معدن‌کاوی؛ زخمی بر پیکر طبیعت بانه

شهرستان مرزی بانه 130 هزار هکتار منابع طبیعی دارد که 80 هزار هکتار آن را جنگل به‌ویژه جنگل‌های بلوط و 50 هزار هکتار نیز مرتع است. پروانه بهره‌برداری برای 14 معدن در این شهرستان صادر شده که 6 معدن شامل شن، ماسه، سنگ لاشه و معادن مس و روی هم‌اکنون در بانه فعال است.

بهره‌برداری از برخی معادن فاقد توجیه زیست‌محیطی است و می‌توان گفت خسارت وارده بر منابع طبیعی که برداشت در دل کوه‌ها و بدون مطالعه انجام می‌شود، بیشتر از منافع آن است و باعث تخریب بیشتر محیط‌زیست، زیستگاه جانواران و آلودگی آب و هوا شده و بخش زیادی از درختان جنگلی که قدمتی بیش از 100 سال دارند با برداشت معادن از دل این کوه‌ها از بین می‌روند.

جنگل‌ها و مراتع بکر از اهمیت طبیعی و اقتصادی زیادی برخوردار هستند و به لحاظ طبیعی علاوه بر تأمین خوراک دام و تولید انواع دارو مزایای مهمی همچون تعدیل آب و هوا و تغذیه آب‌های زیر زمینی دارد و از حیث اقتصادی نیز برای بهره‌برداران محلی اهمیت زیادی دارد.

  برداشت معادن با بررسی‌های کارشناسی انجام نمی‌شود

مدیر عامل انجمن مردمی پاژین بانه جنگل‌های بلوط بانه را سرمایه عظیم جنگل‌های زاگرس عنوان کرد و گفت: ادارات و نهادهایی که با برداشت معادن موافقت می‌کنند قبل از موافقت در منطقه‌ای که قرار است معدن ایجاد شود مطالعه و بررسی‌های کارشناسی نمی‌کنند و این موضوع موجب تخریب منابع طبیعی و خدادادی می‌شود.

حامد اسراری افزود: پیمانکاران بعد از برداشت از معادن در عرصه‌های طبیعی باید خسارت‌های ناشی از تخریب را برای احیای محیط زیست منطقه جبران کنند که این اقدام انجام نمی‌شود.

وی اظهار کرد: نهادهای مربوطه بعد از موافقت با برداشت و اکتشاف معادن باید بررسی‌های میدانی از منطقه داشته باشند که این اقدام هم تاکنون از طرف این نهادها انجام نشده و این امر باعث سوء استفاده پیمانکاران معادن شده و سینه کار را بیش از محدوده تعیین شده افزایش می‌دهند.

مدیر عامل انجمن مردمی پاژین بانه با اشاره به تأثیر برداشت معادن بر محیط زیست و انسان گفت: آلودگی آب و خاک، تخریب زیستگاه جانواران و نابودی درختان جنگلی از مهم‌ترین پیامدهای برداشت معادن است که بر سلامت انسان نیز تأثیر زیادی دارد و باعث افزایش بیمارهای تنفسی و انواع سرطان نیز می‌شود.

اسراری افزود: در سال‌های اخیر برای پیشگیری از تخریب و از بین بردن منابع طبیعی و درختان جنگلی فعالان محیط زیستی انجمن پاژین بانه از جانمایی و برداشت دو معدن در بانه جلوگیری کردند.

  پروانه بهره‌برداری از 14 معدن در بانه

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت شهرستان بانه گفت: 14 پروانه برداشت معدن در بانه وجود دارد که امسال پروانه یکی از معادن باطل می‌شود و پنج معدن تعطیل و معادنی هم در حال اکتشاف هستند.

بایزید حسینی با اشاره به دلایل تعطیلی برخی از معادن افزود: یکی از مهم‌ترین دلیل تعطیل شدن معادن بانه مشکلات اداری و به‌صرفه نبودن این معادن است یکی از این معادن به دلیل نزدیکی با لوله انتقال گاز و یکی دیگر نیز به دلیل قرار گرفتن در عرصه منابع طبیعی تعطیل شده است.

وی با بیان اینکه 6 معدن برداشت سنگ لاشه فعال است اظهار کرد: زمان مشخصی برای برداشت در معادن وجود ندارد و هر معدن با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص ظرفیتی برای استخراج دارد و از میزان تعیین شده نمی‌تواند بیشتر برداشت کند.

رئیس سازمان صمت شهرستان بانه اضافه کرد: برای جلوگیری از تخریب واحدهای مسکونی همجوار معادن هنگام انفجار باید وضعیت اولیه بررسی شود و ساخت و سازها حریم خود را رعایت کنند اگر یک واحد براثر انفجار تخریب شود باید جبران خسارت کنند.

حسینی با اشاره به اینکه موج انفجار مواد منفجره به کار برده شده پخش نمی‌شود گفت: سالانه 310 هزار تن سنگ لاشه و شن ماسه بانه برداشت می‌شود که نیاز شهرستان را تأمین نمی‌کند و از شهرهای همجوار این مصالح برای ساختمان‌سازی وارد شهرستان می‌شود.

وی افزود: چهار محدوده اکتشافی فلزی در بانه وجود دارد که میزان و زمان برداشت آن هنوز مشخص نیست.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت شهرستان بانه گفت: در زمان استقرار و بهره‌برداری از اداره محیط‌زیست استعلام می‌گیریم و ضوابطی محیط زیستی که لازم است به بهره‌بردار اعلام و تلاش می‌شود کمترین تخریب محیط زیستی را داشته باشد. همچنین اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بابت تخریب‌ها جریمه‌ای برای برداشت‌کننده در نظر می‌گیرد.

