الگوبرداری از جامعه اربعین در اصلاح سبک زندگی

ایام پیاده‎‌روی اربعین امام حسین(ع) مقطعی است که می‌توان از آن به عنوان فرصتی جهت رشد و ارتقای صفات اخلاقی و رفتاری در ابعاد فردی و اجتماعی، در پرتو انوار مقدس اباعبدالله(ع) استفاده کرد. در واقع می‎‌توان گفت خداوند متعال صحنه‎‌ای به صورت عملی پیش‌روی بشریت قرار داده است طوری‌که بشریت در پرتو آن می‌تواند به بهترین الگوها و سبک‌های زندگی در راستای تعاملات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دست یابد. در ادامه به برخی از این شاخصه‌‎های فردی و اجتماعی آن اشاره می‌کنیم.

اربعین، فرصتی برای تزکیه روح در بُعد فردی، پیاده‌‎روی اربعین را می‌توان فرصتی برای «تزکیه و پالایش روح» در نظر گرفت. در واقع در ماجرای پیاده‎روی اربعین وقتی شخص دور از دغدغه‌ها و آشوب‌های دنیا و با هدف زیارت نورانی امام حسین(ع) قرار می‎‌گیرد، ناخداگاه احساس سبکی به او دست می‌دهد و این یکی از نشانه‌های زدوده شدن گناهان از صفحه قلب است. به فراخور این فرآیند، شاهدیم که شخص از جهت اخلاقی و رفتاری ارتقا پیدا می‌کند و نوع تعاملاتش با سایرین بسیار مناسب می‌شود.

اما زمانی که یکایک افراد در این گردهمایی عظیم و معنوی تاریخ بشریت شرکت می‌کنند و مشمول این فرآیند رشد می‌شوند، جامعه‌ای تشکیل می‌دهند که در آن جامعه شاهد عالی‎ترین نوع تعاملات از جهت اخلاقی و رفتاری هستیم طوری‌که در جامعه اربعینی شاهد همدلی و همبستگی زیاد بدون در نظر گرفتن رنگ و نژاد و مذهب هستیم و همه با یکدیگر در نهایت صفا،صمیمیت و محبت در یک مسیر و با یک مقصد مشخص که همان لقای امام حسین(ع) است، حرکت می‌کنند.

شاخص‌های جامعه اربعین باید مورد مطالعه قرار گیرد این نوع تعامل حداکثری آن هم با رعایت ارزش‌های ایمانی، اخلاقی و رفتاری را جز در پیاده‌روی اربعین هیچ کجا شاهد نیستیم. آیا می‌توان چنین ماجرایی را صرفاً خیزش مردمی حساب کرد، اما دست غیب الهی را نادیده گرفت؟ اصلاح ایمانیات، اخلاقیات و رفتار فردی به خودی خود نیاز به فرصتی چندین ساله دارد، اما در این مقطع شاهد اصلاح حداکثری تعداد کثیری از مردم هستیم. بنابراین ابعاد مختلف مقطع اربعین حسینی(ع) باید به عنوان بهترین الگوی اصلاح جامعه شیعی مورد مطالعه مراکز فرهنگی و علوم انسانی و نیز مراکز علمی و حتی حوزه‌های علمیه کشور قرار گیرد و این حاصل نمی‌شود جز اینکه مسئولان امر خود را در معرض این جریان نورانی قرار دهند و طعم شیرین آن را بچشند.

از جمله ارزش‌هایی که در پیاده‌روی اربعینی شاهد آن هستیم، خصلتی به نام «حُسن معاشرت» است؛ چه اینکه از مسائل مهم در زندگی، برقراریِ پیوند دوستی و صمیمیت با دیگران است. در اسلام روابط اجتماعی برپایۀ دوستی بنا شده است، لذا امیرالمؤمنین علیه‌السلام سفارش کرده است که دوستان خود را زیاد یاد کنیدکه آنان در دنیا یار و یاور شما و در آخرت شفاعت خواه شما هستند؛ و یا در جای دیگر خطاب به مالک اشتر می‌‎فرماید: قلب خویش را از مهر مردم و دوستی و لطف آنان سرشار کن: هرگز مبادا که درندۀ خون‌آشام باشی که خوردن مردم را غنیمت بشماری، چرا که مردم دو گروهند: یا برادران دینی تو یا در آفرینش همانند تو. (نهج البلاغه، نامة 53)

حُسن خُلق و حُسن معاشرت در فرهنگ اسلام از رحمت الهی ریشه می‌گیرد نشان به اینکه خداوند در آیه‌ای خطاب به رسول گرامی می‌فرماید «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ‏ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک‏؛ به سبب لطف و رحمت خدا بود که با آنان نرم‌خویی و مهربانی کردی و اگر درشت‌خوی و سخت‌دل بودی، قطعا از گرد تو پراکنده شده بودند.» (آل‌عمران159) آیات متعددی از قرآن نیز بر تنظیم معاشرت با مردم بر اساس اخلاق نیکو دلالت دارد، از جمله آنکه خداوند در بخشی از آیه83 سورۀ بقره می‌فرماید «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنا» یعنی با مردم با نیکویی سخن بگویید. یا در جایی دیگر فرمود «أَحْسِنْ‏ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْک» مهربان باش، مان گونه که خداوند با تو مهربانی کرد» (77 قصص)

بر اساس روایات، خوشخویی نه تنها سبب نشاط زندگی فردی و اجتماعی و موجب آبادانی دیار و فزونی روزی و محبوبیت است، بلکه موجب نجات آدمی و آمرزش گناهان او و زمینه ساز قرب به پیامبر صلی‌الله علیه و آله در روز قیامت و بهره‌مندی از شفاعت آن بزرگوار است و همان طور که بیان شد، ما در جامعۀ اربعینی، نمونه‌های از حُسن معاشرت مردم آن هم در سطحی عالی و گسترده را مشاهده می‌کنیم.