اکوسیستم روستاهای همجوار معادن دگرگون می‌شود؛

آسیب‌های معادن، دامن‌گیر روستاهای کبودراهنگ

محورهای مواصلاتی روستاها از برکت وجود معادن تخریب می‌شوند!

امروزه پیشرفت در پروژه‌های صنعتی، علاوه بر تأمین بخشی از نیازهای انسانی، خواسته و ناخواسته سبب بروز ناپایداری‌ها و مشکلاتی برای ساکنان مجاور این صنایع شده که این امر ضرورت ارزیابی اثرات وجود این موارد را افزایش داده است؛ در این میان صنایع استخراجی معدنی، بیشترین تأثیرات زیست محیطی را در محیط‌های اطراف داشته و اکثر روستاهای همجوار معادن دچار آسیب‌ها و مشکلات بسیاری شده‌اند.

در چند دهه اخیر، توسعه پایدار روستایی همواره از دغدغه‌های اصلی توسعه در ایران و اکثـر کشـورها بوده و این امر همچون راهبردی مهم برای تأمین نیازهای اساسی و توزیع بهینه منافع ناشی از توسعه ملـی تلقـی شـده و با شیوه‌هایی متعدد، الگوهایی متنوع برای توسعه پایدار روستایی تجربه شده است که بیشتر آن‌ها بـا دستاوردهای مطلوب همراه نبوده و هنوز سهم جوامع روستایی از توسـعه و پیشـرفت بسـیار انـدک است.

اکتشاف و ایجاد معادن همجوار با روستاها با هدف ایجاد اشتغال برای روستاییان در این مناطق و رونق‌بخشی به اقتصاد روستاییان صورت گرفته اما امروزه نه‌تنها این مهم محقق نشده بلکه تنها آسیب‌های آن گریبان‌گیر روستاها و روستاییان بوده و متأسفانه پیگیری‌ها به منظور عدم فعالیت این معادن با توجه به آسیب‌های آن‌ها نتیجه‌ای نداشته است؛ در حالی که طبق تبصره 6 ماده 14 باید 15 درصد پرداختی بهره‌بردار معادن صرف زیرساخت و شهرستان محل وقوع معدن شود اما این مهم در شهرستان کبودراهنگ محقق نشده است.

در استان همدان معادنی در بخش‌های مختلف اکتشاف و به‌منظور بهره‌برداری به معدن‌داران واگذار شده است. در شهرستان کبودراهنگ نیز معادنی فعال هستند که در مجاورت روستاها بوده و آسیب‌هایی را برای روستا و روستاییان داشته‌اند. به منظور آگاهی از این موارد با تعدادی از دهیاران مناطق مذکور به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

دهیار روستای قباق تپه از توابع بخش مرکزی کبودراهنگ در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما با بیان اینکه معادن موجود در جوار روستاهای منطقه اکوسیستم این مناطق را به‌هم زده‌اند، اظهار کرد: به واسطه وجود معادن، محیط زیست این مناطق تخریب شده است.

رضا طیبی با تأکید بر اینکه معادن خارج از محدوده روستاها هستند و مشکل چندانی برای روستا ایجاد نمی‌کنند، گفت: با توجه به تأثیرگذاری وجود معادن بر منابع طبیعی، اکوسیستم منطقه به‌هم خورده است.

وی وجود معادن در نزدیکی روستاها را موجب دگرگون شدن چهره منابع طبیعی در این مناطق دانست و بیان کرد: معدن‌داران مسیری را برای تردد ماشین‌آلات مربوطه خریداری کرده و از آن مسیر تردد دارند و این اقدام موجب شده ترددها تأثیری بر محورهای مواصلاتی روستا نداشته باشد.

دهیار روستای قباق‌تپه افزود: حفاری‌ها از بالا انجام می‌شود و آلودگی آب منطقه به آهک با توجه به بارش‌ها و آلودگی آب به آهک فعلاً به مناطق پایین دست و روستا نرسیده است.

طیبی با بیان اینکه به طور قطع آلودگی آب نزولات آسمانی به آهک، در آینده به پایین دست و اراضی کشاورزی روستا نیز خواهد رسید، تصریح کرد: با شروع حفاری و ایجاد معدن در منطقه برای جلوگیری از حفاری‌ پیگیری‌هایی داشتیم که نتیجه نداشت.

