چالش‌های مرزنشینان کرمانشاهی در نقطه صفر مرزی

وعده‌های دولت روحانی برای سامان‌دهی مرزها رنگ باخت

بازارچه‌های مرزی که روزی سطح مبادلات و معاملات اقتصادی در آن‌ها از سطح پیله‌وری فراتر نمی‌رفت و تنها یک ظرفیت اقتصادی محدود برای مرزنشینان بود، امروز چنان اهمیتی در کلان تجارت یافته که مدیران ارشد اقتصادی همواره برای آن برنامه داشته و در تمام کشورها مدیرانی که هوشمندتر هستند، این ظرفیت‌ها را برای توسعه اقتصادی و بازرگانی کشور به‌کار می‌گیرند، اما مسئولان دولت تدبیر و امید با وجود وعده‌های بسیار نه‌تنها وضعیت مرزها را سامان‌دهی نکردند، بلکه سبب ایجاد مشکلات جدیدی در این مناطق شدند.

در سراسر مرزهای کشور ایران به‌ویژه استان کرمانشاه مرزنشینانی سکونت دارند که در زندگی خود با مشکلات بسیار و متعددی ازجمله بیکاری، فقر، کمبود درآمد و سرمایه، مشکلات امنیتی و سیاسی، کمبود زمین‌های کشاورزی، آب، مراکز بهداشتی، کمبود راه‌های ارتباطی و بسیاری دیگر از مسائل مواجه هستند.

با توجه به توسعه روزافزون مناطق شهری و مهاجرت بی‌رویه روستاییان به این مراکز برای دستیابی به شغل و درآمد و رفاه بیشتر، ساکنین و جمعیت استان‌های مرزی به‌شدت کاهش می‌یابد و مردم برای برخورداری از رفاه بیشتر به مراکز شهری رو می‌آورند و این مسئله موجب تمرکز جمعیت در شهرها و بالا رفتن هزینه‌های خانواده و معضلات اجتماعی خواهد شد.

مناطق مرزی از نقاط حساس و استراتژیکی کشور به‌شمار می‌روند، طبیعت منزوی و بعضاً غیر حاصلخیزی مرزی به‌ویژه در مناطق کوهستانی کرمانشاه پیوسته به‌دلیل فقدان رفاه و بهبود انگیزه‌های لازم برای زندگی، زمینه‌ساز مشکلات سیاسی، اقتصادی امنیتی برای دولت‌های وقت بوده، اما با وجود وعده‌های بسیار پیشرفتی در مرزها و زندگی مرزنشینان حاصل نشده است.

توسعه مناطق مرزی به افزایش رفاه و درآمد اقتصادی مرزنشینان از طریق فعالیت‌های سالم اقتصادی با حمایت و سرمایه‌گذاری دولت‌ها بر کارکرد امنیتی مرزها تأثیر مثبت دارد و بازارچه‌های مرزی به‌عنوان یکی از اهرم‌های مهم در ایجاد اشتغال و توسعه روابط تجاری با کشورهای هم‌جوار در سال‌های گذشته پیوسته تأثیر قابل توجهی در فعالیت‌های اقتصادی کشور داشته است.

بازارچه‌های مرزی خلأ موجود در محدوده مناطق را برطرف کرده و از خالی شدن حاشیه مرزها جلوگیری می‌کند که این امر خود می‌تواند در بالا بردن ضریب امنیت مرزها مؤثر باشد و از طرف دیگر با وجود بازارچه‌های مرزی و درنتیجه مبادلات مرزی و صدور محصولات تولیدی از طریق این بازارها نه‌تنها مشکلات معیشتی مرزنشینان رفع می‌شود، بلکه سرمایه‌ای نیز برای ورود به عرصه‌های بزرگ اقتصادی به‌دست می‌آید.

همان‌طور که اشاره شد، ایجاد بازارچه‌های مرزی اصولاً با اهداف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بوده است؛ اما نمی‌توان اذعان کرد این اهداف تاکنون به‌صورت واقعی در تمام بازارچه تحقق یافته و اداره آن‌ها در همه موارد منجر به رونق اقتصادی مناطق شهری و روستایی محدوده‌های مرزی شده است؛ آنچنانکه بسیاری از بازارچه‌ها به‌دلیل عدم تمایل کشور مقابل یا نزدیک بودن به بازارچه‌های دیگر، رونق نگرفته‌اند.

