در تبلیغ حجاب دچار کلیشه‌ هستیم

این پژوهشگر همچنین زیر نظر استاد طباطبایی چند سال مدیریت شبکه ادیان را در داخل و خارج از کشور عهده‌دار بوده است. مشاوره در فضای مجازی و مقام نخست جشنواره اسلام و مسیحیت و فعالیت در انجمن ادواردو آنیلی ازجمله فعالیت‌های وی است. فرصتی پیش آمد تا با وی که مدت‌ها مسئول مشاوران کانون خانواده آستان قدس نیز بوده است، در رابطه با معضلات فرهنگی بانوان گفت‌و‌گو کنیم.

  تبلیغ دین مختصات خاص خود را می‌طلبد و نیاز به پیش‌نیاز‌های علمی و فنی زیادی دارد. چه شد که شما وارد حوزه تبلیغ شدید؟

مادرم مبلغ بودند و تمام دوران کودکی ما در محیط‌های فرهنگی سر می‌شد. از کودکی تمام امور فرهنگی مدرسه به دوش من بود و از همان کودکی شاکله تبلیغ در من شکل گرفت و به کار‌های فرهنگی- مذهبی علاقه‌مند شدم.

  به نظر شما مهم‌ترین دلیل دین‌گریزی بخشی از جوانان و خصوصاً دختران جوان چیست؟

امروزه بزرگ‌ترین چالش ما در این زمینه، طی نکردن مسیر‌ها و استفاده از ابزار نامناسب برای جذب مخاطب، به‌ویژه جوانان است. مهم‌ترین عاملی که مردم را دچار دین‌زدگی می‌کند، نوع مواجهه خشونت‌آمیز و همین‌طور عدم درک صحیح از مخاطب است. اگر مخاطب‌شناسی درست نباشد نمی‌توانیم در نوع مواجهه‌مان تأثیرگذار باشیم. برخورد با مخاطب ابزار‌های روان‌شناسانه خاص خود را می‌طلبد که متأسفانه فقط عده‌ای حائز این هنر هستند. مخاطب‌شناسی و نوع مواجهه صحیح یک هنر است. اگر مبلغی توانست مخاطب‌شناسی کند، زبان مخاطب را بیابد و از همان دریچه ورود کند، می‌تواند چنان تأثیری بر اندیشه مخاطب بگذارد که مکتب‌ساز بشود و جوان‌های زیادی را شیفته دین کند.

  از فعالیت‌های شما پاسخ به شبهات و سؤالات جوانان در زمینه حجاب بوده است، به نظرتان برای حل مشکل حجاب در کشور چه باید کرد؟

این به عدم شناخت نسبت به حجاب برمی‌گردد، چون فقط یکسری جمله کلیشه‌ای از حجاب شنیده‌اند و پیامدش پاره‌ای رفتار‌های کلیشه‌ای بعضاً نامطلوب درباره حجاب بوده و ضعف فنون فرهنگی به این مسئله دامن زده است. به جرأت می‌گویم، تمام دخترانی که در پی حقیقت هستند اگر زمینه‌ای برایشان مهیا بشود که حقیقت حجاب را دریابند، عاشق حجاب می‌شوند. این حاصل تجربیات برخوردم با دختر‌ها و بانوان زیادی است که روزی حتی روسری نداشتند و الان با افتخار محجبه هستند. برای رفع مشکل حجاب، اقدامات زیادی ضروری است، ازجمله برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی با حضور مبلغین خوش‌برخورد و ایجاد فضایی مناسب به لحاظ بصری. در این رابطه ترویج نمایشگاه‌های خوبی که انجمن ادواردو آنیلی در زمینه حجاب دارد، تحسین‌برانگیز و تأثیرگذار است. تدریس روش‌های ترغیب به حجاب و تربیت حجاب در فضای مجازی و حضوری شبیه کارگاه «چرا حجاب» روند خوبی است.

  ورودی‌های حوزه‌های علمیه خواهران به نظر خوب می‌آید، ولی چرا خروجی‌های آن چندان در مسائل فرهنگی- اجتماعی دیده نمی‌شوند، مشکل چیست؟

کمرنگ بودن خروجی مناسب حوزه‌های علمیه خواهران ریشه در عوامل مهمی، چون ناکارآمدی برخی دروس حوزه‌ها، عدم محتوای آموزشی مناسب در زمینه تبلیغ صحیح و به‌ویژه تبلیغ بین‌المللی اسلام، عدم ‌شناسایی نیرو‌های خبره در عرصه‌های مختلف فرهنگی دارد، در یک کلام عدم برنامه‌ریزی مناسب برای استعدادپروری دختران مبلغ حوزوی.