وی با تأکید بر اینکه پیگیری‌ها برای تعطیل شدن این معادن و حفاری‌ها بود، ادامه داد: قبل از ایجاد این معادن، مردم برای تفریح و اوقات فراغت به این کوه‌ها می‌رفتند که با آغاز اکتشاف و حفاری‌ها از حدود دو سال پیش، این امکان از اهالی گرفته شد.

دهیار روستای قباق‌تپه خاطرنشان کرد: تنها عرصه طبیعی برای استفاده اهالی روستا این کوه‌ها بودند که با اقدامات انجام شده این امکان نیز از بین رفت و چهره عرصه طبیعی منطقه نیز به هم خورد.

طیبی به پیگیری شورای دور چهارم روستا به‌منظور تعطیل کردن معادن اشاره کرد و یادآور شد: متأسفانه معدن‌داران با افراد صاحب نفوذ مرتبط هستند به همین دلیل پیگیری‌های ما نتیجه نمی‌دهد.

وی با بیان اینکه متأسفانه مجوزهای حفاری‌ از دستگاه‌های بالادستی صادر شده است اظهار کرد: در این صورت کاری از دست مسئولان شهرستانی برنمی‌آید. وقتی در پیگیری‌ها از بالا به بن‌بست می‌خوریم راهی جز برگشت نداریم.

دهیار روستای قباق‌تپه از توابع بخش مرکزی کبودراهنگ گفت: منکر رونق‌بخشی در بخش معدن نیستیم اما اینکه از معادن همجوار روستاها بهره‌برداری صورت گیرد و حتی یک ریال هم سود عاید روستا نشود خود مشکلی بزرگ برای روستاییان است.

طیبی با تأکید بر اینکه منابع طبیعی با ایجاد معادن در حال تخریب هستند، بیان کرد: دامداری روستا نیز به خطر افتاده زیرا دام‌هایی که در این عرصه‌ها چرا می‌کردند اکنون با مشکل مواجه هستند.

وی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته برای رفع این مشکل بارها به منابع طبیعی و محیط زیست مراجعه کردیم، افزود: متأسفانه مردم مشکلات را از چشم دهیار و شورا می‌بینند در حالی که پیگیری‌ها انجام شده و نتیجه‌ای نداشته است.

دهیار روستای ایده‌لو کبودراهنگ نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما با بیان اینکه معادن به خودی خود برای روستاها مشکل‌آفرین نیستند، تصریح کرد: معادن باعث از بین بردن و تخریب راه‌های مواصلاتی روستاهای در مسیر شده‌اند؛ اکثر روستاها و روستاییان از این موضوع گلایه‌مند هستند.

رضا کریمی با ‌تأکید بر اینکه تردد ماشین‌آلات سنگین معادن منجر به تخریب محورهای مواصلاتی می‌شود، ادامه داد: مسیر حصار تا کبودراهنگ به دلیل تردد ماشین‌های سنگین از روستای امیرآباد بسیار نامناسب بوده و تخریب شده است.

وی با بیان اینکه با این وضعیت اقتصادی و بودجه در کشور شاید بیش از 10 سال برای بهسازی این مسیرها لازم باشد، خاطرنشان کرد: چند سالی است که به این منظور مکاتباتی داشته‌ایم اما هنوز تأمین اعتبار نشده و به دلیل خرابی راه وسیله نقلیه مردم دچار آسیب می‌شود؛ فرماندار از عدم تأمین اعتبار می‌گوید و پیمانکار هم این موضوع را قبول نمی‌کند.

دهیار روستای ایده‌لو کبودراهنگ یادآور شد: به دلیل بی‌اطلاعی دهیاران از مبادی قانونی به‌منظور تخصیص بخشی از درآمد حاصل از معادن برای روستا این امر تاکنون محقق نشده و دست دهیاران نیز به جایی نمی‌رسد.

کریمی با بیان اینکه این مشکلات را در منطقه داریم، اظهار کرد: در روستای ما این مشکلات نیست اما در روستاهای همجوار معادن، مشکلات تشدید شده و به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها نیز محورهای مواصلاتی به شدت تخریب شده‌اند.