استان کرمانشاه نیز با 371 کیلومتر مرز مشترک با دو بخش کرد و عرب‌نشین عراق و داشتن 6 مرز رسمی و بازارچه فعال سالانه حدود نیمی از صادرات کالاهای غیر نفتی به عراق را به خود اختصاص داده است و با وجود چند بازار مرزی در کرمانشاه ازجمله بازارچه‌های مرزی شیخ صالح ثلاث باباجانی، شوشمی پاوه، تیله کوه سرپل‌ذهاب، سومار و خسروی اما بازار پرویزخان و بعد از آن خسروی از رونق بیشتری برخوردار هستند.

این درحالی است که بسیاری از مردم این مناطق به‌دلیل مشکلات اقتصادی توانایی مبادلات مرزی را نداشته و واسطه‌ها در دنیا هستند که با سوء استفاده از مردم مرزنشین سودهای کلان به جیب زده و منافع خود را تأمین می‌کنند؛ به همین دلیل طی سال‌های اخیر بعضی از بازارچه‌ها اهداف و چشم‌اندازهای اصلی خود را فراموش کرده و نتوانستند به اقتصاد مرزنشینان کمک زیادی کنند و اکنون مرزنشینان کرمانشاهی از محروم‌ترین اقشار هستند.

پایین بودن سطح کیفی رعایت ارتباطی به وضعیت فیزیکی بازارچه‌های مرزی، تعدد مراکز تصمیم‌گیری در مورد بازارچه‌های مرزی، شفاف نبودن قوانین و مقررات مرتبط با بازارچه‌های مرزی، آشنا نبودن نیروهای فعال در بازارچه با قوانین حاکم بر بازارچه‌های مرزی و همینطور قوانین حاکم بر صادرات و واردات، حاکم بودن نگرش‌های سیاسی بر نگرش‌های اجتماعی و فرهنگی و تشریفات اداری دست‌وپاگیر در بازارچه‌ها از عمده‌ترین مشکلات بازارچه‌های مرزی استان کرمانشاه هستند.

بازارچه مرزی پرویزخان یکی از بازارچه‌های باظرفیت استان کرمانشاه است که در سال 86 تأسیس و راه‌اندازی شد و در ابتدای احداث وسعت آن سه هکتار بود که طرح جامع این بازارچه برای توسعه آن به 375 هزار، همچنان درحال اجرا است.

   پیشرفت 70 درصدی بازارچه پایانه مرزی پرویزخان

معاون فنی و راه‌های روستایی اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان کرمانشاه از پیشرفت 70 درصدی احداث بازارچه پایانه مرزی پرویزخان خبر داد و گفت: درصدد تکمیل 16 پروژه عمرانی هستیم.

سیدزاهدین چشمه‌خاور عنوان کرد: پروژه عملیات لوله‌گذاری برای فضای سبز و دفع آب‌های سطحی و تصفیه آن به همراه خرید تأسیسات مربوطه در پایانه‌های مرزی خسروی و پرویزخان با 20 درصد پیشرفت فیزیکی در شهرستان قصر شیرین، ازجمله پروژه‌های در دست اقدام است.

چشمه‌خاور افزود: همچنین تکمیل زون‌های دوم، سوم و چهارم محوطه پایانه مرزی پرویزخان به همراه تکمیل دیوار محوطه با 90 درصد پیشرفت فیزیکی و پروژه تعمیر، تعریض و محوطه پایانه مرزی سومار با 25 درصد پیشرفت فیزیکی از دیگر پروژه‌های این اداره کل است.

وی عنوان کرد: تهیه، نصب و راه‌اندازی یک دستگاه مخزن هوایی در پایانه مرزی شیخ صله و در پایانه مرزی شوشمی هریک با 40 درصد پیشرفت فیزیکی، از دیگر پروژه‌های در دست اقدام هستند.