اُفت شدید سطح سفره آب‌های زیرزمینی استان همدان

به گزارش سپهرغرب و به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان، محمدمهدی آرتیمانی ابراز کرد: تغییرات اقلیمی در جهان و به تبع در کشورمان میزان بارش و توزیع آب در اغلب استان‌ها به‌ویژه استان همدان را تغییر داده است و این تغییرات به‌ویژه افزایش دمای هوا سبب شده میزان روان‌آب، نفوذ آب، نامنظمی در بارش و میزان برداشت آب برای مصارف کشاورزی و شرب دچار تغییر شده و برداشت بی‌رویه آب از مخازن زیرزمینی، اُفت شدید سطح سفره آب‌های زیرزمینی را به دنبال داشته باشد.

آرتیمانی اضافه کرد: هرچند بروز سیل و میزان بارش‌ها در سال 98 جان دوباره‌ای به دشت‌های این استان بخشید و روند اُفت آب‌های زیرزمینی را کُند کرد، اما سبب توقف کامل این روند منفی نشد.

وی بیان کرد: پس از مقداری سکوت و توقف در اُفت سطح آب‌های زیرزمینی، دوباره شاهد کاهش سطح آب بودیم؛ به‌گونه‌ای که متوسط اُفت سالانه آب در استان همدان به یک متر و در دشت کبودراهنگ و قهاوند به حدود دو متر می‌رسد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان اظهار کرد: برداشت بی‌رویه آب سبب تخلیه و فرار بیش از حد آب‌ها از آبرفت شده و در قسمت‌های سُست خاک با تخلیه خاک به همراه آب فروچاله را پدید می‌آورد؛ بنابراین در قسمت‌هایی از زمین شاهد چاله‌هایی با وسعت کوچک و بزرگ هستیم، هرچند برخی مواقع فرونشست زمین به‌صورت خطی و یا سطح گسترده اتفاق می‌افتد.

آرتیمانی افزود: در اصل فشار به آبخوان و مکش بیش از حد در یک منطقه سبب بروز فروچاله در بخش‌هایی که خاک زمین سُست است، می‌شود.

وی گفت: با توجه به برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، اکثر دشت‌های استان همدان بحرانی بوده و در سال‌های اخیر باعث بروز بیش از 30 فروچاله در ابعاد و عمق‌های مختلف در دشت کبودراهنگ و قهاوند شده که افزایش آن‌ها تهدیدی برای مناطق شهری و روستایی و مراکز صنعتی است.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان افزود: اجرای طرح‌های آبخیزداری در سرشاخه دشت‌های بحرانی استان سبب افزایش نفوذ آب و افزایش ذخیره آبخوان‌ها و آب‌های زیرزمینی می‌شود.

آرتیمانی اضافه کرد: همچنین در کنار اجرای طرح‌های آبخیزداری، کنترل برداشت آب از آبخوان‌ها با مسدود کردن چاه‌های غیر مجاز، نصب کنتور روی چاه‌ها، اصلاح الگوی مصرف آب شهری و اصلاح الگوی کشت از اُفت یکباره آب موجود در آبخوان جلوگیری می‌کند.

به گفته وی خاک قسمت‌هایی از دشت کبودراهنگ و قهاوند از جنس «مارن»، گونه‌ای سنگ رسی که میزان کربنات کلسیم آن بین 25 تا 50 درصد است، بوده که نفوذپذیری آب در این جنس از خاک بسیار سخت و دشوار است؛ در عین حال علت بالا بودن فروچاله در مناطق شمالی نسبت به مناطق جنوبی تفاوت در اقلیم شمال و جنوب استان بوده، چراکه در مناطق شمالی میزان بارندگی بسیار کمتر از سایر نقاط استان است.

وی بیان کرد: خاک قسمت‌هایی از دشت کبودراهنگ و قهاوند از جنس «مارن» بوده که نفوذپذیری آب در این جنس از خاک بسیار سخت و دشوار است.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همدان گفت: اجرای کامل عملیات آبخیزداری سالانه در هکتار 270 متر مکعب کنترل روان‌آب و 81 متر مکعب استحصال آب به همراه دارد و تاکنون در دشت‌های کبودراهنگ و قهاوند نزدیک به 50 هزار هکتار عملیات اجرایی آبخیزداری انجام شده است.

آرتیمانی اضافه کرد: در چندسال اخیر اعتبارات خوبی برای اجرای طرح‌های آبخیزداری به استان همدان اختصاص یافته، اما نیاز بهره‌برداران بیش از اعتبارات اختصاص‌یافته به این بخش است.

وی افزود: 24 هزار سازه کوچک و بزرگ آبخیزداری هم‌اینک در اراضی این استان ایجاد شده که حدود سه هزار و 500 مورد آن در دشت‌های قهاوند و کبودراهنگ قرار دارد.