عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران پاسخ داد؛

چرا پاندمی اعتیاد مهار نمی‌شود؟

محمد باقر صابری زفرقندی، با بیان اینکه پدیده اعتیاد صرفاً یک مشکل پزشکی نیست، نمی‌شود آن را محدود و محصور به مشکلات قضائی، جامعه شناختی، امنیتی و اجتماعی کرد، افزود: امروزه از هرکسی که به نوعی دستی بر آتش مبارزه با مواد مخدر دارد، سوال کنید این پاسخ را خواهد داد که اعتیاد یک پدیده چند بعدی است که برای مدیریت آن، نگاه همه جانبه و چند وجهی لازم است.

وی با اشاره به ضرورت یک نگاه جامع و اقدامات مستمر و مبتنی بر شواهد علمی برای مبارزه با مواد مخدر، تصریح کرد: با این حال در عمل تقریباً چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. در هر کشوری و از جمله کشور خودمان تشکیلات و سازمان‌های متعدد با عنوان مقابله و مبارزه با مواد مخدر فعالیت می‌کنند ولی نتیجه آنها، وجود افراد زیادی است که از وابستگی به مواد مخدر رنج می‌برند و خانواده‌هایی که در معرض فروپاشی هستند.

صابری زفرقندی وجود تشکیلات متعدد و غیر متمرکز با تداخل وظایف و البته غیر پاسخگو، تغییر مکرر سیاست‌ها و راهبردها را به عنوان چالش‌های مبارزه با مواد مخدر در کشور برشمرد و افزود: به عنوان مثال در سطح خرد موضوع جمع آوری معتادان متجاهر و ایجاد تشکیلات گران قیمت به اسم کمپ‌های درمانی ذیل ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر هنوز به یک قاعده مندی مورد اجماع نرسیده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: با وجود تلاش‌هایی که انجام گرفته دانشگاه‌ها در فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری برای این موضوع، عامدانه به بازی گرفته نمی‌شوند و هنوز شاهد باز تولید، نگاه جمع آوری معتادان به منظور پاک کردن چهره شهرها هستیم.

وی ادامه داد: به همین دلیل این ابهام و چالش مطرح می‌شود که آیا به راستی و درستی همه ظرفیت‌ها و اراده کشورها معطوف به حل معضل اعتیاد است؟ اگر پاسخ مثبت است چرا خروجی مورد انتظار را نداریم؟ سوال جدی تری نیز مطرح می‌شود که اگر همه این تشکیلات و فعالیت‌ها که بار هزینه‌ای زیادی را نیز بر جامعه تحمیل می‌کنند، تعطیل و جمع آوری شوند چه اتفاقی در حوزه اعتیاد پیش خواهد آمد؟

این استاد دانشگاه گفت: در پاندمی کرونا کمتر نهاد و یا سازمانی چه در سطح ملی و یا بین‌المللی تمایل دارد که حتی به قیمت منتفع شدن مالی به شیوع کرونا خوش آمد بگوید. حتی شرکت‌های دارویی و واکسن سازی نیز که قاعدتاً فرصتی را برای سودآوری به دست آورده اند، بسیار بعید است که از وجود مهمان ناخوانده کرونا راضی باشند و برای دفع شر آن لحظه شماری نکنند. به همین دلایل، قابل انتظار است که در آینده نه چندان دور جهان شاهد مهار کرونا باشیم همچنان که در مورد سایر پاندمی‌ها در گذشته بوده است.

وی با بیان اینکه آحاد جامعه از کوچک و بزرگ، مسئول و غیر مسئول، عامی و دانشمند خطر ویروس کرونا را حس کرده اند، افزود: سوال اساسی در مورد پاندمی اجتماعی و بهداشتی اعتیاد این است که آیا همان شرایطی که در مورد مقابله با کرونا حاکم است در حوزه اعتیاد نیز ساری و جاری است؟ آیا چرخش مالی عظیم مواد مخدر که بعد از تجارت سلاح در رده دوم است، اجازه خواهد داد که معضل اعتیاد به حل شود؟

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران اظهار کرد: در فرایند مبارزه با مواد مخدر جهت گیری‌ها و برنامه‌ها به سمتی سوق داده شده که امروز بخش بزرگی از جامعه در قالب مبارزه و یا فعالیت‌های علمی معیشت خود را مدیون و مرهون وجود پدیده اعتیاد کرده اند و تا این فرایند ادامه داشته باشد، ناخواسته همین تشکیلات مانع جدی برای حل معضل هستند.

وی افزود: اگر فرض کنیم از فردا در هر کشوری دیگر معضلی به نام اعتیاد وجود نداشته باشد، با این حادثه چه میزان افراد از نان خوردن خواهند افتاد؟ چه تشکیلات و سازمان‌هایی معطل و در آستانه انحلال قرار خواهند گرفت؟ و این سوال مهم نیز مطرح می‌شود که نهاد سازی‌های متعدد و گسترده به اسم مقابله با مواد مخدر اعم از مقابله‌ای و یا تحقیقاتی و بهداشتی و درمانی تا چه میزان می‌تواند ساخته و پرداخته شبکه منسجم، به روز و با قدرت انعطاف و عملیاتی شبکه‌های تهیه و توزیع مواد مخدر باشد؟

صابری زفرقندی با اشاره به توسعه مراکز درمانی اعتیاد در کشور، خاطر نشان کرد: گره زدن معیشت درمانگران و خصوصاً پزشکان که در زمره افراد توانمند و نخبه جامعه هستند به اعتیاد تا چه میزان می‌تواند به حل این معضل کمک کند؟ چه کسی برآورد کرده است تا بدانیم چه بخشی از بیکاری پنهان پزشکان و یا در سطح جامعه در قالب و به ظاهر در راستا و با عنوان مبارزه با مواد مخدر و یا درمان جبران شده است؟ اگر برآورد برخی کارشناسان درست باشد که حجم قابل توجهی از معضل بیکاری پزشکان با توسعه مراکز درمان اعتیاد سرپوش گذاشته شده، انتظار بهبودی اوضاع واقع بینانه نیست.