میهمان کتاب

رومیان و چینیان

نقاشان چینی با نقاشان رومی در حضور پادشاهی، از هنر و مهارت خود سخن می‌گفتند و هر گروه ادعا داشتند که در هنر نقاشی بر دیگری برتری دارند. شاه گفت ما شما را امتحان می‌کنیم تا ببینیم کدامتان برتر و هنرمندتر هستید.

چینیان گفتند یک دیوار این خانه را پرده بکشید و دو گروه نقاش، کار خود را آغاز کردند. چینی‌ها صد نوع رنگ از پادشاه خواستند و هر روز مواد و مصالح و رنگ زیادی برای نقاشی به‌کار می‌بردند.

بعد از چند روز صدای ساز و دُهُل و شادی چینی‌ها بلند شد، آن‌ها نقاشی خود را تمام کردند، اما رومیان هنوز از شاه رنگ و مصالح نگرفته بودند و از روز اول فقط دیوار را صیقل می‌زدنند.

چینی‌ها شاه را برای تماشای نقاشی خود دعوت کردند. شاه نقاشی چینی‌ها را دید و در شگفت شد؛ نقش‌ها از بس زیبا بود، عقل را می‌ربود. آنگاه رومیان شاه را به تماشای کار خود دعوت کردند، دیوار رومیان مثل آینه صاف بود. ناگهان رومی‌ها پرده را کنار زدند و عکس نقاشی چینی‌ها در آینه رومی‌ها افتاد و زیبایی آن چندبرابر بود و چشم را خیره می‌کرد، شاه درمانده بود که کدام نقاشی اصل و کدام آینه است؟

صوفیان مانند رومیان هستند، درس و مشق و کتاب و تکرار درس ندارند، اما دل خود را از بدی و کینه و حسادت پاک کرده‌اند. سینه آن‌ها مانند آینه است، همه نقش‌ها را قبول می‌کند و برای همه‌چیز جا دارد. دل آن‌ها مثل آینه عمیق و صاف است؛ هرچه تصویر و عکس در آن بریزد، پُر نمی‌شود. آینه تا ابد هر نقشی را نشان می‌دهد، خوب و بد، زشت و زیبا را نشان می‌دهد و اهل آینه از رنگ و بو و اندازه و حجم رهایی یافته‌اند. آنان صورت و پوسته علم و هنر را کنار گذاشته‌اند و به مغز و حقیقت جهان و اشیا دست یافته‌اند.

همه رنگ‌ها درنهایت به بی‌رنگی می‌رسد. رنگ‌ها مانند ابر است و بی‌رنگی مانند نور مهتاب. رنگ و شکلی که در ابر می‌بینی، نور آفتاب و مهتاب بوده، نور بی‌رنگ است.

اهل صیقل رسته‌اند از بوی و رنگ

هر دمی بینند خوبی بی‌درنگ

نقش و قشر علم را بگذاشتند

رایت عین‌الیقین افراشتند

رفت فکر و روشنایی یافتند

نحر و بحر آشنایی یافتند

مرگ کین جمله ازو در وحشتند

می‌کنند این قوم بر وی ریشخند

کس نیابد بر دل ایشان ظفر

بر صدف آید ضرر نه بر گهر

گرچه نحو و فقه را بگذاشتند

لیک محو فقر را برداشتند

تا نقوش هشت جنت تافتست

لوح دلشان را پذیرا یافتست

برترند از عرش و کرسی و خلا

ساکنان مقعد صدق خدا