتع و چراگاه‌های طبیعی این استان شد و با ادامه روند کاهش نزولات آسمانی وقوع خشک‌سالی در سطح مراتع و از بین رفتن کامل پوشش گیاهی در منطقه دور از انتظار نیست که در چنین شرایطی، در فصل چرای دام بر افزایش مشکلات عشایر استان دامن می‌زند.

وی تأکید کرد: وابستگی به تأمین آب شرب و علوفه بیشترین آسیب را به دامداران عشایر وارد می‌کند و برای پیشگیری از این آسیب‌ها باید قبل از بروز خسارت به این قشر آسیب‌پذیر به کمک آن‌ها بشتابیم.

وی اضافه کرد: پدیده خشک‌سالی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر دام‌پروری اثر می‌گذارد و عمده اثرات مستقیم خشک‌سالی و تضعیف شدید پوشش گیاهی مراتع با کمبود و افزایش قیمت علوفه و تأثیر آن بر سلامت دام سبک بروز می‌کند که این امر آثاری منفی بر تولیدمثل دام مولد و ارزش اقتصادی کل دام‌پروری دارد.

مدیرکل امور عشایری ایلام گفت: در همین حال، خشک‌سالی سال زراعی 1400-1399، کاهش بارندگی و افزایش گرما موجب شده است پوشش گیاهی در مراتع کشور بسیار ضعیف شود و ازاین‌رو مهم است که کوچ زودهنگام و چرای زودرس دام عشایر در مناطق عشایر نشین صورت می‌گیرد.

آب‌رسانی به عشایر با 15 تانکر دولتی

یاسمی گفت: اکنون به‌وسیله 15 تانکر دولتی کار آب‌رسانی به عشایر استان انجام می‌شود.

وی اظهار کرد: برای مناطق سخت گذر از خودروهای اجاره‌ای کمک دار یا تراکتور استفاده می‌شد اما به دلیل نبود اعتبار امسال نمی‌توانیم به این مناطق آب‌رسانی کنیم که امیدواریم از محل بحران با اختصاص 200 میلیارد ریال این مشکل برطرف شود.

وی افزود: اکنون عشایر در حوزه ملکشاهی، آبدانان، دهلران و ایوان با مشکل تأمین آب مواجه‌اند و عشایر منطقه کولک هم نیازمند آب‌رسانی سیار هستند.

مدیرکل امور عشایری ایلام در ادامه به مشکل علوفه دامداران عشایر استان اشاره کرد و گفت: خشکیدگی مراتع و کاهش علوفه از دیگر معضلات خشک‌سالی امسال است.

یاسمی گفت: از 700 هزار هکتار مراتع استان 60 درصد در اختیار عشایر قرار دارد که هر هکتار 120 کیلو علوفه خشک تولید می‌کرد اما اکنون به دلیل خشک‌سالی این علوفه از بین رفته است.

وی افزود: عشایر استان نیازمند 42 هزار تن علوفه هستند که امیدواریم از طریق وزارت جهادکشاورزی تأمین شود.

وی وجود دام‌های مازاد را از دیگر مشکلات عشایر استان برشمرد و گفت: اکنون عشایر با 300 هزار رأس دام مازاد مواجه‌اند که معمولاً دلال‌ها با کمترین میزان به دلیل مشکلات عشایر اقدام به خرید آن‌ها می‌کنند.

مدیرکل امور عشایری ایلام از مقامات ارشد استان و کشور خواست: برای رفع مشکلات عشایر همکاری بیشتری در تخصیص اعتبار و تأمین نهاده‌های دامی و استمهال تسهیلات داشته باشند.

ضرورت حمایت از قشر مولد عشایر

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار ایلام خواستار تأمین آب شرب و علوفه دام‌های عشایر استان شد و گفت: با توجه به خشک‌سالی و کاهش نزولات جوی همه باید حامی قشر عشایر باشند.

جهانگیر رستم‌زاد اظهار کرد: عشایر جزو قشر مولد و تولیدکننده جامعه محسوب شده و بسیاری از محصولات و فرآورده‌های گوشتی و پروتئینی را تأمین می‌کنند.

وی افزود: جامعه عشایری نه‌تنها سربار جامعه نیستند، بلکه با فعالیت و تلاش خود بسیاری از نیازهای کشور ازجمله گوشت، شیر و مواد پروتئینی را تأمین می‌کنند.

معاون استاندار ایلام تأکید کرد: به دلیل کاهش نزولات جوی امسال مراتع با کمبود تولید علوفه مواجه شدند و همین امر تعلیف دام‌های عشایر را با مشکل مواجه کرده است.

رستم‌زاد یادآور شد: بخشی از مشکلات جامعه عشایری از طریق مکاتبه با مرکز به‌منظور تأمین علوفه و نهاده‌های دامی موردنیاز برطرف می‌شود و همچنین با کمک دادستانی ممنوعیت خروج کاه و کلش استان را پیگیری کرده‌ایم.

وی اضافه کرد: همچنین با رایزنی با بانک‌های استان و مرکز درصدد استمهال تسهیلات اعطایی به جامعه عشایری هستیم.

معاون اقتصادی استاندار ایلام تأکید کرد: تأمین نیازهای عشایر استان در اولویت قرار دارد و در تلاش برای جذب اعتبار از ردیف‌های موردنظر برای تأمین آب شرب به جامعه عشایر هستیم تا امسال با مشکل کم‌آبی مواجه نشوند.

به گزارش ایرنا، مناطق گرمسیری استان ایلام همه‌ساله از اواسط فصل پاییز میزبان دو هزار عشایر مهمان از استان‌های کرمانشاه، همدان و لرستان است که با گرم شدن هوا ایلام را به سمت مناطق سردسیری استان‌های خود ترک می‌کنند.

دامنه‌های کبیرکوه، دینارکوه، سیوان، مانشت، قلارنگ، شره زول و دالاب از مهم‌ترین مناطق سردسیری عشایر استان ایلام در زمان کوچ بهاره است.

9 هزار و 736 خانوار با 60 هزار نفر جمعیت در قالب 12 ایل و 32 طایفه و همراه داشتن یک‌میلیون و 400 هزار رأس دام سبک و سنگین در استان ایلام زندگی می‌کنند.