فاجعه بزرگی که در اثر عدم اطاعت از امام کاظم (ع) ایجاد شد

آن‌طورکه در تاریخ آمده، بزرگ‌ترین فاجعه هولناک تاریخی بعد از فاجعه عاشورا، قیامی در دوران امامت امام موسی بن جعفر علیه‌السلام بوده که به واقعه خونین فخ مشهور است. در این زمان نحو مواجهه امام موسی بن جعفر علیه‌السلام با این قیام حائز اهمیت زیادی است، چراکه این رویداد هولناک موجب شد که تعداد زیادی از فرزندان پیامبر (ص) به شهادت برسند.

گفتگو با دکتر محمدحسین رجبی دوانی، استاد تاریخ اسلام در مرور یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای تاریخی در دوران امامت امام موسی کاظم علیه السلام را می‌خوانید:

 کشته شدن شیعیان ریشه در عدم اطاعت از امام داشت

فاجعه خونین فخ یکی از اتفاقات مهمی بود که در دورانی روی داد که امام موسی بن جعفر علیه السلام به امامت رسیده بودند. ولی این اتفاق هم مانند سایر فجایع آن زمان، ریشه در عدم اطاعت از امام بر حق داشت. چراکه اگر مردم در آن دوران از امام موسی بن جعفر علیه السلام پیروی می‌کردند، به هیچ عنوان هرج و مرج و ناامنی در جامعه ایجاد نمی‌شد. اما متأسفانه گروهی از انسان‌ها در طول تاریخ در پی هوای نفس و اندیشه‌های باطل می‌روند و فاجعه‌های بزرگی را ایجاد می‌کنند.

ماجرای فاجعه فخ در دورانی ایجاد شد که علویان و شیعیان به شدت مورد ظلم دستگاه حکومت بنی‌عباس قرار داشتند. این ظلم‌های مداوم موجب شد که گروهی از شیعیان که از نسل امام حسن علیه السلام بودند، علیه بنی‌عباس قیام کنند. این قیام در زمان حکومت موسی الهادی، خلیفه عباسی انجام شد. موسی الهادی فرزند مهدی عباسی و از نسل منصور عباسی بود.

 پیش‌بینی قیام فخ توسط پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه

فخ نام اصلی حسین بن علی یکی از افراد از نسل امام حسن مجتبی علیه السلام است؛ کسی که رهبری این قیام را بر عهده داشت. البته باید یادآوری شود که طبق روایت‌ها پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در دوران خود، رویداد خونین فخ را پیش‌بینی کرده بودند.

به طوری در روایتی آمده است زمانی که آن حضرت در راه تشرف به حج بودند، از منطقه‌ای که این رویداد اتفاق می‌افتد، رد شدند. چون این منطقه در نزدیکی شهر مکه قرار دارد. نبی مکرم اسلام در این منطقه مقداری درنگ کردند و بعد فرمودند: «مدتی نمی‌گذرد که عده‌ای فرزندان من در این سرزمین به شهادت می‌رسند.»

 دلیل شهرت قیام به عنوان «قیام فخ»

حسین بن علی با نام مستعار فخ، یکی از افرادی بود که از ظلم‌های بی‌امان بنی‌عباس به تنگ آمده بود. او به همراه عده‌ای دیگر از شیعیان، قیامی را راه‌اندازی کرد و در این قیام که به خونخواهی شیعیان انجام می‌شد و فریاد اعتراض به حکومت غاصب و ظالم بنی‌عباس بود، جمع زیادی از شیعیان و حتی مردم مکه و مدینه حضور داشتند.

در این قیام، میان شیعیان و مأموران بنی‌عباس جنگی اتفاق افتاد، آن هم جنگ در شرایطی که شیعیان ابزار و ادوات جنگی محدودی داشتند ولی بنی‌عباس با اسب و زره و شمشیر و سربازان فراوان به میدان آمده بودند. در نتیجه این جنگ، تعداد زیادی از شیعیان شهید شدند که یکی از آن‌ها رهبر قیام، یعنی حسین بن علی بود.

آن‌طو‌رکه در تاریخ آمده تا آن زمان پس از فاجعه عاشورا، چنین رویداد هولناکی که تعداد زیادی از فرزندان نبی مکرم اسلام به شهادت برسند، اتفاق نیفتاده بود.

 تأسف بسیار امام موسی کاظم علیه السلام از کشته شدن شیعیان

زمانی که به امام موسی بن جعفر علیه‌السلام خبر رسید که تعداد زیادی از شیعیان و علویان توسط حکومت بنی‌عباس به شهادت رسیده‌اند، آن حضرت بسیار متأسف و اندوهگین شدند.

البته موسی الهادی که خلیفه آن زمان بود، امام را مسئول این قیام می‌دانست و به همین علت قصد داشت آن حضرت را به شهادت برساند. اما مرگ به او فرصت نداد و موسی الهادی توسط مادر خودش کشته شد. به این ترتیب بعد از او هارون‌الرشید به قدرت رسید.