وی رسوب آهک در زمین‌های زراعی را از دیگر مشکلات وجود معادن در این منطقه دانست تشریح کرد: اکثر معادن همجوار روستا سنگ آهک است که در بارندگی‌ها آب‌های سرازیر شده از معادن به سوی اراضی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و روستاییان به این موضوع آگاه نیستند.

دهیار روستای ایده‌لو کبودراهنگ بیان کرد: بابت روکش آسفالت باند تا فرودگاه و حصار تا کبودراهنگ مکاتباتی شده که به دلیل کمبود اعتبار و مسائلی از این دست مشکل نامناسب بودن وضعیت محورهای مواصلاتی را داریم.

کریمی با بیان اینکه حداقل بیش از چهار میلیارد تومان اعتبار به منظور روکش آسفالت محورهای مذکور لازم است، افزود: با توجه به وضعیت موجود بودجه، این مهم محقق نشده و مشکلات محورهای مواصلاتی نتیجه فعالیت معدن‌داران در این مناطق است که متأسفانه تا کنون مشارکتی برای رفع این مشکلات نیز نداشته‌اند.

وی با تأکید بر اینکه بسیاری از معدن‌داران اکنون از این مناطق رفته‌اند اما آسیب‌های آن‌ها همچنان گریبان‌گیر منطقه و روستاهاست، تصریح کرد: ایجاد این معادن و حفاری‌ها به جز هزینه‌ای که بر دوش دولت تحمیل می‌کند، عایدی نداشته است.

آثار مخرب وجود معادن در همجواری روستاها قابل چشم‌پوشی نیست؛ از آثار سوء آن‌ها بر کل منطقه قرارگیری که بگذریم آسیب‌های دیگری نیز دامن‌گیر روستاها و اهالی بوده و هست؛ در روستاهای بسیار نزدیک به معادن در همدان روستاییان از انفجارها و تأثیر آن بر منازل و ایجاد ترک و حتی در مواردی تخریب بافت‌های قدیمی گلایه دارند که این موضوع باید مورد توجه مسئولان مربوطه در بخش واگذاری مجوز استخراج و بهره‌برداری معادن قرار گرفته و در صدور مجوز معادن نزدیک به روستاهای دارای سکنه به‌منظور جلوگیری از بروز حوادث و چنین مشکلاتی بازنگری کنند.

تخریب محورهای مواصلاتی روستایی از دیگر آثار سوء وجود معادن در این مناطق است که به دلیل تردد ماشین‌آلات سنگین در این محورها این موارد تشدید شده و متأسفانه معدن‌داران از پرداخت سهم به این مناطق نیز سرباز می‌زنند و با عدم تخصیص اعتبار به منظور بهسازی و تعمیر این مسیرها به دلیل کمبود بودجه، هنوز مشکل این مناطق رفع نشده است.

وضعیت نامطلوب محورها موجب صدمه به وسایل نقلیه به‌ویژه برای اهالی مناطق همجوار با این معادن شده و هزینه‌های بسیاری را به آن‌ها تحمیل کرده است اما پیگیری‌ها و مکاتبات تاکنون راه به جایی نبرده و تنها ضررها و آسیب‌های معادن برای روستاها و روستاییان به جا مانده و منافع آن تنها عاید معدن‌داران شده است.

علاوه بر مشکلات ذکر شده تخریب‌های زیست محیطی و بر هم زدن اکوسیستم این مناطق از دیگر آسیب‌های وجود معادن بوده است.

با توجه به فعالیت کشاورزی روستاییان به‌عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین منبع درآمدی، رسوب آهک و مواد اسیدی در اراضی بر محصولات و کشت در این مناطق تأثیرات بدی داشته که این مورد نیز باید مورد توجه منابع طبیعی باشد تا اهالی روستا از وجود معادن متضرر نشوند؛ هرچند ممکن است در کوتاه مدت این موضوع برای اهالی مشهود نباشد اما در بلندمدت آثار تخریبی بسیاری را در بخش کشاورزی و دامداری روستاییان خواهد داشت.