آیا کرونا اثرات مثبتی هم بر صنعت گردشگری داشته است؟!

فعال صنعت گردشگری در یک گفت‌و‌گوی رادیویی تأثیر پاندمی کرونا را بر صنعت گردشگری را از بعد و دریچه دیگری مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد و گفت: گر‌چه ویروس کرونا قطار گردشگری در جهان و به صورت خاص در کشورهایی که در ابتدای توسعه این صنعت بودند را به ایستگاه نامیمون و خسارت‌باری رساند و سبب تحمیل خسارات زیان‌بار غیرقابل انکاری بر این صنعت شد اما در این میان می‌توان با نگاه موشکافانه و دقیق تأثیرات مثبتی را هم از رهگذر این پاندمی در حوزه گردشگری استخراج کرد.

علی شادلو یکی از مصادیق درس‌های مثبتی که از تأثیر کرونا بر حوزه گردشگری قابل دریافت است این حقیقت دانست که ایام همه‌گیری کرونا علی‌رغم اعمال تمهیدات سختگیرانه و ممنوعیت تردد بین استان‌های کشور و همچنین وجود خطرات جانی و حتی مالی از باب احتمال جریمه شدن اما باز هم مردم جدای از افرادی که به نوعی به دلیل مراجعت به زادگاه و بازدید از خانواده‌های خود رهسپار سفر می‌شدند. افراد بسیاری نیز صرفاً جهت گذراندن اوقات فراغت خود اقدام به انجام سفر می‌کردند؛ بنابراین باید این را پذیرفت که انجام سفر علی‌رغم کرونا به نوعی این موضوع را اثبات کرد که سفر در سبد کالای لوکس خانواده قرار ندارد و همچون مقوله درمان، آموزش و... که جزو الزامات و ضروریات زندگی شخص است و در واقع در سبد کالاهای معمولی خانواده قرار دارد.

وی در ادامه بیان کرد: از طرفی در پارادایم نوین گردشگری مفهومی به‌عنوان گردشگری کم‌شتاب وجود دارد که تحقق و توسعه آن منجر به گردشگری کم‌کربن هم می‌شود. به عبارت واضح‌تر از آنجایی‌ که کرونا ذاتاً سبب تحمیل مقاصد نزدیک جهت انتخاب به عنوان مقصد نهایی گردشگری در سلیقه افراد می‌شد، چراکه از سفر به مقاصد دور منع شده بودند و برای پیمودن مسافت به مقاصد نزدیک‌تر سوخت فسیلی کمتری مصرف می‌شد، درنهایت کربن کمتری نیز تولید شده و این خود به عقیده صاحب‌نظران موجب فرهیختگی و توسعه گردشگری پایدار می‌شود. هرچند این انتظار وجود داشت که پیش از این متولیان و مسئولان دولتی از طریق فرهنگ‌سازی با آموزش و تولید محتوا این نوع از گردشگری را در میان مردم رواج می‌دادند اما در نهایت کرونا این شرایط را تا حدود زیادی مهیا کرد و موجب تحقق آن شد.

به عقیده این فعال گردشگری از دیگر مصادیق اثرات مثبت کرونا می‌توان به این مورد اشاره کرد که با توجه به اینکه صنعت گردشگری در کشور ما صنعت توسعه یافته نیست و در واقع به دلیل الگو‌برداری صرف از زیرساخت‌ها و علم گردشگری سایر کشورها از جمله کشورهای پیشرو این زمینه نیست، در پارادایم نوین گردشگری با تعریفی مبنی بر اکولوژ روبرو هستیم که در ایران این واژه را به بوم‌گردی ترجمه کرده‌ایم؛ در حالی که اکولوژ در مقیاس جهانی بر پایه حفاظت از محیط زیست و مهم‌تر از آن و خلاقیت استوار بوده و اقتصاد محور است اما در مفهوم بوم‌گردی در ایران، این مقوله در حقیقت بر اساس معیشت استوار بوده و معیشت محور است. به تعبیر دقیق‌تر با آمدن این حوزه و رونق بوم‌گردی‌ها، اشخاصی به صرف داشتن خانه قدیمی و به جهت دریافت تسهیلات ارزان قیمت وارد این عرصه شدند بدون اینکه تخصص و مهارت‌های لازم را بدست آورند. ورود کرونا اما باعث شد واحد‌های بوم‌گردی که زیرساخت‌های مناسب را دارا نبودند و علم استراتژی بحران را فهم نکرده و شرایط سینوسی گردشگری را نمی‌شناختند، مورد غربال قرار گرفته و تنها متخصصین و شاخص‌های حوزه بوم‌گردی باقی ماندند و در حیقت به نوعی رقابت که قبل از شروع پاندمی کرونا کمی بود به رقابت کیفی مبدل شد.

