سپهرغرب گزارش می‌دهد؛

اجاق کور اقامتگاه‌های بوم‌گردی همدان

جایگاه گردشگری روستایی در همدان کجاست؟

استان همدان با بیش از سه هزار و 500 سال سابقه مدنیت و تمدن و 500 سال سابقه پایتختی در دوره‌های متفاوت با گستره‌ای در حدود 19 هزار و 491 کیلومترمربع دارای 10 شهرستان است و بیش از یک‌هزار و 900 جاذبه تاریخی، فرهنگی و طبیعی را در خود جای داده است. از این تعداد بر اساس آمارهای سال 1398 قریب به یک‌هزار و 16 اثر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند.

همدان همواره دارای جایگاه ممتاز گردشگری بوده و به‌عنوان یکی از قطب‌های برتر گردشگری با اعتبار جهانی محسوب می‌شده که با توجه به تعداد جاذبه‌های فراوان و منحصربه‌فرد تاریخی، فرهنگی و طبیعی این امتیاز را کسب کرده است؛ همدانی که پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی و میزبان چهلمین اجلاس سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در سال 2018 بود و وضعیت گردشگری در آن به سبب همین روند و تبلیغات در مسیر رشد قرار داشت.

وجود جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و گردشگری در استان به‌ویژه در گستره روستاها و جایگاه ویژه دانشگاه علوم پزشکی همدان و قابلیت ارائه خدمات درمانی تخصصی به منطقه غرب کشور یکی دیگر از پتانسیل‌های همدان در ارائه خدمات گردشگری در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله استان همدان مطرح شده است، گردشگری‌ای از نوع گردشگری سلامت.

استان همدان، دارای 20 روستای هدف گردشگری و 28 منطقه نمونه گردشگری است و در دل خود 23 غار دارد که 21 مورد از آن‌ها طبیعی و دو مورد دستکنده است. در پنج شهرستان استان به‌جز همدان، نهاوند و کبودراهنگ زیستگاه‌های حیات‌وحش وجود دارد. تالاب، آبشار و درختان کهن‌سال موجود در همدان زمینه‌های اکوتوریسم را مهیا کرده‌اند. 122 خانه قدیمی، 410 قلعه، 30 پل، 63 حمام و 26 کاروانسرای قدیمی، چهار بازار، دو هزار و 370 مکان مذهبی و غیره همه و همه نشان از وجود زمینه‌های گردشگری در همدان دارد.

اما به‌راستی، این زمینه‌های گردشگری تاکنون چه قدر به کمک اقتصاد استان آمده است؟ فعالان این عرصه در روزگار پیش از کرونا به‌عنوان سرمایه‌گذاران بخش خصوصی کوچک و بزرگ وارد این عرصه شده‌اند اما در پی شیوع ویروس کرونا و البته تبلیغات نامناسب در دوران نوروز 98 به سبب وقوع سیل، ضربه‌های بسیاری را متحمل شده‌اند. یعنی همدان از نوروز 98 تا امروز روزگار خوشی را در صنعت گردشگری به خود ندیده است.

هفته نخست پاییز سال جاری معاون گردشگری میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان با بیان اینکه در نوروز 1400، 218 هزار و 676 نفر از گردشگران از مراکز تفریحی و توریستی و 47 هزار و 100 گردشگر نیز از جاذبه‌های تاریخی‌ و فرهنگی استان همدان دیدن کردند، اظهار کرد: همچنین 12 هزار و 500 نفر از مسافران و گردشگران نوروزی استان همدان در اماکن اقامتی این استان اسکان یافتند.

علی خاکسار با بیان اینکه بایستی برنامه‌ریزی‌ها برای نوروز 1401 به نحوی باشد تا از موقعیت‌های گردشگری برای به حرکت درآمدن چرخ‌های اقتصاد گردشگری استفاده کنیم، گفت: با توجه به شرایط کرونایی در کشور و استان و بر اساس مصوبه ستاد استانی و کشوری کرونا، همه مراکز تفریحی و توریستی، تاریخی و موزه‌ها تعطیل شدند اما مراکز اقامتی در فعالیت و خدمات‌دهی محدودیتی ندارند و این تأسیسات برای افرادی که مجبور به اقامت در هتل بودند، فعال و آماده خدمت‌رسانی بودند.

وی در خصوص وضعیت تأسیسات گردشگری استان همدان در دوران شیوع ویروس کرونا نیز مطرح کرد: میزان خسارت تأسیسات گردشگری استان همدان از کرونا بالغ‌بر 350 میلیارد تومان است که این خسارت وارد بر مراکز اقامتی، آژانس‌های مسافرتی، هتل‌ها و سایر تأسیسات گردشگری است.