  برای کسی که می‌خواهد با اسلام و تشیع بهتر آشنا شود چه توصیه‌هایی دارید؟

ساخت برنامه‌های جوان‌محور با تنوع در رسانه ملی در زمینه حجاب و برای کسی که قصد آشنایی با اسلام و تشیع را دارد، بهترین کتاب‌ها آثار شهید مطهری و «تفسیر نور» آقای قرائتی است که تأثیر مثبت و خوبی دارد. از همه مهم‌تر با توجه به اینکه امروز فضای مجازی حرف اول تبلیغ را می‌زند، حتماً فراهم شدن زمینه‌ای جهت آشنایی با برخی سایت‌های تبلیغ مؤثر مثل سایت ره‌یافته بالاترین اثر را دارد، حتی گاهی اثرش بیشتر از پیشنهاد مطالعه برخی کتب است. کتاب «آشنایی با اسلام برای نوجوانان» از آقای قرائتی خیلی مناسب است. ابتدا باید مخاطب‌شناسی شکل بگیرد، بعدازآن با توجه به شرایط مختلف مخاطب سیر مطالعاتی به آن داده بشود؛ شرایطی از قبیل سن، فرهنگ، ملیت حتی خلقیات فرد، چون مدل کار برای تبلیغ در جزئیات دارای مشابهت‌ها و تفاوت‌هایی است، اما به‌طورکلی برخی کتاب‌ها برای همه توصیه می‌شود و تأثیرات نسبتاً خوبی دارد. برخی کتاب‌ها که معمولاً برای همه با هر شرایطی که می‌خواهند با اسلام آشنا شوند، مناسب است، مانند: «آفریدگار جهان» از آیت‌الله مکارم، «عدل الهی» از شهید مطهری و آموزش عقاید از استاد مصباح و آثاری مانند «رؤیای نیمه‌شب»، «ناقوس‌ها به صدا درمی‌آیند» و «مسلخ عشق» آثار خوبی هستند.

  از مشکلات فرهنگی در حوزه بانوان نداشتن الگوی مناسب بین زنان معاصر است، چه آنکه معمولاً افراط یا تفریط می‌کنند، شما اگر بخواهید الگویی به جوانان معرفی کنید چه کسانی را معرفی می‌کنید؟

با توجه به تأثیرات خوبی که طی این سال‌ها از برخی بانوان ره‌یافته و جوان‌های مسلمان یا غیرمسلمان دیده‌ام، معرفی چنین شخصیت‌هایی به مردم، تأثیرات فوق‌العاده‌ای دارد، به علاوه شخصیت حضرت زهرا (س) که در قید زمان و مکان نمی‌گنجد. حضرت الگویی برای همه نسل‌ها و زمان‌ها هستند، اما اینکه چگونه بتوانیم این مدل جهانی را طوری معرفی کنیم که مخاطب بیشترین تأثیر را بپذیرد، این به شیوه تبلیغ برمی‌گردد، اگر من در کسوت مبلغ که الگوی اصلی‌ام حضرت زهرا (س) است، بتوانم همه‌جانبه حافظ پیام این قهرمان تاریخ باشم، قطعاً خواهم توانست بر دیگران اثر بگذارم. در واقع هر یک از ما اگر سبک واقعی زندگی اهل‌بیت (ع) را نه‌فقط در ظاهر بلکه در عمل پیاده کنیم، خودمان الگو می‌شویم؛ الگو‌هایی که تکثیر می‌شوند. مردم وقتی فاصله بین حرف و عمل را یکی ببینند، شیفته چنین شخصیتی می‌شوند و ناخودآگاه الگو می‌پذیرند.

  پیشنهاد‌های شما به رئیس‌جمهور جدید در بحث فرهنگی بانوان چیست؟

تشکیل میز فرهنگی بانوان و تعریف کردن برخی مسئولیت‌های جدید و مناسب در حوزه فرهنگی تبلیغی بانوان، همچنین تخصیص بودجه لازم، نشست منظم هفتگی رئیس‌جمهور با میز فرهنگی بانوان و پیگیری مستمر مشکلات و حمایت همه‌جانبه اعم از فرهنگی، روانی و مالی می‌تواند تا حدودی راهگشا باشد.

  بهترین و مؤثرترین کتاب در بحث حجاب را کدام می‌دانید؟

«لینالونا» اثر کلرژوبریت که برای کودکان نوشته شده تصویر‌سازی و تأثیرگذاری عالی و جذابی دارد، کتاب «مسئله حجاب» شهید مطهری هم خوب است. این کتاب‌ها هم برای حجاب یک سر و گردن نسبت به بقیه بالاتر هستند. کتاب «بهای یک لباس» از یوسف غلامی، کتاب «من میترا نیستم» زندگینامه شهیده زینب کمایی مفید هستند. تفاوت نگاه نویسنده بهای یک لباس در همان مقدمه رونمایی می‌شود؛ جایی که گفته: «بیش از 18 سال است درباره رفتار دختران و زنان به مطالعه، تحقیق و نظرسنجی می‌پردازم و با شماری زن بی‌حجاب مسلمان (!) و غیرمسلمان گفتگو کرده‌ام.»

  آیا مشکل امروز درباره حجاب و عفاف کمبود چاپ و نشر کتاب است؟

نه اصلاً، امروز مشکل رفتار‌های اجتماعی دختران و زنان، کمبود کتاب درباره حجاب نیست، اتفاقاً فراوانی کتاب‌هایی است که اغلب حرف‌هایشان تکراری، نگاهشان محدود و ادبیاتشان بیگانه با روحیات مخاطبان است. از برخی نویسندگان می‌پرسم: این کتاب را برای چه گروهی نوشته‌اید؟ باحجابان یا بی‌حجابان؟ باحجابان که این‌ها را می‌دانند، بی‌حجابان هم که هرگز نمی‌خوانند! مخاطب ما «هر فردی است که بخواهد اندکی از راز پوشش زن را بداند و به فریبکاری غرب پی ببرد»، اما نباید از شیوه‌های نوین ارتباط در جامعه غافل بود.

*جوان آنلاین