شادلو همچنین اظهار کرد: از دیگر اثرات مثبت کرونا که باید مورد توجه و تمرکز قرار گیرد این است که به صورت کلی می‌توان بیان کرد که اکثر گردشگران در کشور از کلان شهرها هستند و در دوران کرونا باتوجه به عدم امکان سفر به خارج از استان تأسیسات گردشگری واقع در شهرستان‌های مرزی این استان‌ها با رونق مواجه بودند چراکه برای مثال شخصی که از تهران قصد سفر به شمال را داشت باتوجه به محدودیت‌ها شهرهای نزدیک‌تر به استان‌های شمالی نظیر دماوند را برای سفر انتخاب می‌کرد.

وی همواره دو عنصر رفاه مالی و وجود جاذبه‌های طبیعی بسیار قابل اهمیت و تاثیرگذار عنوان کرد و گفت: برای مثال در شهری مثل تهران عدم وجود جاذبه‌های طبیعی و شلوغی و ترافیک دائم به همراه رفاه مالی نسبی موجب می‌شود این استان معمولاً در لیست مبدأ گردشگری و استان‌های گردشگر فرست قرار بگیرد اما در مقابل استانی مثل چهارمحال و بختیاری به دلیل برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و در مقابل نبود نسبی رفاه مالی معمولا در لیست مقاصد گردشگری و استان‌های گردشگرپذیر واقع می‌شود.

وی با استقبال از صحبت‌های اخیر آیت‌الله اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور و همچنین عضو شورای نگهبان و نماینده مجلس خبرگان در باب حمایت و یاری حوزه‌های علمیه و علمای فقهی برای توسعه گردشگری آن را به فال نیک گرفت و خاطرنشان کرد: این صحبت‌ها راه را برای ایجاد اشتراک‌های هرچه بیش‌تر در دو حوزه گردشگری و مذهبی باز کرده و می‌تواند منجر به کاهش اختلاف و اصطکاک قبلی شود، چراکه در گذشته بعضاً به علت عدم آشنایی برخی از علمای حوزه و ائمه جمعه با خصایص و ویژگی‌های فرهنگی حوزه گردشگری به دنبال اعتراض به برخی از رفتارهای نامناسب در برخی از مقاصد با موجی از تعطیلی تأسیسات گردشگری مواجه می‌شدیم و این در حالی بود که در این اقدامات در واقع خشک و تر با هم می‌سوختند چرا که عمده تخلفات و رفتارهای هنجارشکنانه معمولاً در تأسیسات فاقد مجوز زیر نظر سرمایه‌گذاران خصوصی اتفاق می‌افتاد که سعی داشتند به دلیل عدم تطابق انتظارات و توقعات گردشگران در خصوص نحوه گذراندن اوقات فراغت با مناسبات فرهنگی مقاصد گردشگری از طریق فراهم کردن بستر امکان تحقق اتفاقات غیرقانونی در موانع‌های فاقد مجوز و نظارت این شکاف را از بین برده و موجب رونق و افزایش گردشگری شوند اما امروز با استقبال حوزه‌ها از امر گردشگری و به تبع آن آشنایی با خصایص این حوزه این موضوعات قابل رفع خواهد بود.