وی با بیان این موضوع عنوان کرد: 172 پرونده برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی‌شده که بالغ‌بر 24 میلیارد تومان تسهیلات 12 درصدی دریافت کنند، تاکنون 16 میلیارد تومان پرداخت شده است.

اما به‌راستی، این وضعیت تا چه زمانی قرار است ادامه داشته باشد؟ مشاغل وابسته به این صنعت در استان همدان این روزها چه وضعیتی را پشت سر می‌گذارند؟

اقامتگاه‌های بوم‌گردی یکی از همین تأسیساتی هستند که می‌توانند در مسیر رونق گردشگری روستایی و ماندگاری سفر نقش مهمی در همدان ایفا کنند، اما این اقامتگاه‌ها در دوران شیوع ویروس کرونا و نبود تورهای گردشگری روستایی در استان همدان نیز با خاموشی چراغ روبرو شده‌اند.

نقش اقامتگاه‌های بوم‌گردی در توسعه اشتغال روستایی بر کسی پوشیده نیست. این اقامتگاه‌ها می‌توانند از طریق سازگاری با محیط طبیعی و جوامع محلی و اقتصاد، پایدار بمانند و با جایگزین کردن سفرهای روستایی به جای دیگر سفرها، مسیر را برای توسعه پایدار گردشگری و تقویت اقتصاد روستایی هموار سازند.

به‌راستی توسعه گردشگری در مناطق روستایی عنصری اساسی است و یکی از راه‌های نجات روستاها از فقر، مهاجرت، مشکلات اجتماعی و اقتصادی به شمار می‌رود اما به‌راستی این روزها، مشکلات و تأثیراتی که شیوع ویروس کرونا و پیشتر از آن سیل بر بدنه گردشگری گذاشته است، بر کسی پوشیده نیست.

حال، در این خصوص گفت‌و‌گویی با دو جوان همدانی که از مدیران اقامتگاه‌های بوم‌گردی در استان همدان هستند، ترتیب داده شد که در ادامه متن این صحبت‌ها را می‌خوانید:

   تعطیلی اقامتگاه بوم‌گردی در روستای رنسانسی ایران

لشگری؛ مدیر اقامتگاه بوم‌گردی در روستای ورکانه بوده است؛ اقامتگاهی در دل روستای سنگی و رنسانسی ایران که در زمینی به وسعت 252 مترمربع در سال 1392 ساخته و مهرماه سال 1395 به بهره‌برداری رسید. اقامتگاه ورکانه در فاصله 23 کیلومتری از شهر همدان قرار دارد و در روستایی قرار دارد که دارای بناهایی با قدمت 400 ساله است.

این اقامتگاه این روزها تعطیل است، لشگری در این خصوص به سپهرغرب گفت: مجموعه دلایلی موجب این تعطیلی شد که یکی از آن‌ها کرونا و دیگری کم‌لطفی‌های اداره میراث بود.

مدیر اقامتگاه بوم‌گردی در روستای ورکانه با اشاره به اینکه فعلاً این کار را تعطیل کرده‌ام و بستگی به شرایط دارد که ادامه راه چگونه باشد، اظهار کرد: رشته تخصصی و دانشگاهی من در حوزه برنامه‌ریزی گردشگری است بدین‌سان قطعاً بقیه فعالیتم در حوزه گردشگری خواهد بود اما اینکه دقیقاً بازهم در عرصه اقامتگاه بوم‌گردی فعالیت داشته باشم، یا خیر؛ مطمئن نیستم.

لشگری با اشاره به اینکه اقامتگاه بوم‌گردی ورکانه اولین اقامتگاه بوم‌گردی در استان همدان بود که راه‌اندازی شد، اظهار کرد: این اقامتگاه از سال 1395 به گردشگران و مسافران ارائه خدمات نمود اما عملاً از اواخر فروردین‌ماه 1400 تعطیل است.

وی در پایان این گفت‌و‌گو، با تأکید بر اینکه علت تعطیلی به سبب تمدید نشدن اجاره این بنا نیست، گفت: این بنا مربوط به بنیاد مسکن است که آن را اجاره کرده بودم، تصمیم گرفتم دیگر فعالیتی در این زمینه نداشته باشم بدین‌سان در زمان سررسید قرارداد یعنی اردیبهشت‌ماه، قرارداد را تمدید نکردم و اقامتگاه بوم‌گردی ورکانه تعطیل شد.