حسینی افزود: در بانه سنگ لاشه از کوه‌های واقع در روستاهای ابوالحسن، سبدلو، شوی، بوئین سفلی، هنگه ژال و بلوه برداشت می‌شود.

  بانه مناسب فعالیت معدن نیست

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست شهرستان بانه با بیان اینکه نظارت بر فعالیت معادن توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزداری و صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شود، گفت: نظارت بر بحث آلودگی محیط زیست معادن توسط محیط زیست انجام می‌شود که با توجه به شرایط خاص بانه مناسب فعالیت معادن نیست.

رحمان رحیم‌پور افزود: با توجه به اینکه منطقه بانه یک منطقه جنگلی و بکر است معادنی که در بانه به بهره‌برداری رسیده بیشترین تخریب محیط زیستی و نابودی درختان جنگلی را به همراه داشته و علاوه بر این زیستگاه بسیاری از حیوانات را نیز از بین می‌برد.

وی اظهار کرد: درختانی که در مناطق جنگلی بانه وجود دارد بیش از 100 سال عمر دارند که با بهره‌برداری از معادن از بین می‌روند و آسیب جبران‌ناپذیری به محیط‌زیست منطقه وارد می‌می شود.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست شهرستان بانه ادامه داد: برای برداشت از معادن سینه کاری مشخص می‌شود اما بسیاری پیمانکاران و افرادی که از این معادن برداشت می‌کنند بیش از سینه کار تعیین‌شده برداشت می‌کنند و بعد از اتمام برداشت منطقه را ویران‌شده رها و خسارت‌های محیط زیستی را جبران نمی‌کنند.

رحیم‌پور با اشاره به انفجاری که در معادن برای برداشت سنگ لاشه انجام می‌شود افزود: قبلا در بحث انفجارها از اداره محیط‌زیست استعلام می‌گرفتند اما اکنون این کار انجام نمی‌شود و این انفجارها علاوه بر آلودگی‌های محیطی و صوتی گاهی باعث ضربه به لایه‌های درونی زمین می‌شود.

وی با بیان اینکه چیزی که از معدن باقی می‌ماند ویرانی است گفت: باید پیمانکاران در کارگاه‌های خود فضای سبز ایجاد کرده و در مکانی که سنگ لاشه برداشت می‌شود برای جلوگیری از ایجاد گرد و خاک آب‌پاش نصب کنند.

وی افزود: معدن روبروی روستای سبدلو برخی از قوانین محیط زیستی را رعایت می‌کند اما جانمایی این معدن مناسب نیست چراکه فاصله معدن با منابع آبی و دانه‌بندی رعایت نشده و قبلاً نیز دستور پلمب داده شده بود و اجازه فعالیت نداشت.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست شهرستان بانه اظهار کرد: این معدن پس از مدتی بنابر ضرورت، فعالیت خود را با رعایت قوانین محیط زیستی ادامه داد.

رحیم‌پور یادآور شد: گرد و غبار ناشی از برداشت معادن که بر روی درختان می‌ماند، راه تنفس درختان را می‌بندد و تخریب جنگل‌ها باعث ایجاد سیلاب می‌شود.

وی گفت: با توجه به شرایط زیست‌محیطی بانه، این شهرستان برای برداشت معدن مناسب نیست به همین خاطر اداره محیط زیست با ارائه مجوز به برخی از معادن مخالفت می‌کند.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست شهرستان بانه با بیان اینکه باید از ظرفیت منابع طبیعی به اندازه توان منابع بهره‌برداری شود اضافه کرد: با توجه به اینکه شرایط توپوگرافی بانه مناسب فعالیت معدن‌ها نیست و باعث تخریب محیط‌زیست می‌شود باید فعالیت معدن‌های موجود تا زمان مقرر شده ادامه یابد و بیش از این باعث تخریب محیط‌زیست نشود.

**برداشت باید با سیم برش انجام شود

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بانه گفت: در مجوزی که اداره صنعت، معدن و تجارت برای برداشت معدن صادر می‌کند نحوه برداشت تعریف شده و با توجه به اینکه برداشت با سیم برش هزینه بیشتری نیاز دارد معمولاً با انفجار کوه برداشت می‌کنند.

عثمان افتخاری با بیان اینکه در بانه معدن شن و ماسه بستر رودخانه وجود ندارد افزود: هشت معدن سنگ لاشه فعال وجود دارد که برای سه معدن پرونده قضائی تشکیل شده است.

وی اظهار کرد: برای جلوگیری از تخریب منابع طبیعی از معادن به‌صورت دوره‌ای بازدید می‌کنیم و در صورت مشاهده تخلف به مراجع قضائی معرفی می‌شود.

رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست شهرستان بانه با بیان اینکه به دلایلی پرونده‌های تخلف به نتیجه مورد نظر نمی‌رسد ادامه داد: در معادن دو محدوده اکتشاف و سینه کار تعریف شده که نظارت بر آن‌ها توسط صنعت، معدن و تجارت انجام می‌شود و سطح تخریبی معادن مشخص نیست.

از مساحت 29 هزار و 100 کیلومتر مربعی مساحت کردستان حدود 12 هزار و 500 کیلومتر از مناطق دارای ظرفیت موادمعدنی فلزی با عنوان پهنه اکتشافی بلوکه و برای اکتشاف به سازمان‌های زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و ایمیدرو واگذار شد.