   این روزها کسب و کارمان خوب نیست

در ادامه، یکی از مدیران اقامتگاه بوم‌گردی در یکی از شهرستان‌های همدان به سرویس گردشگری سپهرغرب گفت: این روزها کسب و کارمان خوب نیست و مشخص نمی‌شود وضعیت چگونه پیش خواهد رفت.

وی با بیان اینکه تمامی کسب و کار و اقتصاد ما و همه اموراتمان با مسافر می‌چرخد، عنوان کرد: حال که مسافری نیست، کسب و کار ما هم خوابیده است.

این مدیر اقامتگاه بوم‌گردی ضمن گلایه‌مندی ادامه داد: متأسفانه در این دوران هم حمایت‌ها آن‌طور که باید نبوده و واقعاً با مشکلات بسیاری روبرو هستیم.

وی در پاسخ به اینکه وضعیت اقامت و حضور مسافر در اقامتگاه بوم‌گردی‌تان این روزها چگونه است؟ مطرح کرد: پیش از شیوع ویروس کرونا در تابستان هر روز مسافر داشتیم و اقامت‌های خوبی را شاهد بودیم اما در تابستان امسال، هفته‌ای یک روز آن‌هم یک، دو یا نهایتاً سه مسافر در اقامتگاهمان داریم.

بر اساس آمار شورای جهانی گردشگری و سفر 50 میلیون شغل مربوط به صنعت گردشگری در سراسر جهان به علت کرونا از بین خواهد رفت. اشتغالی که با همت بخش خصوصی و فعالان و البته علاقه‌مندان به حوزه گردشگری ایجاد شده بود! اما به‌راستی این روزها شاهدیم که 19 ماه از شیوع ویروس کرونا می‌گذرد و با ورود به عرصه واکسیناسیون بسیاری از کسب و کارها احیا شده‌اند اما اجاق اقامتگاه‌های بوم‌گردی همدان همچنان خاموش است.

نسخه‌ای برای بهبود این وضعیت در استان همدان می‌تواند قدم نهادن در عرصه گردشگری روستایی، گردشگری کشاورزی و گردشگری آیینی باشد؛ انواعی از گردشگری که می‌تواند تن خسته اقتصاد بوم‌گردی و اشتغال‌زایی را احیا و در مسیر معرفی هرچه مناسب‌تر استان همدان پیش رود.

گردشگری فرصت‌های بسیاری را برای کسب‌وکارهای کوچک خانوادگی ایجاد می‌کند که بیشتر آن‌ها، رابط مستقیم و متقابل میزبان و مهمان را در خانه و املاک خانواده گردشگرپذیر، مهاجرت‌های معکوس، اشتغال‌زایی و توسعه پایدار را برای روستا و جامعه محلی به همراه دارند و حال این روزها، این اقامتگاه‌ها چشم‌انتظار تدبیری هستند تا در قلب اتاق فکر گردشگری دیده شوند، برنامه‌ریزی‌هایی برای برگزاری جشنواره‌های پاییزه در روستاها و رونق بازارچه‌ها و تورهای گردشگری را شاهد باشند تا باز هم بتوانند به مسافران و گردشگران ارائه خدمات دهند.

اما در قدم نخست، این چشم‌انتظاری‌ها در صورتی به نتیجه مطلوب می‌رسد که اتاق فکر گردشگری همدان متشکل از بخش دولتی و با تأکید بر بخش خصوصی و استفاده از نظرات کارشناسان در استان همدان ایجاد شود. اتاق فکری که این روزها خلأ آن در استان به جد احساس می‌شود و همین امر نه‌تنها خاموشی چراغ گردشگری را به همراه دارد، بلکه تبلیغات گردشگری همدان مسکوت و فعالان این عرصه در همدان گلایه‌مند و گاه وارد مشاغل دیگری شده‌اند.

به‌عنوان سخن باید گفت؛ استان همدان به لحاظ شرایط آب و هوایی و اقلیم خود دارای ظرفیت‌های گردشگری مناسبی به لحاظ گردشگری‌های طبیعی، کشاورزی، روستایی و تورهای مناسب طبیعت است و حال، در شرایط کرونایی و فصل پاییز می‌توان از این موقعیت استفاده و تورهای گردشگری را به سمت فضای باز و پاییز هزار رنگ سوق داد؛ بنابراین امید است تا برنامه‌ریزی‌ها در این مسیر صورت گیرد و به امید نوروز 1401 گردشگری را در استان مسکوت و خاموش نبینیم.